တႄႇၸဵမ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း လူႉႁၢႆတၢႆ ၸမ်သွင်ႁဵင်

တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ‌ ယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 1 February 2021 မႃးတေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်မိူင်းလူႉႁၢႆတၢႆၵႂႃႇ ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်ၵေႃႉယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ဝၢႆးသေ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉ ၼႂ်းဝၼ်းထီႉ 1 February 2021 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတင်းၼမ် ဢမ်ႇႁၼ်လီ လၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ဢွၵ်ႇမႃးသၢၼ် ၶတ်း လူၺ်ႈတွႆႇမေႃႈ တွႆႇဝၢၼ်ႇ ယုၵ်ႉမိုဝ်း 3 ၼိဝ်ႉ ပေႃးတဵမ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵႂႃႇ ၵူႈဝဵင်းယူႇယဝ်ႉ။

ဝၢႆးယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃးၶၢဝ်းတၢင်းပီႊပၢႆ ၵၢၼ်မိူင်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ႁၢႆႉၸႃႉမႃးၵူႈဝၼ်း သေဢမ်ႇၵႃး မီးၵူၼ်းမိူင်းလုၵ်ႉယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တေႃႇသူႈၶိုၼ်း တင်းၼမ်လႄႈ တႄႇပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵႄႈၵၢင်ၸုမ်းၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်း လႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃး၊ ပၢင်တိုၵ်းၵေႃႈ လႆႈတႄႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းမႃးၵူႈဝၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈတႄႇပိၵ်ႉလႅင်းၾူၼ်း လႅင်းၼႅတ်ႇ ႁၢမ်ႈတၢပ်ႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ပိၵ်ႉႁူပိၵ်ႉတႃဢမ်ႇပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁူႉၸွမ်း လၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈၶဝ် ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းတင်းၼမ် ၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ်ၵေႃႉ ဢွၵ်ႇမႃးၼေၵၢင်ၸႂ် ႁႂ်ႈပွႆႇပၼ် ဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇ လႄႈ ၽၢႆႇပလိၵ်ႈမၢၼ်ႈ တႄႇပိုၼ်းယိုဝ်း ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢွၵ်ႇမႃး‌‌ၼႄၵၢင်ၸႂ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈယိင်းႁတ်းႁၢၼ်  ဢႃႇယု 19 ပီႊ လႆႈထုၵ်ႇယိုဝ်းၶဝ်ႈတီႈႁူဝ်မၼ်းၼၢင်း သေလူႉသဵင်သၢႆၸႂ်ၵႂႃႇ ပဵၼ်ၵေႃႉဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 27 March 2022 ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၵေႃႉဢၼ်ပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈ ယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေယႃႉလူႉၵူၼ်ႇပင်းပႅတ်ႈ ၸိူဝ်းဢွၵ်ႇမႃးသၢၼ်ၶတ်း ၼႄၵၢင်ၸႂ်တေႃႇ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။

ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ လၢတ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းဝၼ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ဝၼ်း တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လူၺ်ႈမီး ၵႃးၵၢပ်ႇလဵၵ်း လူတ်ႉတၢင်ႇမၢၵ်ႇမိတ်ႉသႆး/ တရူၼ်း/ ၵွင်ႈလူင်/ လႄႈ တပ်ႉမႃႉ ႁူမ်ႈထိုင် ႁိူဝ်းမိၼ်တိုၵ်း တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ တေႃႇၼႃႈၽူႈမီးၸၼ်ႉ ၽၢႆႇလူလွမ်ပႂ်ႉတူၺ်းလွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်သဝ်းတင်းမူတ်း 8,000 ၵေႃႉၼၼ်ႉၵႂႃႇဝႃႈ တေဢမ်ႇမီးလွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းတူၵ်းလူင်းသင်ထႅင်ႈ တေၸႂ်ႉႁႅင်းသိုၵ်း ၶဝ်ႈႁုပ်ႈသိမ်း ယႃႉလူႉပႅတ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ် ၸိူဝ်းသၢၼ်ၶတ်း ႁႂ်ႈပေႃးၵူၼ်ႇပင်းၵႂႃႇဝႃႈၼႆလႄႈ ၼႂ်းဝၼ်းလဵဝ်ၵၼ်ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈတႃႈၵုင်ႈၵေႃႈ မီးၵူၼ်းမိူင်းတင်းၼမ် ဢွၵ်ႇမႃးသၢၼ်ၶတ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လူၺ်ႈၸုတ်ႇမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇၾႆး လႄႈႁူမ်ႈၵၼ်ႁွင်ႉၶေႃႈၵႂၢမ်းသၢၼ်ၶတ်းတပ်ႉသိုၵ်း မၢၼ်ႈယူႇ ပဵၼ်ၶေႃႈပဵၼ်ၵမ်း ဢိၵ်ႇပႃး ႁူမ်ႈၵၼ်ပိၵ်ႉၾႆးၵူႈႁိူၼ်း တႃႇၼႄၽၢင်ႁၢင်ႈသၢၼ်ၶတ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ တႄႇၸဵမ်တပ်ႉသိုၵ်း မၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃးၼႆႉ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ 1,800 ပၢႆ၊ ၸုတ်ႇၽဝ်ပႅတ်ႈႁိူၼ်းယေးၵူၼ်းမိူင်း ၼမ်ထိုင် 1,1417 လင်ႁိူၼ်း ယွၼ်ႉၽေးသိုၵ်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈပႅတ်ႈတိူၵ်ႇႁႆႈလွၵ်းၼႃးသေ ပၢႆၵႂႃႇၵူႈႁူးၵူႈတၢင်း တႃႇဢဝ်သၢႆၸႂ်လွတ်ႈၼၼ်ႉ တေမီးထိုင် 900,000 ၵေႃႉ ၼႆယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပၢႆးဝူၼ်ႉဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်လႄႈ လၢႆးႁဵတ်း‌ၵေႃႈပိူင်ႈၵၼ်‌ မိူၼ်ၼင်ႇ‌ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ သမ်ႉဢဝ်ႁႅင်းသိုၵ်းပဵၼ်ယႂ်ႇ မီး‌ၶႄႇ လႄႈ ရၢတ်ႉသျႃး ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်း‌သေ ယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃး၊ ၶၢဝ်းတၢင်းပီႊပၢႆ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လႆႈလူႉယႂ်ႇသုမ်းၼမ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵေႃႈတူၵ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းလုၵ်ႉပဵၼ်ၾႆး ၵူၼ်းမိူင်း ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉယၢပ်ႇ (ဢၼ်ယၢပ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းသၼ် လွႆႁဝ်းယဝ်ႉ)၊ ထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ဢဝ်သဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းပဵၼ်ယႂ်ႇ မီးမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ်ၵမ်ႉထႅမ် ပၼ်ႁႅင်းပႃး NUG လႄႈပၢင်ၼႄၵၢင်ၸႂ် ယိုတ်ႈယၢဝ်းသေ ယဵၼ်းပဵၼ်မႃးပၢင်တိုၵ်းၵၢင်မိူင်းယူႇယဝ်ႉ၊ ဝၼ်းဢၼ်ၵူၼ်းလူႉ တၢႆၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လိူဝ်သေၼၼ်ႉသမ်ႉ လႆႈတီႉၺွပ်း သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵူၼ်းမိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ တႅပ်းတတ်းပၼ်တၢမ်ႇတူၵ်းၶွၵ်ႈ 11 ပီႊၵႂႃႇၵမ်းသိုဝ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

တေႇၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 1962 ၼေႇဝိၼ်း တႄႇယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃးသေ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ယဵၼ်းပဵၼ်မိူင်းဢၼ် ဢဝ်သိုၵ်းသေၵုမ်းၵမ်မႃး ထိုင်မႃးပီ 1990 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းမိပ်ႇငႅၼ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸင်ႇယွမ်းႁႂ်ႈမီးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈဝူၼ်ႉဝႃႈ‌ တေဢွင်ႇပေႉလႄႈ ၸင်ႇလႆႈပၼ်ႁႅင်း ပႃႇတီႇႁူင်းၶဝ်ႈ National Unity Party – NUP ၵူၺ်းၵႃႈ ၽၢႆႇပႃႇတီႇၼူၵ်ႉယုင်း NLD လႆႈပေ့ၵႂႃႇ 72.6 % သဵင်သေ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႄႈ ၶိုၼ်းယိုတ်းဢဝ်ဢၢမ်းၼၢတ်ႈသေ ဢုပ်ႉဝၢၼ်ႈဢုပ်ႉမိူင်းမႃးထႅင်ႈ 21 ပီႊ တေႃႇထိုင်ပီ 2011 ၊ ထိုင်မႃးၼႂ်းပီႊ 2015 ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈလႄႈ ၽၢႆႇ ပႃႇတီႇၼူၵ်ႉယုင်း NLD ဢွင်ႇပေ့ထႅင်ႈသေ ပွၵ်ႈၼႆတႄႉ လႆႈပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႃး ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း (ၼႂ်ႁွပ်ႈ 54 ပီႊ) ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 NLD ပေႉထႅင်ႈတင်းမိူင်းသေ ထိုင်မႃးၼႂ်းဝၼ်းထီႉ 1 February 2021 တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၶိုၼ်းထႅင်ႈလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်မိူင်းဢမ်ႇၼိမ်သဝ်း ၵူၼ်းမိူင်း ထုၵ်ႇတီႉၺွပ်း၊ လူႉႁၢႆတၢႆယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းဢမ်ႇၼိမ်တင်းၼမ်ၼႆယဝ်ႉ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း