ၵႃႈၶၼ်ၵုင်ႇမုၼ်မႄႈ ယိုင်ႈယႂ်ႇသုတ်း

တႃႇၵိူတ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ယႂ်ႇမႃႈၵႃႈသုင် ပဵၼ်ၵူၼ်းလီ ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၵူၼ်းၸိုဝ်ႈယႂ်ႇလိုဝ်းလင် ပဵၼ်ၵူၼ်းမၢၵ်ႈမီး ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ယၢင်ႈၸူးထိုင်လႆႈပဝ်ႉမၢႆ ၼင်ႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇၼၼ် ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ် ပိၼ်ႈၽူၼ်ၵၼ်ဝႆႉ ၼင်ႇလၢတ်ႈမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈယႃႇ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းလႂ်ၵေႃႈယႃႇ တိုၼ်းယၢမ်ႈလႆႈၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇတွင်ႉမႄႈမႃးၵူႈၵေႃႉ။  ၵေႃႉဢၼ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇမီးမႄႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ  လႄႈ မၢင်ၵေႃႉဢမ်ႇၸႂ်ႈၵေႃႉၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇႁဝ်းမႃးသေတႃႉ ပဵၼ်ၵေႃႉဢၼ်လဵင်ႉလူလုမ်းလႃး သင်ႇပွၼ်ႈသွၼ်ပၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈပဵၼ်မႄႈယဝ်ႉ ။

မႄႈ ပဵၼ်ၽႂ်?

  • မႄႈ ပဵၼ်ၽူႈယိင်းၵေႃႉဢၼ်ဢဝ်သၢႆၸႂ်လႅၵ်ႈသေ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇလုၵ်ႈလၢင်းမႃး။
  • မႄႈ ပဵၼ်ၽူႈယိင်းၵေႃႉဢၼ် ၶၢမ်ႇတုၵ်ႉယၢပ်ႇ ႁႃလဵင်ႉ လုမ်းလႃးလုၵ်ႈမႃး။
  • မႄႈ ပဵၼ်ၽူႈယိင်းၵေႃႉဢၼ် ၶၢမ်ႇၸုၼ်ႉလႆႈ လွင်ႈသုၼ်ႇတူဝ်သေ ႁဵတ်းပၼ်တႃႇလုၵ်ႈလၢင်း ႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မႂ်ႇသုင်ၶိုတ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼင်ႇပိူၼ်ႈ။
  • မႄႈ ပဵၼ်ၽူႈယိင်းၵေႃႉဢၼ် တူဝ်ၵဝ်ႇၶၢမ်ႇၸဵပ်းလႆႈ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁၼ်လုၵ်ႈၸဵပ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ တူဝ်ၵဝ်ႇဢိုပ်းလႆႈ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇၶၢမ်ႇပၼ်လုၵ်ႈလၢင်းဢိုပ်း။
  • မႄႈ ပဵၼ်ၽူႈယိင်းၵေႃႉဢၼ် သင်ႇသွၼ်လုၵ်ႈလၢင်း ႁႂ်ႈပေႉတူဝ် ပဵၼ်ၵူၼ်းလီ ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၵူၼ်းႁတ်းႁၢၼ် လႄႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်လႆႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ပိူၼ်ႈမိူဝ်းၼႃႈ ။
  • မႄႈ ပဵၼ်ၽူႈယိင်းၵေႃႉဢၼ်ႁၼ်ဝႃႈ ၼႂ်းသၢႆတႃၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လုၵ်ႈလၢင်းပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ပႆႇၵေႃႉယႂ်ႇ ယူႇတႃႇသေႇ။

မႄႈၼႆႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ  ၵမ်ႈၼမ် တေၸႂ်ႉတူဝ်ဢၼ် ဢွၵ်ႇသဵင် “မ”  သေတႄႇငဝ်ႈႁွင်ႉ “မႄႈ”။ မိူၼ်ၼင်ႇ တႆး ႁွင်ႉ “မႄႈ”၊ ထႆး ႁွင်ႉ မႄႉ (แม่)၊ ၵႂၢမ်း ဢင်းၵိတ်ႉ ႁွင်ႉ  Mother ဢမ်ႇၼၼ် ႁွင်ႉပွတ်းပွတ်း ဝႃႈ “ Mom”၊ ၵႂၢမ်း ၵျႃႇမၼီႇ ႁွင်ႉဝႃႈ မုတ်ႉထိူဝ်ႉ (Mutter) ဢမ်ႇၼၼ်  “Mama”၊ ၵႂၢမ်းပႃႇလိ ႁွင်ႉဝႃႈ “မႃႇတႃႇ”၊  ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈႁွင်ႉ “မေႇ”၊ ၵႂၢမ်းၶႄႇ  “မႃး”   ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ မီးတီႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်သေတႃႉ  မီးထႅင်ႈတၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း လၢႆလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ႁွင်ႉမႄႈ ပဵၼ်သဵင်တူဝ် “မ” မိူၼ်ၼင်ႇတႆး။

ဢၼ်လႆႈယူႇၼုၵ်းထုၵ်းထူလုၵ်ႈလၢင်း လိူဝ်ပိူၼ်ႈသုတ်းၼႂ်းႁိူၼ်း ပဵၼ်ပေႃႈလႄႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃႈထဝ်ႈ လႄႈ မႄႈထဝ်ႈ ၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈယႃႇ  ၵူၺ်းၵႃႈ ၵမ်ႈၼမ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႄႇၽိုၵ်းလၢတ်ႈၵႂၢမ်း တေႁွင်ႉႁႃမႄႈ  ဢမ်ႇၼၼ် မႄႈထဝ်ႈ ဢွၼ်တၢင်း ပေႃႈ လႄႈ ပေႃႈထဝ်ႈ ၼႆယူႇ။ ၼႂ်းၼိုင်ႈမိုၼ်ႇၵေႃႉၼႆႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ႁွင်ႉပေႃႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃႈထဝ်ႈ ဢွၼ်တၢင်း မႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် မႄႈထဝ်ႈ  မီးလႆႈၼိုင်ႈၵေႃႉၵူၺ်း ။

လိူဝ်သေၶေႃႈဢၼ်ဝႃႈ “မႄႈ” ၼႆယဝ်ႉ ယင်းမီးတီႈပွင်ႇၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွင်ႈမိုတ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ် လႄႈ သၢႆၵပ်းသိုပ်ႇၼႂ်းၵႄႈၵၢင် မႄႈ လႄႈ လုၵ်ႈထႅင်ႈ ။ ဢိၵ်ႇတင်း ယွၼ်ႉၶေႃႈဝႃႈ “မႄႈ” ၼႆႉ မၼ်းယိုင်ႈယႂ်ႇ လမ်ႇလွင်ႈ မီးၵႃႈၶၼ် ဢမ်ႇမီးဢမ်ႇပဵၼ်လႄႈ ႁဝ်းတေဢဝ်ၵႂႃႇၸႂ်ႉထႅင်ႈတၢင်ႇတီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ မႄႈဝၢၼ်ႈမႄႈမိူင်း၊ မႄႈၼမ်ႉ၊  မႄႈလိၵ်ႈ(တူဝ်မႄႈလိၵ်ႈ)၊ မႄႈသီ (သီပိူင်လၵ်း)၊ မႄႈပိူင်၊ မႄႈႁိူၼ်း၊ မႄႈလဵၵ်း ဢၼ်ပဵၼ် တူဝ်ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး ပေႃႇမႃး တူဝ်ႇတႄႇၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇ ၶူဝ်းၶွင်၊ သၽႃႇဝ ၸႃႉၵႂႃႇၵေႃႈ ယင်းၸႂ်ႉၶေႃႈဢၼ်ဝႃႈမႄႈ ပဵၼ်သဵင်ငဝ်ႈသေႁွင်ႉယူႇ။

