ၶၢဝ်းၾူၼ်ၼႆႉ လိူဝ်သေတေၸၢင်ႈထူပ်းၽေးသၽႃႇဝ ၼမ်ႉထူမ်ႈ လိၼ်ၵူၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ၊ တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်မႃးၸွမ်းၶၢဝ်းႁိုဝ်ႉၶၢဝ်းၾူၼ်ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈဝႃႈမီးယူႇလၢႆလၢႆမဵဝ်းယူႇယဝ်ႉ။
1.တၢင်းပဵၼ်ဝတ်း
ၼႂ်းၶၢဝ်းၾူၼ်ၼႆႉ တၢင်းပဵၼ်ဝတ်းၼၼ်ႉ ထူပ်းႁၼ်ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈသေ ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉ တိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း လၢႆလၢႆမဵဝ်းယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းပဵၼ် တေမီးလူမ်းမႆႈဢိတ်းဢိတ်း၊ မီးၶီႈမုၵ်ႈ၊ ဢႆ၊ ၶေႃးၸဵပ်း ၵမ်ႈၼမ်ၵေႃႈ တေလီၶိုၼ်ႈမႃးၶိုၼ်းသေ ၶႅၼ်းၵႂႃႇၶိုၼ်း ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ဝၼ်း။
2.ၶႆႈဝတ်းယႂ်ႇ
ၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်း Influenza သေ မီးယူႇလၢႆၸိူဝ်ႉၽၼ်းယဝ်ႉ။ ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉၵေႃႈ တေမီးလူမ်းၼၢဝ်၊ ၵူၼ်ႉၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈၶိုၼ်ႈၸွမ်းတူဝ်ၸွမ်းၶိင်း၊ ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈ၊ ဢႆလႄႈ မီးၶီႈမုၵ်ႈ၊ ႁူဝ်ၶႆႈႁူဝ်မဝ်း။
3.ၶႆႈလိူတ်ႈဢွၵ်ႇ
ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် ဢၼ်မႃးၸွမ်းယုင်းလၢႆးလႄႈ ၵူၼ်းပဵၼ်တေမီးလူမ်းၼၢဝ် ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2-7 ဝၼ်း၊ ၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈၸွမ်းတူဝ်၊ ႁူဝ်ၶႆႈႁူဝ်မဝ်း၊ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၵိၼ်ၶႂ်ႈယႅမ်ႉ၊ တွင်ႉၸဵပ်းတွင်ႉၵႂႃႇ၊ တွင်ႉၶူၼ်ႉၶႆႈႁၢၵ်ႈ၊ မီးလိူတ်ႈဢွၵ်ႇပဵၼ်တုမ်ႇလႅင်ၸမ်ႉၶဵဝ်ၸွမ်းၽိဝ်ၼင်။
4.တၢင်းပဵၼ်ၼၢဝ်ၼူၵ်ႉ
ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် ဢၼ်ယုင်းလၢႆးဢဝ်မႃးၽႄႈလၢမ်းလႄႈ ၵူၼ်းပဵၼ်တေမီး လူမ်းၼၢဝ်၊ ၵူၼ်ႉၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈၶိုၼ်ႈၸွမ်းတူဝ်ၸွမ်းၶိင်း၊ မီးၽၢင်ႁၢင်ႈၼၢဝ်သၼ်ႇ၊ သီႇသူပ်းၽိူၵ်ႇ၊ ၽိဝ်ၼင်ႁႅင်ႈႁိူတ်ႇ၊ ႁိူဝ်ႇဢွၵ်ႇၸွမ်းတူဝ်ၶိင်းၼမ်လႄႈ တူဝ်ၶိင်းဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇဝႆႉယူႇ။
5.တၢင်းပဵၼ်ယဵဝ်ႈၼူ Leptospirosis
