ပၼ်ႁႃမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈယၢမ်းလဵဝ် ၸွင်ႇပဵၼ်ယၢင်ႈတိၼ်တႃႇပူၵ်းတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းမႂ်ႇၽႂ်မၼ်း? (တွၼ်ႈသုတ်း)

ႁုပ်ႈတူၺ်း ပၼ်ႁႃမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းလုၵ်ႉတီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶႂ်ႈပဵၼ်ယႂ်ႇ/ၶုၼ်ဢုပ်ႉမိူင်း ၵႂႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်းၼႂ်းမိူင်းၼႆႉလႄႈ ၸင်ႇၵိူတ်ႇမီးမႃး ပၼ်ႁႃၵူႈသမ်ႇသႅၼ်ႇပိူင်။ တေဢဝ်ဢီႈသင် သေမႃး ထတ်းတႅၵ်ႈ တူၺ်းပေႃးဝႃႈၼႆ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢမ်းၼၢတ်ႈဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်လၵ်းထၢၼ် သၢၵ်ႈသေႇ တႅၵ်ႇလႅင်းလီၼႃႇ။ ပၢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း 1962 ၊ ပၢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းၸေႃးမွင်ႇ 1988 ၊ ပၢၼ်ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်း မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ 2021 3 ပၢၼ်ၼႆႉ မီးၶေႃႈဢၢင်ႈ တႃႇၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ ယႃႇႁႂ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တႅၵ်ႇယၢႆႈ ၊ တႃႇၵုမ်းထိင်း လွင်ႈၼိမ်မၼ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း၊ ယွၼ်ႉမီးၵၢၼ်လၵ်ႉသဵင်ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် ၼႆသေ တပ်ႉသိုၵ်းယူႇၼိူဝ်ၸိၵ်းၸွမ် ၸိုင်ႈမိူင်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 76 ပီႊမိူင်း။

ၶၢဝ်းတၢင်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဝၢႆးယိုတ်းဢမ်းၼၢတ်ႈ ပူၼ်ႉမႃး 3 ပီႊပၢႆ

ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီႊပၢႆ ဝၢႆးၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢမ်းၼၢတ်ႈမႃးၼႆႉ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ သုမ်း တပ်ႉတိူင်းသိုၵ်း ယမၶ လႃႈသဵဝ်ႈ 1 တိူင်း၊ တပ်ႉတိူင်း ၼပၶ ဢၢမ်း ရၶႅင်ႇၵေႃႈ သိုၵ်းရၶႅင်ႇ ထူဝ်းသိုၵ်းၸမ် မႃးလွႆးလွႆးလႄႈ တပ်ႉတိူင်းၼႆႉၵေႃႈ လၢမ်းၶၢတ်ႈၵၼ်ဝႃႈ မီးတိုဝ်ႉတၢင်း တေတူၵ်းသုမ်းလႆႈမိူၼ်ၵၼ်၊ တၸၵ လဝ်ႉၵႆႇ 1 တပ်ႉ ၊ ၸၵၶ 9 တပ်ႉ၊ တပ်ႉၵွင် တပ်ႉၶိူင်ႈလူင် တပ်ႉဢိၼ်ႇၵျိၼ်ႇၼီႇယႃႇ  တပ်ႉၽိုၵ်း သွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း  ႁူမ်ႈ ဢမ်ႇယွမ်း 120 တပ်ႉ  လႆႈတူၵ်းသုမ်းမွတ်ႇႁၢႆ ၼႂ်းယူင်ႉၸႅၼ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယွၼ်ႉၽီမိုဝ်း သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၊ တပ်ႉၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်း PDF  ႁူမ်ႈၵၼ် တိုၵ်းတေႃး ဝႃႈၼႆ။

