လွၵ်းလၢႆးယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်း ယႃႇႁႂ်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ပၢႆးယူႇလီ

1.တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်တိတ်းၸပ်း ၸိူဝ်ႉမႅင်းၼႂ်း တၢင်းၵိၼ်
တွင်ႉၵႂႃႇတွင်ႈဢိဝ်ႈ တွင်ႉၼွင်ႇၵိၼ်ဢမ်ႇမႅၼ်ႈတွင်ႉ  လူဝ်ႇလႆႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၽၵ်း  တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်မူတ်းသႂ်  ႁုင်သုၵ်းယဝ်ႉ လူဝ်ႇဝႆႉၸေႃႉၵၢင်  တေၵိၼ်ၶဝ်ႈ တၢင်းၵိၼ်  လၢင်ႉမိုဝ်းႁႂ်ႈ မူတ်းသႂ်။

2.ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၽၢၼ်ႇႁွႆးၸဵပ်းႁွႆးယဵၼ်း
တၢင်းပဵၼ်ယဵဝ်ႈၼူ တႃလႅင် ယွၼ်ႉတိူဝ်ႉယိပ်းတိုဝ်ႉၼမ်ႉ ဢၼ်မီးၸိူဝ်ႉမႅင်း   တဝ်ၼမ်ႉၵူမ်ႇ ၼမ်ႉဢုင် ၼမ်ႉဝူၺ်ႇ ၵမ်ႈၼမ်ၵူၼ်းႁဵတ်းသူၼ် ႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းဢၼ်ယူႇပိုၼ်ႉတီႈၼမ်ႉထူမ်ႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် လဵင်ႉသတ်းၸၵႂႃႇ။

ၽၢင်ႁၢင်ႈ – ဝၢႆးၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း တၢင်းပဵၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းတူဝ် မွၵ်ႈ 1-2 ဝူင်ႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉသေ မီးလူမ်းၼၢဝ် သုင်ႁူဝ်ၶႆႈ  ၵၢမ်ႈၼိူဝ်ႉငဝ်ႈၶႃ လႄႈတွင်ႉၼွင်ႇ တေၸဵပ်း တႃလႅင် ၶေႃးၶႅင်  ပေႃးလူမ်းၼၢဝ်လူင်း ၸဵပ်းၼိူဝ်တူဝ် တႃလႅင်ၶေႃးၶႅင် ပေႃးပဵၼ်ႁႅင်း  ၽိဝ်ၼင် ဢမ်ႇၼၼ် ႁိူၵ်ႇၼိူဝ် တေမီးလိူတ်ႈဢွၵ်ႇ တေႃႇထိုင် တပ်းဝၢႆးတႂ်ဝၢႆးလႆႈ။

3.တၢင်းပဵၼ်တီႈလွတ်ႇလူမ်းထူၺ်ႈၸႂ်
ၵမ်ႉၵတ်းၵမ်ႉမႆႈ ဢိၵ်ႇတင်းမိုၵ်းယမ်း ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်သမ်ႉယူႇဝႆႉၼႂ်းလူမ်း ၵႂႃႇၽႄႈလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵႆႉဢွၼ်ၵၼ် ပဵၼ်ဝတ်း ၼၢဝ်ဝတ်း ၶေႃးၸဵပ်း လွတ်ႇလူမ်း ၸဵပ်း ပွတ်ႇၸဵပ်း ပွတ်ႇၵႂ်ႈ။

*ႁဵတ်းႁိုဝ်ၽႄႈ-ဢႆ ၶီႈၸၢမ် တိူဝ်ႉၺႃးၶီႈမုၵ်ႈ ၼမ်ႉလၢႆးၵူၼ်းပဵၼ်။
လၢႆးႁႄႉၵင်ႈ ပေႃးယူႇၵေႈၵူၼ်းၼမ် ၸမ်ၵူၼ်းပဵၼ် လူဝ်ႇႁႃၽႃႈပိၵ်ႉသူပ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၽႃႈတူမ်းသူပ်း ၵႆႉသုၵ်ႈမိုဝ်း ယႃႇၵႆႉယိပ်းၼႃႈ (သင်ပဵၼ်ဝႆႉ)။

