သိင်ႇၵပူႇပၼ်တၢမ်ႇၽႅၼ်ၶေႃးတၢႆ ၵူၼ်းမိူင်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်

မိူဝ်ႈပီႊ 2013 ၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ လၵ်ႉလွမ်ဢဝ် ပၢင်း (ၵၼ်းၶျႃး) တီႈမိူင်းမလေးသျႃး သေ ၶဝ်ႈမႃးၶၢႆၼႂ်းမိူင်းသိင်ႇၵပူႇ တႃႇ 1 ၵီႇလူဝ်ႇၵရမ်ႇ ၼႆလႄႈ မိူင်းသိင်ႇၵပူႇ ၸင်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းပၼ် တၢမ်ႇတၢႆ လူၺ်ႈလၢႆးၽႅၼ်ၶေႃး ဝႃႈၼႆ။

ၵူၼ်းၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်း ၵေႃႉဢၼ်ၺႃးတၢမ်ႇတၢႆ  တၼ်ၵရႃႇၵျုး သူပ်ႉ ပီးယႃး (Tangaraju Soup Piah) ၊ ဢႃႇယု 46 ပီႊ ၼၼ်ႉ ပိုတ်ႇလၢတ်ႈၼေဝႃႈ “ Tangaraju တေထုၵ်ႇၽႅၼ်ၶေႃး ၼႂ်းတွၼ်ႈၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉ ၶွင်ဝၼ်းထီႉ 26 April 2023 ဢွင်ႈတီႈၶွၵ်ႈၶင် Changi ၼႂ်းမိူင်းသိင်ႇၵပူႇ ” ဝႃႈၼႆ။

ၸုမ်းၽၢႆႇတူင်ႉၼိုင်သုၼ်ႇ လႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ သၢၵ်ႈသေႇလၵ်းထၢၼ် တႃႇတေဢဝ်တၢင်းၽိတ်းၼၼ်ႉ ယူပ်ႈယွမ်းဝႆႉ ၵူၼ်းၵေႃႉထုၵ်ႇမၢပ်ႇၼေး တၢင်းၽိတ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈတွပ်ႇၵႄႈၶိုၼ်း ၽွင်းတႅပ်းတတ်း ပၼ်တၢမ်ႇ၊ ၽၢႆႇလုမ်းတြႃးၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်မီးၽူႈပိၼ်ႇပၼ် ၽႃႇသႃႇ ပီႈၼွင်ႉ ၼၢႆးၼႃႈ ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ၶဝ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း တႃႇတေတုမ်ႉတွပ်ႇၶိုၼ်း ဝႃႈၼႆ။

မိူင်းသိင်ႇၵပူႇၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်သၢၼ်ၶတ်းယႃႈမဝ်းၵမ် ႁႅင်းလိူဝ်သေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ မိူင်းၼိုင်ႈ၊ ၽၢႆႇတၢင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းသိင်ႇၵပူႇၵေႃႈဝႃႈ ဢၼ်မီးပၵ်းပိူင်ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇတေႁေႉႁၢမ်ႈလွင်ႈ ၵူၼ်းၵႃႉၶၢႆ သူႇသမ်းယႃႈမဝ်းၵမ် ယွၼ်ႉဝႃႈမိူဝ်ႈပီႊပူၼ်ႉမႃး မိူင်းသိင်ႇၵပူႇ လႆႈပၼ်တၢမ်ႇတၢႆၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ 11 ၵေႃႉ ႁူမ်ႈပႃးတၢင်း ၵူၼ်းဢၼ်လူင်တူဝ်လိုမ်းၶိင်း ဢၼ်ထၢင်ႇထိူမ်ဝႃႈ မီးႁေးလူဝ်းဢိၼ်း 3 ၸေႃႉယူႇၼႂ်းမိုဝ်းၼၼ်ႉပႃး ဝႃႈၼႆ။

Amnesty International ဢွၵ်ႇၽိုၼ်လိၵ်ႈလၢႆးငၢၼ်းၼႄဝႆႉဝႃႈ ၼႂ်း 18 ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ၼႂ်းပီႊ2023ၼႆႉၵူၺ်း ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈ ၺႃးတၢမ်ႇတၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉ579 ၵေႃႉ လႄႈ တိူဝ်းၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃး 20%။ မိူင်းဢီႇရၢၼ်ႇ တိုၵ်ႉပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်ပၼ်တၢမ်ႇတၢႆ ၵူၼ်းမိူင်းၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ၼႂ်းပီႊ2020 ၼၼ်ႉမီးႁူဝ်ႁုပ်ႈ 246 ၵေႃႉ ထိုင်မႃးပီႊ 2023 ၼႆႉသမ်ႉတိူဝ်းၼမ်မႃး မီး 314 ၵေႃႉဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းလုၵ်ႈၸုမ်းဢႃႇသီႇယၼ်ႇ 10 မိူင်းၼႆႉ မိူင်းမလေးသျႃး ပဵၼ်မိူင်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၼ်သင်ႇၵိုတ်း လိုဝ်ႈလွင်ႈပၼ်တၢမ်ႇတၢႆၵူၼ်းမိူင်း ၵူၺ်းၵႃႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉသမ်ႉ ၶိုၼ်းမီးလွင်ႈပၼ် တၢမ်ႇတၢႆၼႂ်း ႁွပ်ႈ 10 ပီႊ ( ပီႊ2022) ဝႃႈၼႆ။

Amnesty International ဢွၵ်ႇၽိုၼ်လၢႆးငၢၼ်းမိူဝ်ႈပီႊ 2021 ၼၼ်ႉဝႃႈ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး လႄႈ ၾိလိပ်းပိၼ်း တႄႉဢမ်ႇဝႃႈတေမီးတၢမ်ႇ တၢင်းၽိတ်းသင်မႃးၵေႃႈယဝ်ႉ လႆႈသင်ႇၵိုတ်းလိုဝ်ႈလွင်ႈ ပၼ်တၢမ်ႇတၢႆၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆ။

မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းလၢဝ်း လႄႈ မိူင်းပရူးၼႆး ၵေႃႈ လႆႈသင်ႇၵိုတ်းလိုဝ်ႈပႅတ်ႈ လွင်ႈပၼ်တၢမ်ႇတၢႆ ၼႂ်းလၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈၼႆသေတႃႉ ယင်းတိုၵ်းမီးလွင်ႈပၼ်တၢမ်ႇ တၢႆၸွမ်းၼင်ႇတၢင်းၽိတ်း ၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆၶႃႈႁႅမ်တၢႆၵူၼ်း ၼင်ႇပၵ်းပိူင်မီးယူႇသေ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီႊ လႄႈ လိူဝ် 10 ပီႊပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈၵိုတ်းယင်ႉဝႆႉ ၵၢၼ်ပၼ်တၢမ်ႇတၢႆ မႃးယူႇ၊ မိူင်းထႆး ၊ သိင်ႇၵပူႇ ၊ ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး ၊ ဝႅတ်ႉၼၢမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ယင်းတိုၵ်ႉၸႂ်ႉတိုဝ်း ပၵ်းပိူင်ပၼ်တၢမ်ႇတၢႆယူႇ ဝႃႈၼႆ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း