လွၵ်းလၢႆးႁဵတ်းႁႂ်ႈၼၢၼ်းထဝ်ႈ

လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းႁဝ်း တူၺ်းႁၼ်ထဝ်ႈဝႆးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉလွင်ႈ ပဵၼ်ၶႆႈပဵၼ်ၼၢဝ် ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢဝ်း ဢမ်ႇဝႃႈတေပဵၼ် တၢင်းပဵၼ် ယဵဝ်ႈဝၢၼ်၊ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃလႄႈႁူဝ်ၸႂ်၊ တၢင်းပဵၼ်ထူင်လူမ်းပွင်ႇ၊ ၵႅၼ်ႇသႃႇ လိူတ်ႈသုင် ဢိၵ်ႇတင်းပီးႁႅင်းပုမ်ၶႆၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းဢၼ် မီးထၢတ်ႈ Free Radical ၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ၼမ်ပူၼ်ႉတီႈ ယူႇယဝ်ႉ။

သၽႃႇဝၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်းႁဝ်းၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းထၢတ်ႈ Free Radical မႃးႁင်းၵူၺ်းလႄႈ တေမီးထၢတ်ႈ Antioxidant တႃႇထိင်းပၼ် ယႃႇႁႂ်ႈမီးထၢတ်ႈ Free Radical လိူဝ်မႃးလႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ လုတ်ႇလႅၼ်းယႃႈ၊ သုတ်ႇလူမ်းဢၼ်မီးသၢၼ်ၵွင်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းႁိုင်ႁိုင် လႄႈ  မီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈၶမ်ၸႂ်ၼမ် ဢိၵ်ႇတင်း ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇလီၸိူဝ်းၼႆႉ တေၸွႆႈသၢင်ႈပၼ်ထၢတ်ႈ Free Radical ၼမ်မႃးလႄႈ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉသႄးလ် ဢၼ်လီၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းႁဝ်းမႃးလႆႈယဝ်ႉ ယွၼ်ႉၼၼ် ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ မီးတၢင်းပဵၼ်တင်းၼမ်တင်းလၢႆမႃး ႁူမ်ႈပႃး ၸဵဝ်းထဝ်ႈ ဢိၵ်ႇတင်း ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်လုပ်ႇတေႃႇလုပ်ႇၵပ်း၊ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈၶႅင်၊ ၸဵပ်းယဵၼ်းငၢႆႈ ႁူမ်ႈပႃး ၵႅၼ်ႇသႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉမႃးယူႇ။

မိူဝ်ႈတူဝ်ၶိင်းႁဝ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇပၼ် ထၢတ်ႈ Antioxidant ႁႂ်ႈၵုမ်ႇထူၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈၼၼ်ႉ တႃႇတေၸွႆႈမၼ်းလႆႈၵေႃႈ တေလႆႈမႄးလႅၵ်ႈလၢႆႈ လွင်ႈယူႇလွင်ႈၵိၼ်ႁဝ်း ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေတိုၵ်းတေႃးပႅတ်ႈ ထၢတ်ႈ Free Radical ဢွၵ်ႇၵႂႃႇပႅတ်ႈသေယဝ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼၢၼ်းထဝ်ႈၼၢၼ်းၵႄႇလႆႈမႃးယူႇ။

1. ငိူင်ႉဝႄႈပၢႆးဝူၼ်ႉဢၼ်ဢမ်ႇလီ

မိူဝ်ႈမီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈၶမ်ၸႂ်၊ မီးလွင်ႈဝူၼ်ႉၼမ်မႃး ဢမ်ႇဝႃႈ လွင်ႈယူႇလွင်ႈသဝ်း၊ လွင်ႈၵၢၼ်လွင်ႈငၢၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉၼႆ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ မီးပၢႆးဝူၼ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇပဵၼ်လွင်ႈလီမႃးယဝ်ႉ။ ပၢႆးဝူၼ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်မီးတၢင်းပဵၼ်မႃးလႆႈ ယွၼ်ႉၸႂ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ၵွင်ႉသၢၼ်ၵၼ်တင်းတူဝ်ၶိင်းယူႇတႃႇသေႇ  ဢမ်ႇဝႃႈပၢႆးဝူၼ်ႉႁိုဝ် လွင်ႈဝူၼ်ႉႁၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇလီၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢမ်ႇၵတ်းၸႂ်ဢမ်ႇသိူဝ်းၸႂ် မႃးလႄႈ မီးၸႂ်သုၵ်ႉသၵ်ႉမႃး လူၺ်ႈတီႈဢမ်ႇတၼ်းႁူႉတူဝ် ထိုင်တီႈပၢႆးယူႇလီၵေႃႈ ဢမ်ႇၶႅမ်ႉၸွမ်းယူႇယဝ်ႉ။

