ယွၼ်ႉသင်လႄႈ ၶႄႇယွမ်းၸုၼ်ႉသေၸွႆႈထႅမ်ရၢတ်ႉသျႃး

Chee Meng Tan တႅမ်ႈဝႆႉမိူဝ်ႈ 27 April 2024 ၼၼ်ႉဝႃႈ မိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉႁူႉလီဝႃႈ သင်ရၢတ်ႉသျႃးလူမ်ႉၸူမ်တူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၵေႃႈ တေႁူမ်ႈၵၼ်သေ မႃးၸတ်းၵၢၼ်တင်း မိူင်းဢၼ်ၶဝ်မၢႆႁူဝ်ဝႆႉဝႃႈ “ၶႄႇၼၼ်ႉပဵၼ်ၽေးၶဵၼ်ဢၼ်ၸၢင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်လႆႈ” ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လႆႈပၼ်ၾၢင်ႉၶႄႇ မိူဝ်ႈၽွင်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း  ၸုမ်း G7 မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 20 April 2024 ၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၵၢဝ်ႇၼႄးၶႄႇဝႃႈ ပဵၼ်ၽူႈမီးသုၼ်ႇႁူမ်ႈဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ် လွင်ႈၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ Technology ပၼ်တီႈရၢတ်ႉသျႃးၵႂႃႇလႄႈ လၢတ်ႈဝႃႈ ၶႄႇၼၼ်ႉသူၼ်းၾႆးမႃးထႅင်ႈ လွင်ႈဝႃႈတေပဵၼ်ၽေးပူၼ်ႉပႅၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇလူင် တွၼ်ႈတႃႇလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ မိူင်းၼႂ်းၵုၼ်ယူးရူပ်ႇ ၼပ်ႉမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းယဵၼ်သုတ်းသဵင်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

သိုပ်ႇၼၼ်ႉမႃးလၢႆဝၼ်း  ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၵေႃႈ လႆႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇတီႈမိူင်းၶႄႇသေ ယင်းလႆႈလၢတ်ႈထိုင် လွင်ႈဢၼ်လႆႈၵၢဝ်ႇၼႄးၶႄႇၼၼ်ႉ ၸႅင်ႈလႅင်းမႃးထႅင်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈၽွင်းဢၼ် ၶႄႇႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လွင်ႈဢမ်ႇၶၢႆၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇပၼ် ရၢတ်ႉသျႃး ၽွင်းပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းယူႇၶရဵၼ်းၼၼ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၶူဝ်းၶွင်ၶိူင်ႈၸႂ်ႉလၢႆလၢႆလွင်ႈ ဢၼ်ၸၢင်ႈဢဝ်ၵႂႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၽၢႆႇၵၢၼ်သိုၵ်း ၼၼ်ႉ ၶႄႇၵေႃႈ လႆႈၶၢႆပၼ်ရၢတ်ႉသျႃးယႂ်ႇၼမ်မႃးထႅင်ႈ လူၺ်ႈမီး Semiconductor ၊ တရူၼ်း၊ မၢၵ်ႇႁူဝ်လဵၵ်း၊ သိူဝ်ႈႁႄႉမၢၵ်ႇၵွင်ႈ၊ ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈလၢႆလၢႆလွင်ႈ ႁူမ်ႈပႃး ၶိူင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၵပ်းသၢၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ မိူၼ်ဝႃႈ ၶႄႇၸွႆႈၽိူမ်ႉထႅမ်ပၼ် ၽၢႆႇၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈရၢတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယႃႉလူႉလွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်သဝ်း ယူႇၶရဵၼ်းမိူၼ်ၵၼ် ဝႃႈၼႆ။

လႆႈဝႃႈပဵၼ်လွင်ႈၵၢမ်ႇႁၢႆႉတွၼ်ႈတႃႇၶႄႇယူႇ ယွၼ်ႉၽၢႆႇၶႄႇဢၼ်ၵမ်ႉထႅမ်ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၽၢႆႇတၢင်းၶႄႇ လၢႆလၢႆၽၢႆႇၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ပၼ်တၢမ်ႇလႆႈယူႇယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉသင်လႄႈ ၶႄႇသမ်ႉပၼ်လွင်ႈၸွႆႈထႅမ်တီႈရၢတ်ႉသျႃးႁႅင်းၼႃႇၼႆ သမ်ႉဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉတူၵ်းယူႇၼႂ်းငဝ်းလၢႆး ဢၼ်ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၶႄႇ လႆႈယၢပ်ႇၸႂ်ၵွပ်ႈမၼ်းယူႇၵေႃႈယဝ်ႉ၊ လၢတ်ႈငၢႆႈငၢႆႈၵေႃႈ တွၼ်ႈတႃႇယူႇလွတ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶႄႇၸမ်ပဵၼ်တေလႆႈမီးမိူင်းဢူၺ်းလီ

မိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ ဝူၼ်ႉထိုင်လွင်ႈဢၼ်ပဵၼ်တႄႉၼၼ်ႉဝႃႈ သင်ၶဝ်တေယႃႉလူႉပႅတ်ႈ ဢႃႇၼႃႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇႁႂ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈတေဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းလႆႈႁင်းၵူၺ်း၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ယင်းလူဝ်ႇရၢတ်ႉသျႃး ဢၼ်မီးလွင်ႈၵႅၼ်ႇၶႅင်ဝႆႉႁႂ်ႈၸွႆႈထႅမ် မိူင်းဢၼ်တိုၵ်ႉမီးဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၵုမ်းထိင်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉလႄႈ ၶႄႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လူဝ်ႇရၢတ်ႉသျႃး တွၼ်ႈတႃႇယူႇလွတ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းၶၢဝ်းယၢဝ်း။

ယၢမ်းၼႆႉ ၽၢႆႇတၢင်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ၸတ်းၵၢၼ်တင်းရၢတ်ႉသျႃးယူႇ။ သင်ဝႃႈရၢတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉတူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇ ၶႄႇၵေႃႈတေႁူႉလီယူႇဝႃႈ ၽၢႆႇမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၼၼ်ႉ တေႁူမ်ႈႁႅင်းၵၼ်သေ ၸတ်းၵၢၼ်ပႅတ်ႈ “ၶႄႇဢၼ်ၸၢင်ႈပဵၼ်ၽေးၶဵၼ်မႃးပူၼ်ႉပႅၼ်လႆႈ” ၼၼ်ႉလႄႈ ယွၼ်ႉလွင်ႈၼႆႉသေ ၶႄႇၸင်ႇလႆႈၸွႆႈထႅမ်ရၢတ်ႉသျႃး။

ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ ၽၢႆႇတၢင်းၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇလႄႈၸွမ်ၸိုင်ႈရၢတ်ႉသျႃး တင်းသွင် ၶတ်းၸႂ်ၼႄႁႂ်ႈပဵၼ်မိူင်းဢူၺ်းလီၵၼ်တိူဝ်းၶိုၼ်ႈမႃး။ တင်းသွင်မိူင်း လႆႈမီးလွင်ႈၸမ်ၸႂ်ၵၼ်တိူဝ်းၶိုၼ်ႈမႃး ဝၢႆးသေလႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 4 February 2022 ၼၼ်ႉဝႃႈ လွင်ႈဢူၺ်းလီၼႂ်းၵႄႈၵၢင် ၶႄႇ လႄႈ ရၢတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉ “ဢမ်ႇမီးလွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈသင်ဝႆႉ” လႄႈ လွင်ႈႁူမ်ႈမိူဝ်းၵၼ်တင်းသွင်ၽၢႆႇၵေႃႈ “ဢမ်ႇမီးၶေႃႈႁၢမ်ႈလွင်ႈၵိတ်ႇၶႂၢင်သင်သေမဵဝ်း” ဝႃႈၼႆ။

ၵူၺ်းၵႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ လီလႆႈႁူႉလွင်ႈတႄႉဝႆႉၽွင်ႈယူႇဝႃႈ လွင်ႈၸမ်ၸႂ် ၶႄႇ−ရၢတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈႁၢင်ႈလီၵႂႃႇတႃႇသေႇ၊ ပေႃးမႃးၶူၼ်ႉၶိုၼ်း မိူဝ်ႈလၢႆသိပ်းပီႊပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ လွင်ႈပဵၼ်ဢူၺ်းလီ သူဝ်ႇပီႇယႅတ်ႉ လႄႈ ၶႄႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်းတင်း လွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင်ၵၼ်လၢႆပွၵ်ႈလၢႆႈၵမ်းဝႆႉတႄႉတႄႉ။ ဢမ်ႇဝႃႈပၼ်ႁႃလွင်ႈပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉ တေႃႇထိုင်ပၼ်ႁႃ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တင်းသွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။

လွင်ႈၸမ်ၸႂ်တင်းသွင်ၽၢႆႇ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉ တင်းသွင်ၼၼ်ႉ သုၵ်ႉယုင်ႈၵၼ်ဝႆႉသေ လႆႈတႅၵ်ႇၸတ်ႉၵၼ်ၵႂႃႇ မိူဝ်ႈပီႊ 1961 လႄႈ သိုပ်ႇသေၼၼ်ႉ သိုၵ်းၶႄႇ လႄႈ ရၢတ်ႉသျႃးၵေႃႈ လႆႈမီးလွင်ႈတိုၵ်းယိုဝ်းၵၼ်မႃး မိူင်းၶႄႇပွတ်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇလႄႈ ၼႂ်းၸႄႈမိူင်း သျိၼ်းၵျၢင်း ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးသင် တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈၽၢႆႇလႂ်ၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ မီးလွင်ႈဢမ်ႇဝႆႉၸႂ်ၵၼ်သိူင်ႇဝႆႉယူႇ။ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇၶႄႇၵေႃႈ ယင်းဢွၵ်ႇမႃးမႆႈၸႂ်ဝႃႈ ရၢတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈဢဝ်ၽွၼ်းလီၶဝ်ၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ်ယႂ်ႇလိူဝ်သေ လွင်ႈၸမ်ၸႂ်တင်းသွင်မိူင်းၵႂႃႇ ၼႆလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