တၢင်းႁၵ်ႉမႄႈ ၵႂၢင်ႈယႂ်ႇ လႄႈ ဢမ်ႇၵုမ်းၶွပ်ႇလႅၼ်လႆႈ

ၼင်လိၼ်ၵႃႈၶႂ်ႈၵႂၢင်ႈ မႄႈၼမ်ႉၵႃႈၶႂ်ႈယႂ်ႇၵႂၢင်ႈ ပႃႇထိူၼ်ႇ တွင်ႉၾႃႉ ၵႃႈၶႂ်ႈၵႂၢင်ႈၵႃႈႁိုဝ် ယင်းသုတ်းတိူၵ်ႈ ႁၼ်ၶွပ်ႇလႅၼ်မၼ်းယူႇတီႈၼိုင်ႈ မၼ်းဢမ်ႇပႆႇၵႂၢင်ႈယႂ်ႇၶိုတ်းပဵင်းတၢင်းႁၵ်ႉမႄႈႁဝ်းလႆႈ ယွၼ်ႉတၢင်းႁၵ်ႉ မႄႈၼႆႉ ၵႃႈၶႂ်ႈသွၵ်ႈႁႃ  မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇမီးတီႈသုတ်းတိူၵ်ႈ ဢမ်ႇမီးၶွပ်ႇလႅၼ်  ဢမ်ႇမီးတီႈၵိုတ်းတီႈယင်ႉ သေဢိတ်း လုၵ်ႈလၢင်းလီၸႃႉၸိူင်ႉႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ် လုၵ်ႈလၢင်းႁၢင်ႈလီႁၢင်ႈၸႃႉၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈယႃႇ ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇၸင်း ဢမ်ႇပွႆႇၽႃႈပႅတ်ႈလႃးလႃး လူမ်ႉလုၵ်ႉ ဢိုပ်းယၢၵ်ႈတၢၼ်ႇလႂ် ၼင်ႇၵႃႈပွင်ပဵၼ်လႆႈ ၼင်ႇၵႃႈ ႁႅင်းမီး ၶဝ်တိုၼ်းတိုတ်ႉတၢႆးလုၵ်ႈလၢင်းသိုပ်ႇယၢင်ႈၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈၸွမ်းၶဝ် လႄႈ သူင်ႇႁႂ်ႈယၢင်ႈၶိုၼ်ႈပူၼ်ႉၶဝ်ၵႂႃႇထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ ။

ပေႃးဢမ်ႇမီးမႄႈ ဢမ်ႇမီးႁဝ်းၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉလႆႈ၊ မႄႈႁဝ်းၽၢၼ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ႁၢင်ႈၸႃႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ လီႁၢႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ မႄႈမီးၵႃႈၶၼ်ၵိူတ်ႇလဵင်ႉႁဝ်း သင်ႇသွၼ်ႁဝ်းမႃး တေႃႇထိုင် ဝၼ်းၼိုင်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႆႈပဵၼ်မႃး ၽူႈဢုပ်ႉဝၢၼ်ႈပိူင်ႇမိူင်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ပဵၼ်မႃးၸၢႆးၸိူင်းၼၢင်းၸိူင်း  ပဵၼ်မႃး မေႃယႃလူင်၊ ၶူးသွၼ်လူင်၊ သိုၵ်းႁၢၼ်ၼၢင်းႁၢၼ် ၼႆႉ ပဵၼ်ၵုင်ႇမုၼ်ယႂ်ႇလူင်မႄႈႁဝ်းၼၼ်ႉ ၵမ်ႉၸွႆႈ ပၢမ်ႉသူင်ႇႁဝ်းမႃးလႄႈ ၸင်ႇထိုင်လႆႈယိူင်းမၢႆဢၼ်ႁဝ်းတင်ႈပဝ်ႉဝႆႉၼႆႉယဝ်ႉ။