2. ငိူင်ႉဝႄႈလွင်ႈတၢင်းပီး

လွၵ်းလၢႆးယူႇသၢင်ႈသဝ်းလႄႈ လွင်ႈပဵၼ်ယူႇၵိၼ် ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ပီးမႃးငၢႆႈယူႇယဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇဝႃႈပဵၼ် ၵၢၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း၊ ၵၢၼ်ႁႃလၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်ဢၼ်မႂ်ႇမႂ်ႇ ဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ဢၼ်ႁၼ်ယူႇၸွမ်းသိုဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိၵ်ႇတင်း ၵၢၼ်ၼင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် ယူႇၼႃႈၶွမ်းတင်းဝၼ်းတင်းဝၼ်း လူၺ်ႈဢမ်ႇတူင်ႉဢမ်ႇၼိုင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပီးငၢႆႈလႄႈ မီးတၢင်းပဵၼ်ပီးမႃးယူႇယဝ်ႉ။

မၢင်ၵေႃႉတေလၢတ်ႈဝႃႈ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈပီးႁေၵႃႈႁိုဝ် လိူဝ်သေမီးၶီႈပုမ်ဢိတ်းဢွတ်းၵူၺ်း ပေႃးဝႃႈတေႉ ၵၢၼ်မီးၶီႈပုမ်၊ ပုမ်ၶႆၼၼ်ႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းဢမ်ႇလီယဝ်ႉ၊ ပေႃးပဵၼ်ၽူႈၸၢႆးၼႆ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီမီးဢႅဝ်ပူၼ်ႉလိူဝ် 36 ၼိဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် 90 cm ၊ သင်ပဵၼ်ၽူႈယိင်းၸိုင် ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပၼ်ႁႂ်ႈမၼ်းပူၼ်ႉ 32 ၼိဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် 80 cm ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပုမ်ၶႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးတၢင်းပဵၼ်တင်းၼမ် မႃးလႆႈ ဢမ်ႇဝႃႈ တၢင်းပဵၼ်ယဵဝ်ႈဝၢၼ်၊ လိူတ်ႈသုင်၊ တၢႆၽၢၵ်ႇ၊ တပ်းၶႅင်၊ တၢင်းပဵၼ်လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇ၊ ဢိၵ်ႇတင်း ၵႅၼ်ႇသႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးလႆႈယူႇယဝ်ႉ။

3. လူတ်းယွမ်းထၢတ်ႈၵိူဝ်ဝၢၼ်

ၵိူဝ်ဝၢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်သၢၼ်ဢၼ်မေႃၸပ်းၸွႆးလႆႈမဵဝ်းၼိုင်ႈယူႇ ယိုင်ႈၵိၼ်ယိုင်ႈဝၢၼ်တိၵ်းတိၵ်း ဢမ်ႇဝႃႈ ၼႂ်းတၢင်းၵိၼ်ၵူၺ်း၊  ၼႂ်းၽၵ်းၵေႃႈ တေၵႆႉသႂ်ႇလေႃးပႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼိုင်ႈဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဝ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၵိၼ်ၵိူဝ်ဝၢၼ်ပူၼ်ႉ 6 ၸေႃႉၼမ်ႉၼဵင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် 24 ၵရမ်ႇ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၵိၼ်ၵိူဝ်ဝၢၼ်ၼမ်ပူၼ်ႉတီႈ ဢၼ်မီးၼႂ်း ၶဝ်ႈမုၼ်း၊ ၼမ်ႉသူမ်ႈၼမ်ႉဝၢၼ်၊ ၼမ်ႉဢတ်းလူမ်း၊ မၢၵ်ႇမႆႉဢၼ်ၸဵမ်းႁႅင်း မိူၼ်ၼင်ႇ မၢၵ်ႇမူင်ႈသုၵ်း ဢိၵ်ႇတင်းၶဝ်ႈၶၢဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းႁဝ်း မီးထၢတ်ႈၵိူဝ်ဝၢၼ် ၼမ်လူၼ်ႉပူၼ်ႉလိူဝ်မႃးလႄႈ ၸၢင်ႈမီးတၢင်းပဵၼ်မႃးလႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။

