ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇတုမ်ႉတွပ်ႇ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19

မိူဝ်ႈဝႃးဝၼ်းထီႉ 1 September 2020 (လိူၼ်ၵဝ်ႈမႂ်ႇ   14 ၶမ်ႈ ပီႊတႆး 2114 ၼီႈ) ၼႆႉ ယူႇတီႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇသေ ဢွၵ်ႇမႃးတုမ်ႉတွပ်ႇ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (WHO) ၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ဝႃႈ လွင်ႈဢၼ်ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ ဢွၵ်ႇမႃးလၢတ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီမၵ်းမၼ်ႈ ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် မိူဝ်ႈယင်းပႆႇၸႂ်ႉၸၢမ်းတူၺ်းႁႂ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်းၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ဝၢႆးသေၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽၢႆႇပၢႆးယူႇလီ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဢွၵ်ႇမႃးလၢတ်ႈဝႃႈ ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၼႆႉ ပႆႇလႆႈၸၢမ်းတူၺ်းႁႂ်ႈတဵမ်ၶၢဝ်းယၢမ်းသေတႃႉၵေႃႈ သင်ဝႃႈ ႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်လႆႈယူႇၼႆ ထုၵ်ႇလီမၵ်းမၼ်ႈ ပဵၼ်ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်း လႆႈယဝ်ႉဝႃႈၼႆလႄႈ ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၼႆႉသေ မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 31 August 2020 (လိူၼ်ၵဝ်ႈမႂ်ႇ   13 ၶမ်ႈပီႊတႆး 2114ၼီႈ) ၼၼ်ႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈၽၢႆႇပၢႆးသၢႆႈ သေႃႇမျႃႇ (Soumya Swaminathan) ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ လၢတ်ႈၵႂႃႇတီႈပၢင်သပ်းၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇဝႃႈ ယႃႈယႃတႃႇႁႄႉၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၸႂ်ႉ တိုဝ်း ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးၶၼ်ဝႆးၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီၵုမ်းထိင်းႁႂ်ႈလႆႈလီလီ တႃႇႁႂ်ႈႁူႉဝႃႈ မၼ်းမီးၽွၼ်းယွၼ်ႈ ၸိူင်ႉႁိုဝ်လၢႆလၢႆ ဝႃႈၼႆ။

ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၵူႈမိူင်းမီးသုၼ်ႇၸၢမ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈႁင်းၽႂ်မၼ်း လူၺ်ႈဢမ်ႇလူဝ်ႇ ၸၢမ်းၸႂ်ႉတူၺ်း ႁႂ်ႈထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်းသေတႃႉၵေႃႈ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈမဝ်မၢင် လႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈလီမႆႈၸႂ်ယူႇ ဝႃႈၼႆ။

ယူႇတီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇမိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ The Washington Post ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ယူႇတီႈ ၵၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင် ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ တူဝ်ႇၼႄႇထရမ်ႉသေ လၢတ်ႈဝႃႈ တေဢမ်ႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်း လုမ်ႈၾႃႉသေ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈ ယွၼ်ႉၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (WHO) ဝႃႈၼႆ။

172 မိူင်း ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်း ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (WHO) သေ ဝၢင်းၽႅၼ် တေႁဵတ်း ဢွၵ်ႇယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ဝႆႉယူႇ။

ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈႁိူၼ်းႁေႃၶၢဝ်ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇတႄႉလၢတ်ႈဝႃႈ “တႃႇႁႂ်ႈဢဝ်ပေႉပုၼ်ႈလႆႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇသေ တေႁူမ်ႈမိုဝ်း မိူင်းဢူၺ်းလီသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇယူႇလႄႈ ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်ၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈမိူင်းၶႄႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇႁႄႉဢိုတ်းသဵၼ်ႈတၢင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇလႆႈ” ဝႃႈၼႆ။

ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် ဢၼ်ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇၼႆႉၵေႃႈ ယူႇတီႈၸွမ်ၸိုင်ႈသေ ၶၢမ်ႇသဵင်ႈငိုၼ်း ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးလႄႈ တေၶိုတ်းၸၼ်ႉ ၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်းသေ ၸွႆႈသၢႆၸႂ်ၵူၼ်းလႆႈ တင်းၼမ်ယူႇ ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၼႆႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ လူႉတၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉ ၸမ်ၵဝ်ႈသႅၼ်သေ ယူႇတီႈၵူႈမိူင်းမိူင်းၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈၼႆႉဝႆႉယူႇ လႄႈ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇမီးမိူင်းလႂ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇလႆႈ ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်COVID-19ယဝ်ႉ လိူဝ်သေ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းရၢတ်ႉသျႃး ဢၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မၢၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ႁဵတ်းဢွၵ်ႈလႆႈယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်း လူၺ်ႈဢမ်ႇၸၢမ်းယႃႈယႃ ႁႄႉၵင်ႈ ႁႂ်ႈတဵမ်ၶၢဝ်းယၢမ်း ၸွမ်းၼင်ႇၶၵ်ႉတွၼ်ႈမၼ်းမီး ဝႃႈၼႆ။

သတီႇၽိၼ်ႁၢၼ်း (Stephen Hahn)  ၽၢႆႇၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် လႄႈ ယႃႈယႃ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လၢတ်ႈတီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းတိတ်ႉပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉဝႃႈ ယူႇတီႈၸုမ်းမၼ်းသေ လၢတ်ႈဝႃႈ ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် ဢၼ်တီႈၸုမ်းမၼ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၸၢမ်းတူၺ်းယူႇၼႂ်းၶၵ်ႉတွၼ်ႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၼၼ်ႉ ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈၼႆသေတႃႉ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတေ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ယူႇယဝ်ႉလႄႈ ပွင်ႇဝႃႈ ယႃႈယႃၼၼ်ႉ ၽွၼ်းလီမၼ်းၼမ်လိူဝ်ၽွၼ်းႁၢႆႉတႄႉယူႇ ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉလၢတ်ႈဝႃႈ ၵၢၼ်ႁိပ်ႈၼႅတ်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ တေမီးၽေးၼမ်ႁႅင်း ဝႃႈၼႆ။

တွၵ်ႇတိူဝ်ႇ မႆႉ ရွႆႇယၼ် (Mike Ryan) ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်းၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ သင်ဝႃႈၼႅတ်ႈသမ်းပၼ်ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 တီႈၵူၼ်းမိူင်း ၼပ်ႉလၢၼ်ႉၵေႃႉၼႆႉ တေၸၢင်ႈမီးၽွၼ်းယွၼ်ႈတၢင်းၼမ်ယူႇမိူၼ်ၵၼ်ဝႃႈၼႆ။

ယူႇတီႈတူဝ်ႇၼႄႇထရမ်ႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈၵၢဝ်ႇၼႄးလွင်ႈၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉဝႃႈ သိူင်ႇသိမ်းၶေႃႈမုၼ်း ပိူၼ်ပဵၼ်လွင်ႈတႄႉ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၼႆသေ လၢတ်ႈပႃးဝႃႈ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ ၵုမ်ႇသူၼ်ၸႂ်လွင်ႈမိူင်းၶႄႇသေ ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၽိတ်းၽိတ်းတေႃႇၵူၼ်းတင်းလုမ်ႈၾႃႉ ဝႃႈၼႆ လႄႈ မိူဝ်ႈၼႂ်းလိူၼ်ထူၼ်ႈႁႃႈ (May 2020) ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၵိုတ်းယင်ႉ လွင်ႈၸွႆႈထႅမ်တီႈ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉမႃးယူႇ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

ဢိင်ၶေႃႈမုၼ်း − CNA