ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈပပ်ႉလိၵ်ႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ

မိူဝ်ႈၼႆႉ ဝၼ်းထီႉ 16 July 2023 (ပ−လိူၼ်ပႅတ်ႇလွင်ႈ 14 ၶမ်ႈ ပီႊတႆး 2117 ၼီႈ) ယူႇတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႄႈ SFIG ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်သေ လႆႈၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈပပ်ႉလိၵ်ႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ဢၼ်လႆႈပိၼ်ႇတႅမ်ႈပဵၼ်ၽၢႆႇတႆးမႃးၼၼ်ႉ ယူႇယဝ်ႉ။

လုၵ်ႉတီႈၽႃႇသႃႇဢိင်းၵလဵတ်ႈ Federalism: An Introduction ဢၼ် George Anderson တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၶဝ်ႈထိုင်လႆႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ႁႂ်ႈပေႃးႁူႉပွင်ႇၸႂ်လွင်ႈ ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ၼႆသေ လႆႈမီးဢွၵ်ႇမႃးပပ်ႉ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ပဵၼ်ၽၢႆႇတႆး ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

တီႈၼႂ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈဢုပ်ႇလၢတ်ႈပိၼ်ႇပၢႆႇပၢႆးဝူၼ်ႉၵၼ် လွင်ႈပပ်ႉ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင် ၾႅတ်ႇတရႄႇ ဢၼ်လႆႈပိၼ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉ မီးၽႃႇသႃႇမၢၼ်ႈ၊ ၽႃႇသႃႇၶၢင်ယဝ်ႉ ၵူၺ်းၵႃႈ လူဝ်ႇမီးၽႃႇသႃႇတႆးၼႆလႄႈ ၸင်ႇလႆႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး ႁႂ်ႈပဵၼ်ၽႃႇသႃႇတႆး ၼႆယူႇ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ယင်းလႆႈဢုပ်ႇၵၼ်ထိုင်ပႃး လွင်ႈဢၼ်မိူင်းတႆးႁဝ်း ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်း လႆႈဢွၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၾႅတ်ႇတရႄႇၼႆႉမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီႊ 1922 ၼၼ်ႉလႄႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼေႇဝိၼ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ မိူဝ်ႈပီႊ 1962 ၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ဢမ်ႇႁတ်းတူင်ႉၼိုင်လွင်ႈ ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇၼႆႉမႃးသေ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈႁိုင်မႃး ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇၼႆႉၵေႃႈ လႆႈႁၢင်ႇၵႆယၢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း ယူႇယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၸုင်ၸၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ပေႃးလႆႈႁူႉပွင်ႇၸႂ်ၸႅင်ႈလႅင်း ၼိူဝ်လွင်ႈပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ၊ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေၸုင်ၸၼ်ဢဝ်သႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇလုၵ်ႉတိုၼ်ႇ ၶဝ်ႈမႃးသူၼ်ၸႂ် လွင်ႈပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇ လူၺ်ႈလၢႆးၾႅတ်ႇတရႄႇၼႆႉၵေႃႈ ၸင်ႇလႆႈမီးပပ်ႉၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ၼႆႉမႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၽူႈၵုမ်းထတ်းလိၵ်ႈ ၸုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၸၢႆးယီႈၽူင်းမိူင်းၵေႃႈ  လႆႈလၢတ်ႈၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ဢၼ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈပပ်ႉလိၵ်ႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇၼႆႉ မီးယိူင်းဢၢၼ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းတႆးႁဝ်း ဢၼ်ယူႇၸႅၵ်ႇၸၢႆၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈမႃးႁူမ်ႈၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ႁေ ႁႂ်ႈလႆႈမႃးဢုပ်ႇၵုမ်ၶဝ်ႈႁႃၵၼ်မႃး ဝႃႈၼႆ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း