4. ငိူင်ႉဝႄႈၶႆမၼ်း Trans

ၶႆမၼ်း Trans ပဵၼ်ၶႆမၼ်းဢၼ်ပဵၼ်ၵွၼ်ႈ၊ ဢၼ်မီးၼႂ်းၶဝ်ႈမုၼ်း Cake ၊ Cookies ၊ donuts ၊ တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်ႁဵတ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈ၊ ၼမ်ႉမၼ်းဢၼ်ဢဝ်မႃးၶူဝ်ႈၶိုၼ်းလၢႆလၢႆပွၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တေၸၢင်ႈပဵၼ် သၢၼ်ၵွင်ႉဢၼ်ၵိုတ်းၶင်ႉဝႆႉ လႄႈတုမ်ႉယွၼ်ႈထိုင်လွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် Free Radical မႃးလႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးႁႂ်ႈလီၸိုင် ၵိၼ်ပၼ်တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်တူမ်ႈ၊ ဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ဢၼ်ၸီႇဢၼ်မူၵ်း လူၺ်ႈမီးတွင်ႁေႃႇႁူမ်ႇ ဝႆႉၼၼ်ႉ  တေလီတေႃႇပၢႆးယူႇလီႁဝ်း လိူဝ်သေၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်ၶူဝ်ႈယူႇ။

5. ငိူင်ႉဝႄႈၵၢၼ်ၵိၼ်ၼိူဝ်ႉသတ်းဢၼ်လဵင်ႉလုၵ်ႈလူၺ်ႈၼူမ်း

သတ်းဢၼ်လဵင်ႉလုၵ်ႈလူၺ်ႈၼူမ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၼိူဝ်ႉမူ၊ ၼိူဝ်ႉဝူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ မီးၶႆမၼ်းလႄႈ ၵၢမ်ႈၼိူဝ်ႉ ဢၼ်ယွႆႈယၢပ်ႇ ယွၼ်ႉၼၼ် ထုၵ်ႇလီႁႃၵိၼ် Protein ဢၼ်လီလိူဝ်သေၼႆႉတႅၼ်းတၢင် မိူၼ်ၼင်ႇ ပႃပၢင်ႇလၢႆႇ၊ ထူဝ်ႇ၊ ႁဵပ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ႁဵပ်းၼႆႉၵေႃႈ လၢတ်ႈလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်မဵဝ်းဢၼ်မီး Protein လႄႈ ယႂ်းဢႁႃႇရသုင်ယူႇယဝ်ႉ။

6. လိူၵ်ႈၵိၼ်ၽၵ်း-မၢၵ်ႇမႆႉ ဢၼ်ဢမ်ႇၸဵမ်း

ၽၵ်းလႄႈမၢၵ်ႇမႆႉ ဢၼ်တိုၵ်ႉပိတ်းၵဵပ်းမႃးမႂ်ႇမႂ်ႇၼၼ်ႉ  မီးထၢတ်ႈဝီႇတမိၼ်ႇတဵမ်လီလႄႈ ဝီႇတမိၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၽွၼ်းလီတေႃႇတူဝ်ၶိင်းႁဝ်းယူႇလၢႆလၢႆလွင်ႈ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၼႆႉ ၵိၼ်ပၼ်ၽၵ်းလႄႈ မၢၵ်ႇမႆႉလၢႆလၢႆမဵဝ်း ၸင်ႇတေလႆႈႁပ်ႉ ဝီႇတမိၼ်ႇလၢႆမဵဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

7. လိူၵ်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈဢိတ်ႇၸၢၵ်ႈ

ၶဝ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပႅင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈဢိတ်ႇလူၺ်ႈၸၢၵ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶဝ်ႈတမ်မိုဝ်း၊ ၶဝ်ႈဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈမီးသီၶၢဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တေၸွႆႈၵၢၼ်ၸုပ်ႇထၢတ်ႈၵိူဝ်ဝၢၼ်လႆႈထိူင်းလႄႈ ယိုင်ႈဢႃႇယုယႂ်ႇမႃး ယိုင်ႈလူဝ်ႇလူတ်းယွမ်းၶဝ်ႈၶၢဝ် ၼႂ်းၼိုင်ႈတႃႇၼၼ်ႉဢေႇမႃးယူႇ ယွၼ်ႉၼႂ်းၶဝ်ႈၶၢဝ် ဢၼ်ဢိတ်ႇမႃးယဝ်ႉၼၼ်ႉ မီးထၢတ်ႈၵိူဝ်ဝၢၼ်ၼမ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