ပိူင်တႅၵ်ႈမၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇ သင် ထရမ်ႉ ဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမေရိၵၢၼ်ႇလႆႈထႅင်ႈပၢၼ်ၼိုင်ႈၸိုင် ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ တေၸၢင်ႈပၼ်လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်တီႈယူႇၶရဵၼ်း ယွမ်းလူင်းၵႂႃႇလႄႈ မႃးမႄးလွင်ႈၸမ်ၸႂ် ဢၼ်မီးတေႃႇရၢတ်ႉသျႃး၊ ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ဝူၼ်ႉၼႄ ႁႂ်ႈႁၼ်ႁၢင်ႈမႃးၼႂ်းငဝ်းလၢႆးၼင်ႇၼႆၸိုင် ရၢတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉၸၢင်ႈတေမီး လွင်ႈၸမ်ၸႂ်တင်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းလီမႃးလႄႈ တေဝႆႉမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းပဵၼ်ယႂ်ႇသေ ၸၢင်ႈပၼ်လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈၶႄႇ တႃႇတေႃႇသူႈတင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လႆႈတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇမၼ်းၵူၺ်း။

သင်ဝူၼ်ႉတူၺ်းၽၢႆႇၸိူင်ႉၼႆမႃးၸိုင် လွင်ႈဢၼ်ၶႄႇဢမ်ႇဝႆႉၸႂ်ရၢတ်ႉသျႃးလႄႈ လွင်ႈမႆႈၸႂ် တွၼ်ႈတႃႇယူႇလွတ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်ထၢၼ်ႇၾႆးလုၵ်ႉမႃးၶိုၼ်း။ ၸင်ႇလႆႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽူႈတႅၼ်းၸၼ်ႉသုင်ၶွင်ၶႄႇ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇ ၵူဝ်းရီးယႃးႁွင်ႇ မိူဝ်ႈၼႂ်းဝၼ်းထီႉ 13 April 2024 ၼၼ်ႉလႄႈ ၽွင်းဢၼ်တင်းသွင်ၽၢႆႇလႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ မီးယိူင်းမၢႆ တေသိုပ်ႇသၢင်ႈလွင်ႈၸမ်ၸႂ် ဢၼ်လီတေႃႇၵၼ် တင်းသွင်မိူင်းလႄႈ ႁႂ်ႈမၼ်းတိူဝ်းလီၶိုၼ်ႈမႃးထႅင်ႈၼႆ ယူႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈဢၼ်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်ပွၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဝူၼ်ႉမႃးဝႃႈ တေမီးလွင်ႈဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉယူႇ  ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းၵိုင်ႉၵၢင်ႉ မီးၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈၸမ်ၸႂ်ၵၼ်ၶိုၼ်ႈမႃး ပိူင်ႈႁူပိူင်ႈတႃဝႆႉယူႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽၢႆႇတၢင်းၵူဝ်းရီးယႃးႁွင်ႇ လႄႈ ရၢတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးလၢႆးငၢၼ်းလၢႆလၢႆဢၼ်ဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ ရၢတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉ ယင်းတိုၵ်ႉၸတ်းႁႃသိုဝ်ႉၶိူင်ႈလၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈၵွင်ႈလူင် တီႈၵူဝ်းရီးယႃးႁွင်ႇ တွၼ်ႈတႃႇပဵၼ်ႁႅင်းလွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈ ပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းယူႇၶရဵၼ်း၊ လွင်ႈၼႆႉတိုၼ်းတေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ရၢတ်ႉသျႃး လႄႈ ၵူဝ်းရီးယႃးႁွင်ႇ တိူဝ်းလွင်ႈၸမ်ၸႂ်ၵၼ်ၶိုၼ်ႈမႃးထႅင်ႈယူႇဢမ်ႇႁၢင်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

လွင်ႈတႄႉၵေႃႈမီးယူႇဝႃႈ ၵူဝ်းရီးယႃးႁွင်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈႁႃၶႄႇလႄႈရၢတ်ႉသျႃး တွၼ်ႈတႃႇဢဝ်ၽွၼ်းလီသႂ်ႇတူဝ် မိူၼ်ၵၼ်ယူႇယဝ်ႉ။

သမ်ႉဝႃႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်သေတႃႉ ၽၢႆႇတၢင်းၶႄႇၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈသုမ်းဢႃႇၼႃႇ ဢၼ်မီးတေႃႇၵူဝ်းရီးယႃးႁွင်ႇပၼ်တၢင်ႇၽၢႆႇ ဢမ်ႇဝႃႈတေပဵၼ် ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် ရၢတ်ႉသျႃးၵေႃႈယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။ ၽၢႆႇတၢင်းလွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်သဝ်းၶႄႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးလွင်ႈတေလႆႈၸုၼ်ႉၽွင်ႈ ယွၼ်ႉဝႃႈမၼ်းၵေႃႈယူႇတီႈ လွင်ႈဢၼ်တေလႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူဝ်းရီးယႃးႁွင်ႇ ၸွမ်းပိုင်ႈဢိင်ၶႄႇလႆႈမွၵ်ႈႁိုဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

ဢၢင်ႈဢိင်မႃးတီႈ−MGR Online