ၵုင်ႇမုၼ်မႄႈ လိုၵ်ႉၵႂၢင်ႈယႂ်ႇၼႃႇလႄႈ တွပ်ႇတႅၼ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈတိုၼ်းဢမ်ႇမူတ်းလႆႈ  မၢင်ၵေႃႉ လႆႈလဵင်ႉလူလုမ်းလႃးၵေႃႈ ၵျေႃႇၸႂ် ၸူမ်းၸႂ် ၵူၺ်းၵႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်းမိူင်းႁဝ်းသေ မၢင်ၵေႃႉ လႆႈၽၢတ်ႇပေႃႈမႄႈ ၽၢတ်ႇႁိူၼ်းယေးသေ ဢမ်ႇလႆႈယူႇလုမ်းလႃးပေႃႈမႄႈၼၼ်ႉ မီးတင်းၼမ်။ မၢင်ၵေႃႉၸႂ်လဵၵ်ႉၸႂ်ၼွႆႉယူႇသေတႃႉ ၵွပ်ႈလၢႆးတွပ်ႇၵုင်ႇမုၼ်ပေႃႈမႄႈမီးတင်းၼမ် မိူၼ်ၼင်ႇ သင်ႇသွၼ်ဢွၼ်လီ ပိုတ်ႇသၢႆလႅင်း ၼႄသဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ၽွင်းပေႃႈမႄႈႁဵတ်းၽိတ်း ၸုင်ၸၼ်ႁႂ်ႈပေႃႈမႄႈ ႁူႉႁၼ်ၶိုတ်းတၼ်းလုမ်ႈၾႃႉ လႄႈ လၢႆးတွပ်ႇၵုင်ႇမုၼ်ပေႃႈမႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၵႃး ၵၢၼ်တွပ်ႇၵုင်မုၼ်ပေႃႈမႄႈ ထႅင်ႈလၢႆးၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈပဵၼ် ၵၢၼ်ႁၢပ်ႇထၢမ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ႁႄႉၵင်ႈၽေးၶဵၼ် ပၼ်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ၵႅတ်ႇၶႄဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်း ႁႂ်ႈလွတ်ႈၵၢင်း ၽူႈၶဵၼ်ၶႂၢၵ်ႈမိူင်း လႄႈ ထိင်းၸိူဝ်ႉထိင်းၶိူဝ်းႁဝ်းဝႆႉ ဢမ်ႇႁႂ်ႈႁၢႆလၢႆၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်တွပ်ႇၵုင်ႇမုၼ်ပေႃႈမႄႈၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။

ၼင်ႇပၢႆးဝူၼ်ႉလုၵ်ႈမီးဝႆႉဝႃႈ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပႃးလုၵ်ႈယိင်းၵေႃႈ ပိူၼ်ႈႁဵတ်းလႆႈယူႇ ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၢႆးလင်ဝၼ်းလိုၼ်းမိူဝ်းၼႃႈမႃး ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈဢၢႆလုၵ်ႈလၢၼ် ယႃႇႁႂ်ႈၼႅင်ၸႂ်ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် ယွၼ်ႉၽူႈၶဵၼ်ယင်းတိုၵ်ႉပေႉၵိၼ် ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင် လူလၢႆတေႃႇ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းယူႇလႄႈ လုၵ်ႈယိင်း လႆႈႁၢပ်ႇထၢမ်း ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝႆႉ ပႆႇၸၢင်ႈလဵင်ႉလူလုမ်းလႃးမႄႈ ၼင်ႇၸႂ်ဢၢင်ႈဢၢၼ်းသေတႃႉ လုၵ်ႈယိင်းဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်းဝၼ်းမႄႈၸိုင်ႈထႆးၼႆႉ ယွၼ်းသူးႁႂ်ႈမႄႈ ယူႇလီၵိၼ်ဝၢၼ် လွတ်ႈၽေးၶဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ယၢၼ်ၵႆ ဢႃႇယုယိုၼ်းယၢဝ်း ယူႇပဵၼ်ႁႅင်းၸႂ်တႃႇလုၵ်ႈလၢၼ်ၵႂႃႇထႅင်ႈႁိုင်ႁိုင် သေၵမ်း ……….

 

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

ပၢႆၵမ် – ယိင်းၸၢမ်မူၼ်း (12 August 2021)

 

Facebook

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း