ၶႄႇလၢတ်ႈ ႁိူဝ်းလမ်ၼမ်ႉၼိဝ်းၶလီးယႃးၸုမ်းဢူၺ်းလီဢေႃးၵႅတ်ႇသ်ၼၼ်ႉ ပူၼ်ႉပႅၼ်လွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၼိမ်သဝ်း

ၽၢႆႇထတ်းသၢင်ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်သိုၵ်းၶွင်ၶႄႇ ပိုတ်ႇလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈႁိူဝ်းလမ်ၼမ်ႉၼိဝ်းၶလီးယႃး ၶွင်ၸုမ်းဢေႃးၵႅတ်ႇသ်(Aukus) ဢၼ်မီး ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ၊ ဢင်းၵိတ်ႉ လႄႈ ဢေႃးသတြေးလီးယႃး ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽေးဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်တေႃႇ လွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၼိမ်သဝ်းလႄႈ တေပဵၼ်တီႈၽႄႈလၢမ်းၼိဝ်းၶလီးယႃး ၼႆယဝ်ႉ။

ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၼ်ၽၢႆႇထတ်းသၢင်ငဝ်းလၢႆး ၵၢၼ်သိုၵ်းၶွင်ၶႄႇၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇမႃးပိုတ်ႇလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈဢၼ်လႆႈထတ်းသၢင်ၼၼ်ႉဝႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းႁိူဝ်းလမ်ၼမ်ႉ ႁႅင်းၼိဝ်းၶလီးယႃး ၶွင်ၸုမ်းဢူၺ်းလီဢေႃးၵႅတ်ႇသ် ၼၼ်ႉ  မီးယိူင်းဢၼ်း ဢီးသူၼ်းႁႂ်ႈမီးၵၢၼ်ႁူပ်ႉတေႃႇၼႃႈလႄႈ သၢင်ႈပၼ်လွင်ႈတႅၵ်ႇယၢႆႈၼႂ်းပွတ်းတွၼ်ႈၼၼ်ႉ တႃႇယႃႉလူႉ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ၼႂ်းပွတ်းတွၼ်ႈလႄႈၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉမႃး ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းမီးလွင်ႈမႆႈၸႂ်တီႈ ၸုမ်းဢူၺ်းလီဢေႃးၵႅတ်ႇသ်ၼႆႉ လႆႈဝႃႈ ၶဝ်ႈထိုင်ၼႂ်းၵၢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ် ပိူင်ဢၼ်ႁၢမ်ႈၶႂၢၵ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းၼိဝ်းၶလီးယႃး ၼႂ်းၵႄႈၵၢင် မိူင်းတေႃႇမိူင်းလႄႈ ယႃႉလူႉလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၼိမ်သဝ်း ဢိၵ်ႇတင်း လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၼႂ်းပွတ်းတွၼ်ႈ ဢေးသျႃး-ပႄႇသိၾိၵ်ႇ မႃးႁႅင်းတႄႉတႄႉ၊ ယွၼ်ႉၼၼ် မိူဝ်ႈမီးၵူၼ်းဢမ်ႇႁၼ်လီပၼ်ႁႅင်းၶဝ်မႃးၼႆ  ၸုမ်းဢူၺ်းလီဢေႃးၵႅတ်ႇသ်ၵေႃႈ တေဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇလႆႈၽိတ်းပိူင်ၵၢၼ် ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်မိူင်းတေႃႇမိူင်းလႄႈ ၸုမ်းၶဝ်ၵေႃႈ တေသိုပ်ႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် သၢင်ႈႁိူဝ်းလမ်ၼမ်ႉႁႅင်းၼိဝ်းၶလီးယႃးၼၼ်ႉၵႂႃႇထႅင်ႈ ၼႆယူႇ။

ဢေႃးသတြေးလီးယႃးၼၼ်ႉ တေလႆႈမီး Highly Enriched uranium ၸင်ႇတေၸၢင်ႈသၢင်ႈၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇၼႂ်းၵႄႈ 1.6-2 တၢၼ်ႇ တႃႇသၢင်ႈႁိူဝ်းလမ်ၼမ်ႉၼိဝ်းၶလီးယႃး လႆႈ 8 လမ်း လႄႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဢိၵ်ႇတင်းဢင်းၵိတ်ႉသမ်ႉ လႆႈသူင်ႇ Highly Enriched uranium ပၼ်တီႈ ဢေႃးသတြေးလီးယႃး တႃႇၸႂ်ႉသၢင်ႈမၢၵ်ႇၼိဝ်းၶလီးယႃး 60-80 လုၵ်ႈ လႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢေႃးသတြေးလီးယႃးယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ တေပဵၼ်မိူင်းၼိဝ်းၶလီးယႃးၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း