8. ၵႆႉဢွၵ်ႇဢဵၼ်ႁႅင်းတႃႇသေႇ

ၼႂ်းၼိုင်ႈဝူင်ႈၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီဢွၵ်ႇဢဵၼ်ႁႅင်းပၼ် ဢေႇသုတ်း 3 ဝၼ်းလႄႈ ၼိုင်ႈဝၼ်းလႂ် 30 မိၼိတ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။

9. လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉႁႂ်ႈဢိမ်ႇဢိမ်ႇ

မိူဝ်ႈလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉဢိမ်ႇ ၼွၼ်းလိုဝ်ႈလပ်းလီၼႆ တေၸွႆႈႁႂ်ႈတူဝ်ၶိင်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈလီမႃးယူႇ ၼႂ်းၼိုင်ႈဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၼွၼ်းလပ်းလပ်း ဢေႇသုတ်း 4 ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉယူႇ။

10. ဝူၼ်ႉႁၼ်ပဵၼ်လွင်ႈလီတႃႇသေႇ

လွင်ႈဝူၼ်ႉလီၼၼ်ႉ ၸွႆႈႁႂ်ႈႁဝ်းမီးပၢႆးယူႇလီၶႅမ်ႉလႄႈ တူဝ်ၶိင်းႁဝ်းၵေႃႈ တေမီးတၢင်းသိူဝ်းၵႂႃႇၸွမ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးပၢႆးယူႇလီၸႂ်ၶႅမ်ႉၵေႃႈ ပၢႆးယူႇလီတူဝ်ၵေႃႈၶႅမ်ႉမႃးယူႇ။

ယုမ်ႇဝႃႈတေဢမ်ႇမီးၽႂ် ၶႂ်ႈၸဵပ်းၶႂ်ႈၼၢဝ်၊ ၶႂ်ႈၵႄႇၶႂ်ႈထဝ်ႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၼင်ႁဵဝ်ႇယၢၼ်းလႄႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈယူႇလီၵိၼ်ဝၢၼ်မီးႁႅင်း ၼုမ်ႇလီႁၢင်ႈလီယူႇတႃႇသေႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈႁဝ်း ၵူႈဝၼ်းဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းၸဵဝ်းထဝ်ႈလူၺ်ႈဢမ်ႇႁူႉတူဝ်မႃးယူႇ။ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၸွမ်းၼင်ႇလွၵ်းလၢႆးဢၼ်လၢတ်ႈမႃးပႃႇၼိူဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ႁဵတ်းၸွမ်းယဝ်ႉ တေဢမ်ႇထဝ်ႈလႆႈ ၸွမ်းၼင်ႇသၽႃႇဝၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈဢႃႇယုယႂ်ႇမႃးၵေႃႈ တေႃႈမေႃထဝ်ႈမႃးၸွမ်းသႅၼ်းၸွမ်းပၢၼ်ယူႇၵူၺ်း။

ၼင်ႇႁိုဝ်တေၼၢၼ်းထဝ်ႈလိူဝ်သေသႅၼ်းပၢၼ်လႄႈ တေဢမ်ႇႁၼ်ထဝ်ႈႁႅင်း မိူဝ်ႈဢႃႇယုဢသၢၵ်ႈယႂ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈဢဝ်ပိုၼ်ႉႁူႉၼႆႉမႃးပိုၼ်ၽႄႈၼႄယူႇ။ သင်ဝႃႈႁဵတ်းလႆႈၸွမ်းၼႆ လိူဝ်သေတေႁဵတ်းႁႂ်ႈၼၢၼ်းထဝ်ႈယဝ်ႉ ယင်းတေၸွႆႈႁႂ်ႈ ပၢႆးယူႇလီတူဝ်ၵႅၼ်ႇၶႅင်မီးႁႅင်းမႃးယဝ်ႉ ပၢႆးယူႇလီၸႂ်ၵေႃႈၶႅမ်ႉမႃးထႅင်ႈ လူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ−ထိူၼ်ႇလိုၵ်ႉ

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

ဢၢင်ႈဢိင်မႃးတီႈ – Sanook