ၼႃႈတီႈၵုမ်းၵမ် ဢၼ်သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁုပ်ႈသိမ်းလႆႈ  ႁူမ်ႈၸႄႈဝဵင်းမွၵ်ႈ 80 ၊ ဢမ်ႇႁူမ်ႈၵိုၵ်းပႃး ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၵုမ်းၵမ် ဝ လႄႈ မိူင်းလႃး ဢၼ်ဢမ်ႇယူႇတႂ်ႈၵုမ်းၵမ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူႈပၢၼ်ပၢၼ်  ၵွၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉႁႅင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လၢႆၽၢႆႇၺႃးပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်း ၸဵမ်ၸႄႈမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ထုင်ႉပဵင်း မိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၵၢၼ်သိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉယၢမ်းလဵဝ် ထိုင်ဝႆႉၸၼ်ႉၵုမ်းထိင်းလႆႈႁႅင်းၸႂ် ၽၢႆႇသိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၵူႈၸုမ်းသေ ပေႃးဝႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵူၼ်ႇလူမ်ႉၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶၢဝ်းယၢဝ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ လႆႈမႆႈၸႂ် ႁႅင်းၸႂ် ၽၢႆႇၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၵူဝ်လႆႈဢွၼ်ႇယွမ်းၵႂႃႇၼႆယဝ်ႉ။

မိူင်းႁိမ်းႁွမ်း လႄႈ ဢႃႇသီႇယၼ်ႇ

မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႉၸုမ်းဢႃႇသီႇယၼ်ႇ ၼႂ်းပီႊ1997 ႁူမ်ႈပီႊလဵဝ်ၵၼ် တင်းမိူင်းလၢဝ်း။ ဢႃႇသီႇယၼ်ႇမီးမူႇပိူင် ၸိုင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလႄႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈ တေဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈ ယုင်ႈၸွမ်းၽၢႆႇၼႂ်းမိူင်းၵၼ် လႄႈ တေလႆႈၼပ်ႉထိုဝ် ဢႃႇၼႃႇၸိၵ်းၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵၼ် ဢိၵ်ႇ မိူဝ်ႈမီး ပၼ်ႁႃမိူင်းတေႃႇမိူင်း တေလႆႈၵႄႈလိတ်ႈၵၼ် လူၺ်ႈလၢႆးၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်။

ဝၢႆးၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ သိမ်းဢႃႇၼႃႇ ၼႂ်းလိူၼ် February 2021 ယဝ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင်သင်ၼၼ်ႉ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်တီႈမိူင်း ဢိၼ်တူဝ်ႇၼီးသျႃး ၼႂ်းလိူၼ်  April 24 ဝၼ်းသေ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်မီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်းႁူမ်ႈၵၼ် (5) ၶေႃႈၼၼ်ႉ –