4.တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ယုင်းပဵၼ်တူဝ်တေႃႉ
 ၶႆႈလိူတ်ႈဢွၵ်ႇ – ယွၼ်ႉယုင်းလၢႆး ၽဵဝ်ႈပႅတ်ႈတီႈယုင်းၶႆႇ ၼမ်ႉၵူမ်ႇၼမ်ႉၶင်ႉ ယႃႇပၼ်ယုင်းၶူပ်း  
*ဢွၵ်းဢေႃၸဵပ်းယဵၼ်း ၶႆႈသမွင်ဢၵ်းသဵပ်ႇ (Encephalitis)  ယုင်းလၢႆးဢွၼ်ႇ (ယုင်းဢၼ်သဵင် မေႃးဝီးဝီးဝေႃးဝေႃး) ပဵၼ်တူဝ်တေႃႉတၢင်းပဵၼ် တေၵႆႉၽႄႈၶႆႇၸွမ်းၼႂ်းတူင်ႈၼႃး ၊ ၽၢင်ႁၢင်ႈ – တၢင်းပဵၼ်ဢွၵ်းဢေႃၸပ်းယဵၼ်း  မီးလူမ်းၼၢဝ် ႁူဝ်ၶႆႈ ဢေႃႉႁၢၵ်ႈ  ဝၢႆးၼၼ်ႉတေငဝ် ဢမ်ႇၼၼ် တေပဵၼ်ငၢၼ်း  လူဝ်ႇၼႅတ်ႈၵႂႃႇႁူင်းယႃ  ယႃႁႂ်ႈၶိုတ်းတၼ်း  လၢႆးႁႄႉၵင်ႈယႃႇပၼ် ယုင်းၶူပ်း။

ၼၢဝ်ၼူၵ်ႉ – တူဝ်တေႃႉတၢင်းပဵၼ် ပဵၼ်ယုင်းၵူၼ်ႈလၢႆး (ယုင်းၵူၼ်ႈပွင်ႇ) 
ၽၢင်ႈႁၢင်ႈ – ၼၢဝ်သုင် ၵတ်းသၼ်ႇ ၽိူၵ်ႇ  ယွၼ်ႉမဵတ်ႉလိူတ်ႈလႅင်တႅၵ်ႇ  ပေႃးတၢင်းပဵၼ်ႁႅင်း တႂ်ဝၢႆး ၊တပ်းၸဵပ်း/ ပွတ်ႇၽိတ်းပိူင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် မၢင်ၵေႃႉၼၢဝ်ၼူၵ်ႉၶိုၼ်ႈဢွၵ်းဢေႃၵွၼ်ႇ ယႃႇလႄႇထိူၼ်ႇ ယႃႇပၼ်ယုင်းၶူပ်း။

5.တၢင်းပဵၼ် ၸပ်း မိုဝ်း ၊ တိၼ်၊ သူပ်း (hand , foot and month Disease)
ၵမ်ႈၼမ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ 10ၶူပ်ႇလူင်းတႂ်ႈ ယွၼ်ႉၵတ်း မိုၵ်း ၸိူဝ်းမႅင်း ၽေႈယႂ်ႇလႆႈၼႂ်းလမ်းသႆႈ ၊ လၢႆးႁေႉၵင်ႈ- ယူႇမူတ်းသႂ် ၵႅတ်းၼဵပ်ႉမိုဝ်း ၵႆႉလၢင်ႉမိုဝ်း ၊ ၽၢင်ႁၢင်- တေၼႄ သူပ်းၸဵပ်း ၵိၼ်သင်ဢမ်ႇလႆႈ  ယွၼ်ႉမီးတုမ်ႇၸဵပ်းၼႂ်းသူပ်း မိူၼ်တုမ်ႇလူမ်းမႆႈ မီးတုမ်ႇလႅင် ဢမ်ႇၼၼ်တုမ်ႇၼမ်ႉသႂ် ၸွမ်းၽႃႇမိုဝ်း ၽႃႇတိၼ်လႄႈ ၸၢင်ႈမီးပႃးၸွမ်းတူဝ် ၶႅၼ်ၶႃ ပဵၼ်ယူႇ2-3ဝၼ်း ဝၢႆးၼၼ်ႉတေ ၶျေႃႉၵႂႃႇ ပေႃးဢမ်ႇပဵၼ်သင်  တေဢမ်ႇလီၵူဝ်  ပေႃးမီးတၢင်ႇမဵဝ်း ၸိမ်ၸွမ်း  မိူၼ်ၼင်ႇၸိူဝ်ႉမႅင်း Enterovirus71(EV71) တေၸၢင်ႈႁၢႆႉႁႅင်းမႃးလႄႈ လီၵူဝ်။

ဢိင်-kobook.com
ၶႅပ်းႁၢင်ႈ -ဢဝ်ၼႂ်း Google
တႅမ်ႈ – ယိင်းဢႃးလိင်ႇ