UN လၢတ်ႈ ယႃႈလမ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပုင်ႈၶိုၼ်ႈသုင်ႁႅင်း

ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ လၢႆးငၢၼ်း ထူပ်းႁၼ်ဝႃႈ လွင်ႈၽုၵ်ႈသွမ်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈလမ် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပုင်ႈၶိုၼ်ႈသုင်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ဝၢႆးသေၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ လႄႈ ၵႃႈၶၼ်ယႃႈလမ်ၵေႃႈၶိုၼ်ႈသုင်သုတ်း ၼႂ်းႁွပ်ႈ 9 ပီႊ ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 26 January 2023 (လိူၼ်သၢမ်မႂ်ႇ 6 ၶမ်ႈ ပီႊတႆး 2117 ၼီႈ) ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈ လုမ်ႈၾႃႉ (UN) ပိုတ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်းလၢႆပီႊပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ လွင်ႈၽုၵ်ႈသွမ်ႈ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈလမ် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၽိူမ်ႉၶိုၼ်ႈသုင်ႁႅင်းလႄႈ ဢၼ်ၼမ် သုတ်းသမ်ႉပဵၼ် မိူဝ်ႈပီႊ 2022 ႁူမ်ႈယႃႈလမ်ဢၼ်ဢွၵ်ႇတင်းမူတ်းမီး 795 တၢၼ်ႇ သေ တေလႆႈဝႃႈၼမ်တီႈသုတ်း တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈပီႊ 2013 ပူၼ်ႉမႃးလႄႈ မိူဝ်ႈပီႊ 2021 ၼၼ်ႉသမ်ႉမီး 423 တၢၼ်ႇသေ တေလႆႈဝႃႈ ဝၢႆးသေၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢၢမ်း ၼၢတ်ႈမႃးၼႆႉ ယႃႈလမ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၽိူမ်ႉၶိုၼ်ႈၶႂ်ႈၸမ် 1 ပုၼ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼႆႉ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ယင်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈဢၼ်ႁဵတ်း ႁႂ်ႈယႃႈလမ်ဢွၵ်ႇတင်းၼမ်တင်းလၢႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႇမီး မီးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႄႈ လွင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းဢမ်ႇၼိမ်သဝ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵႃႈၶၼ်ယႃႈလမ် ဢၼ်ဢဝ်ၵႂႃႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈၽိၼ်ႇၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉၶိုၼ်ႈသုင် ဝႃႈၼႆ။

Jeremy Douglas ၽူႈတၢင်တူဝ် လုမ်းၽၢႆႇၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ် လႄႈ ရႃႇၸဝတ်ႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ (UNODC) လၢတ်ႈဝႃႈ လွင်ႈၵိုတ်းယိုတ်း ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸိုင်ႈမိူင်း၊ လွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်သဝ်း လႄႈ လွင်ႈၸတ်းၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢၼ်ၸွမ်းလင် ဝၢႆးသေၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ မိူဝ်ႈလိူၼ် February 2021 ၼၼ်ႉ လႄႈ ၵႆႉမီးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ− ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ လႄႈ ႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး ဢမ်ႇမီးသဵၼ်ႈတၢင်းလိူၵ်ႈ လိူဝ်သေ ဝၢႆႇႁႃၽုၵ်ႈသွမ်ႈယႃႈလမ် ဝႃႈၼႆ။

UN ယင်းလႆႈလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈပီႊ 2022 ၼၼ်ႉ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တူၵ်းႁႅင်းပူၼ်ႉတီႈ တႄႇၸဵမ်လွင်ႈၵႃႉၶၢႆ ၼႂ်းမိူင်း လႄႈ ၼွၵ်ႈမိူင်း မိူၼ်ၼင်ႇ− ပၢင်တိုၵ်းရၢတ်ႉသျႃး လႄႈ ယူႇၶရဵၼ်း ဢိၵ်ႇတင်း ၵၢၼ်မိူင်းဢမ်ႇၼိမ်သဝ်း ဢိၵ်ႇတင်း ၶၼ်ၵုၼ်ႇၵႃႉတၢင်းၶၢႆပုင်ႈၶိုၼ်ႈသုင် ၵွပ်ႈၼၼ် မၼ်းၸင်ႇ ၵႂႃႇတုမ်ႉတွပ်ႇႁႂ်ႈ ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃႈ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယႃႈလမ် ဝႃႈၼႆ။

ၸွမ်းၼင်ႇလွင်ႈလၢမ်းၶၢတ်ႈၶွင် ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉဝႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈလမ်ၼမ်သုတ်း ပဵၼ်ထီႉ 2 ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉလႄႈ မိူင်းထီႉ 1 သမ်ႉပဵၼ် မိူင်းဢႅပ်ႉၾၵၼ်ႇၼိတ်ႉသတၢၼ်ႇသေ တင်းသွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉၵေႃႈ ၶႂ်ႈပဵၼ်ငိူၼ်ႈငဝ်ႈတီႈမႃးၶွင်ယႃႈၽိၼ်ႇၽိူၵ်ႇ ဢၼ်ၸွတ်ႇတူဝ်ႈတင်းလုမ်ႈၾႃႉလႄႈ လွင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈလမ် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ မီးၵႃႈၶၼ်သုင်သုတ်းပဵၼ် 2 ႁဵင်လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇလႄႈ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆ ယႃႈၽိၼ်ႇၽိူၵ်ႇၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းသမ်ႉ မီးၵႃႈၶၼ်ယူႇတီႈ 1 မိုၼ်ႇလၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီႊပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ၶူင်းၵၢၼ်တူၼ်ႈၽုၵ်ႇတႅၼ်းတၢင်ယႃႈမဝ်းၵမ် မီးတင်းၼမ်တင်းလၢႆလႄႈ မီးတိုဝ်ႉတၢင်းငဝ်းလၢႆးပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တေၽိူမ်ႉသုင်ၶိုၼ်ႈလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈၽုၵ်ႈသွမ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ် လူတ်းယွမ်းလူင်း တိၵ်းတိၵ်း ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈလမ်ၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈပွၵ်ႈမႃးထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်လွင်ႈယႂ်ႇသမ်ႉပဵၼ် ဝၢႆးသေ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈယႃႈလမ်ၼႆႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးပဵၼ်ၵွင်ငိုၼ်းထုၼ်းၶွင် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တႃႇတေႃႇသူႈၸွမ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း