• ႁႂ်ႈၵိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၊ ၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၵူႈၸုမ်း ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵုမ်းထိင်း ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၼင်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈ။ (မြန်မာနိုင်ငံက အကြမ်းဖက်မှုတွေ ချက်ခြင်း ရပ်တန့်ပြီး၊ သက်ဆိုင်သူ အစုအဖွဲ့အားလုံးတတ်နိုင်သမျှ ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ဆောင်ရွက် ရမည်)
• တင်းၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၵူႈၸုမ်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၽေႃႇသၢင်ႈပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉငိၵၼ်ၵႂႃႇ၊ ႁႂ်ႈၶတ်းၸႂ်ႁႃၶေႃႈၵႄႈ လူၺ်ႈလွၵ်းလၢႆးၵတ်းယဵၼ် တူၺ်းတႃႇပုၼ်ႈပၢင်ႈမၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း။ (သက်ဆိုင်သူ အစုအဖွဲ့အားလုံး အကြား အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးမှု စတင်ပြီး၊ ပြည်သူတွေရဲ့ အကျိုးစီးပွားအတွက် ငြိမ်းချမ်းတဲ့ အဖြေရှာမျုကို ကြိုးပမ်း ကြရမည်)
• တႃႇပဵၼ်လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈတီႈ ၽူႈၼမ်းၼႂ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈဢႃႇသီႇယၼ်ႇ မိူဝ်ႈၽွင်းဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉငိ လွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈႁူဝ်ပဝ်ႈ ဢႃႇသီႇယၼ်ႇ လိူၵ်ႈပၼ် တူဝ်တႅၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ တႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈၵမ်းသိုဝ်ႈ။ (အာဆီယံ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ ပံ့ပိုးကူညီမှု နဲ့ အတူ၊ ညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးမှု ဖြစ်စဉ် အတွက်ကြားဝင် ကူညီဆောင်ရွက်ဖို့ အာဆီယံ ဉက္ကဌ ကနေ အထူးကိုယ်စားလှယ် တဦး ခန့်အပ်ရမည်)
• ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၸွႆႈထႅမ် တူၺ်းထိုင်ၼိူဝ်ၵူၼ်းတေႃႇၵူၼ်း ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ ဢႃႇသီႇယၼ်ႇတေၸွႆႈၵႂႃႇတင်း AHA ယူႇ။ (အာဆီယံ အနေနဲ့ လူသားချင်း ထောက်ထားညှာတာမှု ဆိုင်ရာ အကူအညီတွေကို AHA တဆင့် ပေးအပ်မည်)
• ၽူႈတၢင်တူဝ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းလႄႈ ၸုမ်းၽူႈတၢင်တူဝ်တေၵႂႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈသေ တေႁူပ်ႉထူပ်း ၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႇၵူႈၸုမ်း ။ (အထူးကိုယ်စားလှယ်နဲ့ အတူ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ မြန်မာနိုင်ငံကို သွားရောက်ပြီး သက်ဆိုင်သူအားလုံးနဲ့တွေ့ဆုံရမည်)

ၼႂ်း 5 ၶေႃႈၼႆႉ ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီႊပၢႆ ယွၼ်ႉ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်း ဢမ်ႇၽေႃႇၼမ်ႉ ၽေႃႇတူဝ်လႆႈလႄႈ ယူႇတီႈ မိူင်းလုၵ်ႈၸုမ်းဢႃႇသီႇယၼ်ႇ ဢမ်ႇပၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶဝ်ႈၸွမ်း ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ဢႃႇသီႇ ယၼ်ႇ ဝႃႈၼႆ။

ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ဢႃႇသီႇယၼ်ႇ ၸတ်းႁဵတ်း ဝဵင်းလူင်ဝဵင်းၸၼ် တီႈမိူင်းလၢဝ်း ပူၼ်ႉမႃး ၼႂ်းဝၼ်းထီႉ 09-11 October 2024 ၼၼ်ႉ ၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ဢူးဢွင်ႇၵျေႃႇမူဝ်း ၽွင်းလူင် ၽၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵႂႃႇ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ပိုတ်ႇၼႃႈပိုတ်ႇတႃ။ ၽၢႆႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈတႄႉ လႆႈပိုတ်ႇလၢတ်ႈၼႂ်း သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵုမ်းၵမ်ဝႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီႊပၢႆ လႆႈၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်ဢႃႇသီႇယၼ်ႇ 500 ပွၵ်ႈပၢႆ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵဵဝ်ႇလွင်ႈ ၽူႈတၢင်တူဝ်ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈၶိုၼ်းပၢင်ၵုမ်ဢႃႇသီႇယၼ်ႇၼႆႉ ၽၢႆႇၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း 275 ၸုမ်း ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈသၢၼ်ၶတ်းသေ ၊ ဢၼ်ပၼ်ၶႂၢင်ႉသုၼ်ႇၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်ၸွမ်းၼႆႉ မိူၼ်ၵမ်ႉထႅမ် ၽၢႆႇၵၢၼ်မိူင်းၶွင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။

မိူင်းၶႄႇ လႄႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ

ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈလွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်တီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ ၸဵမ်တင်းၵၢၼ်သိုၵ်း လႄႈ တင်းၵၢၼ်ၽွင်းတၢင်၊ ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈလွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ လွင်ႈသိုၵ်း မၢၼ်ႈ ဢမ်ႇတြႃးတေႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ မိူင်းၶႄႇတိုၼ်းၸုၵ်းၽၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃး ၵူႈၶၢဝ်း။

ဝၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈသုမ်းတိူင်းသိုၵ်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇလႃႇသဵဝ်ႈယဝ်ႉ ၵၢင်လိူၼ် August 2024 ၼႆႉ ဝင် ဢီႉ (Wang Yi) ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း မိူင်းၶႄႇ မႃးႁူပ်ႉထူပ်း မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ လႆႈဢုပ်ႇၵုမ် လွင်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတေမီးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေ မိူဝ်ႈ ဝင် ဢီႉ ႁူပ်ႉထူပ်းၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းၵဝ်ႇ တၢၼ်းသူၺ်ႇသမ်ႉ လႆႈတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈမိူင်းၶႄႇၸွႆႈၵႄႈ မီးလွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဝႃႈၼႆ။

ဝင် ဢီႉ (Wang Yi) လႆႈတူၵ်ႇလၢတ်ႈ ၼႂ်းပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း 4 ၸိုင်ႈမိူင်း (ၶႄႇ၊ လၢဝ်း၊ ထႆး၊ မၢၼ်ႈ ) ၼၼ်ႉ 3 ၶေႃႈ – 1) ဢမ်ႇပၼ်ပဵၼ်ပၢင်သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းလႄႈ လွင်ႈဢမ်ႇမၼ်ႈ ၼိမ်သဝ်း ၸိုင်ႈမိူင်း ၊ 2) ႁၢင်ႇယၢၼ် သဵၼ်ႈတၢင်း ၼႂ်းႁူမ်ႈႁိူၼ်းဢႃႇသီႇယၼ်ႇ ဢမ်ႇလႆႈ၊ 3) ဢမ်ႇပၼ်ၶႂၢင်ႉ ၼွၵ်ႈမိူင်း ၶႂ်ႈၸိုမ်းၶဝ်ႈၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ် ၸိုမ်းၶဝ်ႈလႆႈ ၼႆယဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းသိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈ လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပီႊ2025 ဢၼ်ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝၢင်းၽႅၼ် တေၸတ်းႁဵတ်း ၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။

ၼႂ်းလိူၼ် November 2024 ဝူင်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ် တီႈယူႇၼၢၼ်ႇ မိူင်းၶႄႇ၊ ႁူပ်ႉထူပ်းၸွမ်ၽွင်းလူင်ၶႄႇ၊ ဢႅဝ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း တီႈႁူင်းႁဵတ်းၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ ၵွင်ႈၵၢင်ႇ တရူၼ်း၊ ႁူပ်ႉထူပ်း ၽူႈၼမ်းလၢႆၸိုင်ႈမိူင်း ထႆး၊ လၢဝ်း၊ ၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး၊ ဝႅတ်ႉၼၢမ်း ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈတၢင်ႇလၢတ်ႈၼႄငဝ်းလၢႆး ပၼ်ႁႃမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လွင်ႈတေၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ၊ ၽၢႆႇမိူင်းၶႄႇၵေႃႈ ႁၼ်လီၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်း တေၸွႆႈထႅမ်ၵႂႃႇဝႃႈၼႆ။ ၶၢဝ်းတၢင်းပွၵ်ႈၼႆႉ မိူင်းၶႄႇ မိူင်းမၢၼ်ႈ မီးၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်း တႃႇႁူမ်ႈၵၼ် ဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈပၼ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမိူင်းၶႄႇ ဢၼ်လူင်းတိုၼ်းလၢင်းၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ဝႆႉၼၼ်ႉ လွင်ႈၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ မီးလွင်ႈထတ်းသၢင်ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇလိုဝ်းလင်လႄႈ မီးလွင်ႈမႆႈၸႂ်ၵၼ်တႄႉတႄႉၼႆယဝ်ႉ။

ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶႂ်ႈပဵၼ်သင်

ႁၼ်လႆႈတႅၵ်ႇလႅင်း ဝၢႆးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ပႃႇတီႇသၢင်ႇသီႈဢၼ်တၢင်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ သုမ်း ပႃႇတီႇ ၼူၵ်ႉယုင်းလႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇလူၺ်ႈဝႃႈ မီးလွင်ႈလိင်ႉလႅၼ်လၵ်ႉၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် ၼႆသေ သိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း ဝၼ်းထိ 01 February 2021 ။

တႄႇ 1962 မႃးၽၢႆႇၼႆႉ မီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႃးပၢၼ်လႂ်ၵေႃႈ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယူႇၽၢႆႇလင်ပဵၼ် ႁႅင်းဝႆႉတႃႇသေႇ၊ ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တဵင်းၸဵင်ႇၼၼ်ႉ သၢင်ႇသီႈပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေ ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လၢႆႈၶူဝ်းသိုၵ်း မႃးၼုင်ႈၶူဝ်းၵူၼ်းမိူင်း၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈတၢင်ႇလၢတ်ႈႁဵတ်း သၢင်ႈလႆႈၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ထိုင်မႃးၼႂ်းပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်း (2016-2021) ၼၼ်ႉ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇပေႃးလႆႈၼႃႈလီ၊ တေသိုပ်ႇပၼ် ပႃႇတီႇၼူၵ်ႉယုင်း ပဵၼ်လူင်ပွင် ၸိုင်ႈတႃႇထႅင်ႈပၢၼ်ၼိုင်ႈၼႆႉ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ထုၵ်ႇထိပ်ႇဢွၵ်ႇၼႂ်း သၽႃး 25% ၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸင်ႇယိုတ်းဢမ်းၼၢတ်ႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ လၢမ်းၶၢတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်။

တၢမ်တူဝ် မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလၢတ်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းၶွပ်ႈႁွပ်ႈ 9 ပီႊ NCA (15/10/2015-15/10/2024) ဝႃႈ ႁႂ်ႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶဝ်ႈမႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းတင်းၵၢၼ်မိူင်း၊ ယိပ်းၵွင်ႈသေတုၵ်းယွၼ်း သုၼ်ႇလႆႈၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉတႄႉ တေဢမ်ႇယွမ်းၸွမ်းၸႂ်တေႃႇ ဝႃႈၼႆတႅၵ်ႇလႅင်း၊ ယဝ်ႉၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ လႆႈယိုၼ်းမိုဝ်းၸူးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တႃႇဢုပ်ႇ ဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်း 2 ပွၵ်ႈယဝ်ႉ( ၼႂ်းပီႊ2022 လႄႈ2024) ဝႃႈၼႆ။

တႃႇၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈပီႊ2025 ၼႆသေ လႆႈႁၼ်ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မႃးလႄႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵေႃႈ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၵိုၵ်းႁိူၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းပတ်းပိုၼ်ႉဝႆႉယူႇ။ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ မီးယိူင်းဢၢၼ်းဝႃႈ တေၸတ်းႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းဢၼ်မီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ဝႃႈၼႆ။ ပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ၼႂ်း ပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၵမ်လႆႈ။

တၢင်းမုင်ႈမွင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်း

ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းလိူၵ်ႈတင်း ပီႊ2010 မီး 21 ၸုမ်း ၼႆယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း လႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းတင်းပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ သၢင်ႇသီႈလႄႈ ၼူၵ်ႉယုင်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းတႃႇတေ ၶႂ်ႈပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းမႂ်ႇၶေႃၶေႃ ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တုၵ်းယွၼ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီး ၼႃႈတီႈသုၼ်ႇဢုပ်ႉပိူင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ၊ မၵ်းမၼ်ႈၸႄႈမိူင်းမႂ်ႇ၊ ႁႂ်ႈမီးသုၼ်ႇတႃႇပူၵ်းပွင် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း လွတ်ႈလႅဝ်း ၼႆႉပဵၼ်ႁူဝ်ႁုပ်ႈမၼ်း။

ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမၢၼ်ႈ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ပၼ်ႁႃမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈယုင်ႈၸွမ်းၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်း ယွမ်းႁပ်ႉလွင်ႈႁဵတ်းပူၼ်ႉပႅၼ်ၼိူဝ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ မႄးၶဵၼ်ႇ တႅမ်ႈ ပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇဝၢၼ်ႈမိူင်းမႂ်ႇၼႆ ၽၢႆႇဢဵၼ်ႁႅင်းၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တိုၼ်းယွမ်းဢုပ်ႇဢူဝ်း တႃႇႁူမ်ႈမိုဝ်း ၵႄႈ လိတ်ႈၵမ်းလဵဝ် ၼႆယဝ်ႉ။

ငဝ်းလၢႆးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူဝ်းၼႃႈ တေၸၢင်ႈပဵၼ်ၸိူဝ်ႉႁိုဝ်မႃး?

ယွၼ်ႉမီးႁႅင်းဢီး ၼွၵ်ႈမိူင်း မိူင်းႁိမ်းႁွမ်း၊ ၸုမ်းဢႃႇသီႇယၼ်ႇ ၶတ်းၸႂ် ၶဝ်ႈႁႃ လၢႆၽၢႆႇ၊ မိူင်းၶႄႇ ပဵၼ်မိူင်းမီးဢေႃးၸႃႇၼိူဝ် လၢႆၽၢႆႇလႄႈ ၵႄႈၵၢင်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း (ယၢင်း၊ ယၢင်းလႅင်၊ ရၶႅင်ႇ၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ ပလွင်ႈ၊ ၵဝ်ႈၵၢင်ႉ) လႄႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈမီးလွင်ႈဢူပ်ႇဢူဝ်း ၵိုတ်းတိုၵ်း ၵၼ်ဝႆႉ (ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ဢမ်ႇၼၼ် ဢမ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်) သေ ပၢင်တိုၵ်းလၢႆၽၢႆႇ တေၸၢင်ႈယဵၼ်လူင်း မႃးယူႇ။

ၼင်ႇႁိုဝ် ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇတေဢမ်ႇၸၢင်ႈပိုတ်ႇပၢင်တိုၵ်းတေႉတေႉဝႃႈဝႃႈၼၼ်ႉ ၽၢႆႇမိူင်းၶႄႇ ႁဵတ်းတႅပ်း 5 တႅပ်း (တႅပ်းၼမ်ႉ၊ တႅပ်းၾႆး၊ တႅပ်းဢိၼ်ႇတိူဝ်ႇၼဵတ်ႇ၊ တႅပ်းၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ ၶူဝ်းၶွင်၊ တႅပ်းဢဵၼ်ႁႅင်းၵူၼ်း) ၊ ပိၵ်ႉလၢၼ်ႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ဢၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတိုၵ်းသိမ်းလႆႈ၊ ပႃးၸဵမ် ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ဝ မိူင်းလႃး သေ ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆး ၵမ်ႉၸွႆႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၽၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ဝႆႉယူႇ ယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ မိူင်းၶႄႇ ႁွင်ႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ဝ ၊ ၵဝ်ႈၵၢင်ႉ ၊ ၶၢင် သေ ပၼ် ၾၢင်ႉသတိ မိပ်ႇငႅၼ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းဝႆႉ ၊ ထိုင်တီႈမီးၶၢဝ်း ဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ ၶႄႇ တီႉၺွပ်ႉ ႁူဝ်ၼႃႈတပ်ႉၵဝ်ႈၵၢင်ႉ ၽူင်တႃသျိၼ် လႄႈ ၵႅမ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်း တပ်ႉသိုၵ်းဝ ၼႆယဝ်ႉ။

