ၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ သူင်ႇလိၵ်ႈယိုၼ်ႈထိုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ ၵဵဝ်ႇမၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇ တီႈၵုၼ်ႁွင်ႇၵွင်ႇ

မိူဝ်ႈၼႆႉဝၼ်းထီႉ 4 September 2020 (လိူၼ်ၵဝ်ႈလွင်ႈ 2 ၶမ်ႈ ပီႊတႆး 2114 ၼီႈ) ၼႆႉ ဝၢႆးသေ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ (UN) လႆႈသူင်ႇလိၵ်ႈ ယိုၼ်ႈထိုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ ၶၢဝ်းတၢင်း 48 ၸူဝ်ႈမူင်းယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ (UN) ၸင်ႇပိုတ်ႇၼႄႁႂ်ႈၵူၼ်းတၢင်းၼမ်ႁူႉႁၼ်ၸွမ်း ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုမ်း UN လၢတ်ႈဝႃႈ မၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇ ဢၼ်ၶႄႇ ႁဵတ်းပၼ်တႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၵုမ်းၵမ်ၵုၼ်ႁွင်ႇၵွင်ႇၼႆႉ မၼ်းပူၼ်ႉပႅၼ်ငဝ်ႈၶၢမ်ႇပိုၼ်ႉ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇ ပဵၼ်ၵူၼ်းသေ ပၼ်ႁႅင်းၸုမ်းၵူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇၶဝ် ဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းတေႃႇ ၵူၼ်းတူင်ႉၼိုင်ႈ ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်လီမႆႈၸႂ်ဝႆႉယူႇဝႃႈၼႆ။

ယူႇတီႈၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ (UN) သေ ဢမ်ႇလႃႈလီႈမီးလိၵ်ႈဢၼ်ဢွၵ်ႇႁူမ်ႈၵၼ် လႄႈ ၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ မၢႆႇမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇ ဢၼ်ၶႄႇႁဵတ်းပၼ်တႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၵုမ်းၵမ်ၵုၼ်ႁွင်ႇၵွင်ႇၼႆႉ မၼ်းတေတုမ်ႉ တိူဝ်ႉတေႃႇ လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈလၢတ်ႈၸႃလွတ်ႈလႅဝ်း ၵူၼ်းဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈတၢင်ၼႃႈ လႄႈ ၸဝ်ႈမၢႆမီႈ တီႈၵုၼ်ႁွင်ႇၵွင်ႇ ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈၶႄႇပႆႇမၵ်းမၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း မၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇ ၵွၼ်ႇၼႃႈ ဝၼ်းထီႉ 30 June 2020 ၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇလွင်ႈမၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇၼႆႉသေ ယူႇတီႈၵူႈမိူင်းမိူင်း ႁူမ်ႈပႃး ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၼႂ်းၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၶဝ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁၢမ်ႈတၢပ်ႈ ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်လၢႆလွင်ႈလၢႆတၢင်း ယူႇသေတႃႉၵေႃႈ ၶႄႇဢမ်ႇထွမ်ႇ ဢမ်ႇဢဝ်ဝူၼ်ႉတူၺ်း ယင်းမၵ်းမၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၵႂႃႇယူႇသေ ၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈ ဢၼ်ၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ သူင်ႇထိုင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇပွၵ်ႈၼႆႉ တၢင်းယၢဝ်းမီး 14 ၼႃႈသေ ၼႂ်းၽိုၼ်ႈလိၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ထတ်းသၢင်ႈလၢတ်ႈဝႆႉ ၵဵဝ်ႇမၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇၶႄႇ ဢၼ်ပဵၼ်ႁူဝ်ယွႆႈမၼ်းသေ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ လၢႆလၢႆၵေႃႉ လႆႈႁူမ်ႈၵၼ်သေ သူင်ႇၵႂႃႇတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၼႆ လႆႈႁၼ်ၼႂ်းဝႅပ်ႉသၢႆႉ ၽၢႆႇ ၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဢွၵ်ႇဝႆႉမိူဝ်ႈၼႆႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇ မၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇၼၼ်ႉ ၼႄဝႆႉသေ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ မီးဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ဢဝ်တၢင်းၽိတ်းတေႃႇ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမိူင်းၶႄႇ၊ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ မိူင်းၶႄႇ လႄႈ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵူၼ်းတၢင်ႇမိူင်းသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈတဵမ်ထူၼ်ႈသေ သင်ဝႃႈမီးၵူၼ်းပူၼ်ႉပႅၼ် ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၼင်ႇဢၼ်ဝႃႈမႃးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးတၢင်းၽိတ်း ထိုင်တၢမ်တူၵ်းၶွၵ်ႈတေႃႇၸူဝ်ႈတေႃႇပၢၼ်လႄႈ ၽၢႆႇတၢင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇတႄႉ ၵႄႈတူဝ်လၢတ်ႈမႃးတႃႇသေႇဝႃႈ မၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇလွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်း ၵုၼ်ႁွင်ႇၵွင်ႇၼၼ်ႉၵူၺ်းဝႃႈၼႆ။

တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈမၢႆမီႈဢၼ်ၼႆႉဢွၵ်ႇမႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းသေ ၵူႈၽၢႆႇၽၢႆႇၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ထတ်းသၢင်ႈလၢတ်ႈမႃး ယူႇတႃႇသေႇဝႃႈ မၢႆမီႈဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေႁဵတ်းႁၢႆႉယႃႉလူႉပႅတ်ႈ လွင်ႈဢၼ်မိူင်းၶႄႇလၢတ်ႈဝႃႈ “မိူင်းၼိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်မီးပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇသွင်မဵဝ်း” တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈပီႊ 1997 မိူဝ်ႈဢင်းၵိတ်း မွပ်ႈဢၢပ်ႈ ၵုၼ်ႁွင်ႇၵွင်ႇပၼ်မိူင်းၶႄႇၶိုၼ်းၼၼ်ႉယူႇ ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၶဝ် ယင်းတိုၵ်းသူၼ်းလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ “မၢႆမီႈဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၵမ်ႇၵိၼ်းလႄႈ ပိၵ်ႉဢိုတ်းပႅတ်ႈ သုၼ်ႇလႆႈတူင်ႉၼိုင်ႈ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ၊ လွင်ႈလၢတ်ႈၸႃၵူၼ်း လႄႈ လွင်ႈၸူႉတုမ်ၵၼ် လူၺ်ႈလၢႆးၵတ်းယဵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ” ဝႃႈၼႆ။

ယူႇတီႈၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၶဝ် ယင်းတိုၵ်းသူၼ်း လၢတ်ႈႁႂ်ႈမိူင်းၶႄႇ မူၼ်ႉမႄးထတ်းသၢင်ႈတူၺ်းၶိုၼ်း မၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇ ဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း တီႈၵုၼ်ႁွင်ႇၵွင်ႇ ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႂ်းၼႃႈတီႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵုမ်းၵမ်ၼၼ်ႉလႄႈ ႁႂ်ႈသပ်းလႅင်းၼႄၶိုၼ်းဝႃႈ တေလႆႈႁဵတ်းသင်ၸိူင်ႉႁိုဝ်သေၸႂ်ႉတိုဝ်း ယွၼ်ႉဝႃႈ ယူႇတီႈမိူင်းၶႄႇၵေႃႈ ပဵၼ်မိူင်းၼိုင်ႈ ဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝႆႉၸွမ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆၵူႈမိူင်းမိူင်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈလွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵၢၼ်မိူင်းၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။

ယင်းတိုၵ်းသူၼ်းႁႂ်ႈၶႄႇ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်း လႄႈ ထၢင်ႇႁၢင်ႈထတ်းထွင်ႇလႆႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေလႆႈႁူႉဝႃႈ မၢႆမီႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႂ်ႇ ဢၼ်မိူင်းၶႄႇ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇတႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၵုမ်းၵမ်ၵုၼ်ႁွင်ႇၵွင်ႇၼႆႉ မၼ်းမီးလွင်ႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း လႄႈ ၵိုင်ႇငၢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၵူႈမိူင်းမိူင်းယူႇႁႃႉ ဝႃႈၼႆ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း
ဢိင်ၶေႃႈမုၼ်း Reuters