ၵႆႉပဵၼ်တီႈဢၼ်မီးၼမ်ႉထူမ်ႈၶင်ဝႆႉႁိုင် လႄႈ တေမီးၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်မႃး မိူၼ်ၼင်ႇ လူမ်းၼၢဝ်ၵိုင်ႉၵၢင်ႉၶိုၼ်ႈသုင်၊ ႁူဝ်ၶႆႈႁူဝ်မဝ်း၊ တႃလႅင်၊ တွင်ႉၶူၼ်ႈၶႆႈႁၢၵ်ႈ၊ ၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈၸွမ်းတူဝ် ဢမ်ႇဝႃႈ သၼ်လင် တွင်ႇၼွင်ႈ ၵွင်ႇၵေႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ လီလႆႈငိူင်ႉဝႄႈ တီႈဢၼ်မီးၼမ်ႉၵူမ်ႇၼမ်ႉဢုင်ဢၼ်ၶမ်ဝႆႉႁိုင် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- တၢင်းပဵၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတႃ
တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉမီးၸိူဝ်ႉမႅင်းၼႂ်းၼမ်ႉဢၼ်ဢမ်ႇမူတ်းသႂ် လႄႈ မိူဝ်ႈၼမ်ႉၽူင်ႉသႂ်ႇ သီႁူသီတႃယဝ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶူမ်းမႃး၊ တႃလႅင်မႃး ပဵၼ်တႃၸဵပ်းတႃသႅပ်ႇ၊ မီးၼမ်ႉတႃလႆ၊ မီးၶီႈတႃၼမ်၊ ၼင်တႃၵႂ်ႈ၊ ပဵၼ်ၽၢႆႇၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၸၢင်ႈလၢမ်းၵႂႃႇထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈ သင်ဝႃႈႁၢႆႉႁႅင်းမႃး တေၸၢင်ႈမီးလူမ်းၼၢဝ်ပႃးယဝ်ႉ။
လွၵ်းလၢႆးႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၽွင်းၶၢဝ်းၾူၼ်
1.ၶတ်းၸႂ်ဢမ်ႇတၢၵ်ႇ/ဢမ်ႇသွၼ်းၾူၼ်။
2.သင်ယမ်းၾူၼ်မႃးယဝ်ႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပၼ်ႁႂ်ႈတူဝ်ယမ်းႁိုင် လႄႈ ဢမ်ႇလီၵႂႃႇယူႇတီႈၵတ်းႁႅင်း ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ဝတ်းငၢႆႈ ၵွပ်ႈၼၼ် ၼႅတ်ႈဢၢပ်ႇၼမ်ႉသုၵ်ႈတူဝ်သီၶိင်း သႂ်ႇသိူဝ်ႈၶူဝ်းႁႅင်ႈပၼ်ၵမ်းလဵဝ်။
3.မိူဝ်ႈယမ်းၾူၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီဢဝ်မိုဝ်းယိပ်းၼႃႈတိူဝ်ႉတႃ။
4.ငိူင်ႉဝႄႈတီႈမီးၵူမ်ႇဢုင်ငႂ်ႈ၊ ပေႃးတေၵႂႃႇၼႂ်းၵူမ်ႇၼႂ်းဢုင် တိုဝ်းပၼ်သွၵ်းတိၼ်ဢူတ်ႇ။
5.ငိူင်ႉဝႄႈဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈယုင်းၶူပ်း၊ ၼွၼ်းၼႂ်းသုတ်း၊ သႂ်ႇသိူဝ်ႈၶူဝ်းယၢဝ်း။
6.ပတ်းၽဵဝ်ႈတီႈယူႇသဝ်းႁႂ်ႈလိူမ်ႈလႆႇမူတ်းသႂ် ဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈမီးၼမ်ႉၶင်ႉ ၼႂ်းဢူင်ႇၼႂ်းဢၢင်ႇ ဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈမီးၼွၼ်လဵတ်း။
7.ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ႁုင်တူမ်ႈသုၵ်းမႂ်ႇမႂ်ႇ လႄႈ မူတ်းသႂ်လီသုၵ်ႈသီၶႅမ်ႉ။
8.ၵႆႉသုၵ်ႈသီလၢင်ႉမိုဝ်းယူႇတႃႇသေႇ။
ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ−ထိူၼ်ႇလိုၵ်ႉ
တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း
ဢၢင်ႈဢိင်−sanook