ၸူဝ်ႈဢွၵ်ႇႁိုဝ်ႉတႄႇၼႂ်းလိူၼ် October,2024 မႃးၼႆႉ ၽၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းထူဝ်းသိုၵ်းၶဝ်ႈ ပွတ်း မိူင်းပၢႆး၊ ၽၢႆၶုၼ်ႇ ၊ တင်းမိူင်းယႆၵေႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၶွၼ်ႈသိုၵ်းဝႆႉတင်းၼမ်၊ ၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ဢဝ်ႁိူဝ်းမိၼ် ပွႆႇမၢၵ်ႇပိုၼ်ႉတီႈသုမ်းသိုၵ်းၼၼ်ႉလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵူၼ်းမိူင်းလုသုမ်းသၢႆၸႂ် ႁိူၼ်းယေးၶူဝ်းၶွင် တင်းၼမ်၊ ပၢင်တိုၵ်းၵေႃႈ ယင်းသိုပ်ႇပဵၼ်သိုပ်ႇမီးလၢႆႇၼႃႈမိူင်းဝႆႉ။

ယွၼ်ႉၽၢႆႇလႂ်ၵေႃႈ မီးဢဵၼ်ႁႅင်းဝႆႉယူႇၽႂ်မၼ်း၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းသုမ်းသုၼ်ႇလႆႈမႃးႁိုင် ၶတ်းၸႂ်ယွၼ်းဢဝ် တင်းၵၢၼ်မိူင်းလီလီ ဢမ်ႇလႆႈမႃးသေပၢၼ်လႄႈ ထိုင်ၸၼ်ႉဢဝ်ၵွင်ႈၵၢင်ႇသေ တိုၵ်းယိုဝ်းဢဝ်မႃး ၊ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ်တိုၵ်းလႆႈၼႃႈတီႈ တႃႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းမီးၼၼ်ႉ ဢဝ်ၼိူဝ်ႉဢဝ်လိူတ်ႈသိူဝ်ႇၼင်ႇလိၼ်လႅၵ်ႈဢဝ်ဝႆႉလႄႈ တေပွႆႇသုမ်းပၼ်ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းတေ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။

ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ဢမ်ႇတႅၵ်ႇယၢႆႈၵေႃႈ သုၼ်ႇပူၵ်းပွင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေတိူဝ်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်မႃးလႄႈ မီးၶုၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်း ပူၵ်းပွင်ၼႃႈလိၼ်ႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်၊ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းၵေႃႈ မိူၼ် ဝ ၊ မိူင်းလႃး မိူဝ်ႈလဵဝ်။ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိပ်ႇဢီးမႃးတင်းၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်သိုၵ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမီးတူဝ်ထူပ်း လွၵ်းလၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈယႃႉၸႅၵ်ႇထႅၵ်ႇ တိုၵ်းပဵၼ်ၸုမ်း ပဵၼ်ၸုမ်းမႃးလႄႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေၸၢင်ႈတင်ႈၸုမ်းဢူၺ်းလီ ဢၼ်မၼ်ႈၵႅၼ်ႇၼႅၼ်ႈၼႃ ပိၼ်ႇပၢႆႇပိုင်ႈဢိင်ၵၼ်လႆႈသေ တိုၵ်းၶိုၼ်းတေႃႇသူႈၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ် လၢမ်းၶၢတ်ႈ ၼပ်ႉသၢင်ႈ ၸွမ်းငဝ်းလၢႆး ၼင်ႇၼႆ။

လိူတ်ႈတႆး ( လွႆၸၢင်ႉ မိူင်းၵိုင်)

တႅမ်ႈ- 22 November 2024

ၶေႃႈယွမ်းၼွမ်း – ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢိင်မႃး ပိၼ်ႇမႃးၼၼ်ႉ သင်ၽိတ်းပိူင်ႈတီႈပွင်ႇၼႆ ပဵၼ်တၢင်းယူပ်ႈယွမ်း ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈလႄႈ လွင်ႈထတ်းသၢင်လၢမ်းၶၢတ်ႈၼႆႉ  ၶႂ်ႈမႅၼ်ႈၸွမ်းငဝ်းလၢႆး တင်းၼႃႈၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ ၊ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈလုမ်းလုမ်းၵေႃႈ တေပဵၼ်လႆႈယူႇ။

(ပွင်ႈၵႂၢမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉၵႂၢမ်း တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈသဵင် ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း)