ပၢင်တိုၵ်း ရၢတ်ႉသျႃး−ယူႇၶရဵၼ်း ၸၢင်ႈမိူၼ်ပၢင်တိုၵ်းဝႅတ်ႉၼၢမ်းမႃး

မိူဝ်ႈဝႃးဝၼ်းထီႉ 7 December 2023 (လိူၼ်သိပ်းသွင်လွင်ႈ 10 ၶမ်ႈ ပီႊတႆး 2117 ၼီႈ) ၼၼ်ႉ ႁူဝ်ၼႃႈသၢႆလပ်ႉ ၽၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၶွင်ရၢတ်ႉသျႃး လႆႈပၼ်ၾၢင်ႉ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇဝႃႈ လွင်ႈမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၸွႆႈထႅမ်ယူႇၶရဵၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈ လွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင် ၼႂ်းၵႄႈၵၢင် ရၢတ်ႉသျႃး တင်း ယူႇၶရဵၼ်း လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်ၵႂႃႇ မိူၼ်ၼင်ႇပၢင်တိုၵ်းဝႅတ်ႉၼၢမ်း ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဢမ်ႇမီးဝၼ်းလိုမ်း ၼၼ်ႉဝႃႈၼႆ။

တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈရၢတ်ႉသျႃး ပူႇတိၼ်ႇ သူင်ႇႁႅင်းသိုၵ်းၶဝ်ႈလူမ်ႇတိုၵ်းယူႇၶ ရဵၼ်း မိူဝ်ႈႁူဝ်ပီႊ 2022 သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးၵူၼ်းလူႉတၢႆမၢတ်ႇၸဵပ်းလၢႆသႅၼ်ၵေႃႉယဝ်ႉ ၽၢႆႇရၢတ်ႉသျႃးၵေႃႈ ယိုတ်းသိမ်းၵုမ်းၵမ်လႆႈ လႅၼ်လိၼ်မိူင်းယူႇၶရဵၼ်း ၼႂ်း 5 ပုၼ်ႈ 1 ပုၼ်ႈ လႄႈ လွင်ႈယူႇၶရဵၼ်းပိုတ်းယိုဝ်းတုမ်ႉတွပ်ႇ တႃႇယိုတ်းဢဝ်ၶိုၼ်းလိၼ်မိူင်း တူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈဢွင်ႇမၢၼ် သေဢမ်ႇၵႃး မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၵေႃႈ လႆႈၸွႆႈထႅမ်ယူႇၶရဵၼ်းၵႂႃႇယဝ်ႉတင်းမူတ်း 246,000 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈရၢတ်ႉသျႃး တင်း မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း မီးလွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင်ၵၼ် ၼႂ်းႁွပ်ႈ 60 ပီႊ ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၸွႆႈထႅမ်မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၼႆႉသေ ၽၢႆႇတၢင်းရၢတ်ႉသျႃး လၢတ်ႈဝႃႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ယင်းတိုၵ်ႉသၢင်ႈပၢင်တိုၵ်း ဝႅတ်ႉၼမ်း မၢႆ-2 ပၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇ လႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၵူႈသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ် တေလႆႈၸွမ်းၸတ်းၵၢၼ် ၵႄႈၶႆပၼ်ႁႃမၼ်းၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆ။

ပၢင်တိုၵ်းဝႅတ်ႉၼမ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းဢၼ်ယႂ်ႇလူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်မီးငိူၼ်ႈ ငဝ်ႈ လုၵ်ႉမႃးတီႈလွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈပိူင်ၵၢၼ်တၢင်းၵၢၼ်မိူင်း ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်မိူင်းမႁႃႇ ဢၢမ်းၼၢတ်ႈ လႄႈ မိူင်းယူႇတႂ်ႈပိူၼ်ႈၽွင်းငမ်း (satellite states) ၽွင်းပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်း ယဵၼ် (Cold War) သေ တုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇဝႅတ်ႉၼမ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း မီးၵူၼ်းဝႅတ်ႉၼမ်းလူႉ သဵင်ႈတၢႆမွၵ်ႈ 2,000,000 ၵေႃႉ သေဢမ်ႇၵႃး တုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇ ၵၢၼ်မိူင်း၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ပိူင်ၵၢၼ်တၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်ၶွင်ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇပႃးလႄႈ မီးၵူၼ်းသိုၵ်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လူႉသဵင်ႈတၢႆၼႂ်းပၢင်တိုၵ်း ဢမ်ႇယွမ်း 58,000 ၵေႃႉသေ ပဵၼ်ငိူၼ်ႈငဝ်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶဝ်ႈလူမ်ႇတိုၵ်းတၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း ပဵၼ်တူင်ႇဝူင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်လႄႈ ၶဝ်ႈၵုမ်းထိင်းလႆႈမႃးပဵၼ် ၶၢဝ်းတၢင်း 25 ပီႊ ၼႆယဝ်ႉ။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းယူႇၶရဵၼ်းၼၼ်ႉသေ ယူႇတီႈၸွမ် ၸိုင်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လႆႈလၢတ်ႈပၼ်ၾၢင်ႉ ၸွမ်ၸိုင်ႈရၢတ်ႉသျႃး ပူႇတိၼ်ႇဝႃႈ ယႃႇပေၶႂ်ႈယိုတ်းသိမ်းၵုမ်းထိင်းယူႇၶရဵၼ်း လႄႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း NATO သေ ယၢမ်ႈပၼ်ၾၢင်ႉဝႃႈ လွင်ႈရၢတ်ႉသျႃး တင်း ၸုမ်း NATO မီးလွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင်ၵၼ်ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈၶဝ်ႈပဵၼ် ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ ပွၵ်ႈၵမ်း 3 လႆႈလႄႈ သိုၵ်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၵေႃႈ တေၶဝ်ႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းပၢင်တိုၵ်းၼၼ်ႉၵမ်းသိုဝ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း