ၽွၼ်းလီထူဝ်ႇလႅင်

ထူဝ်ႇလႅင် ပဵၼ်မဵဝ်းဢၼ် ႁဵတ်းၵိၼ်လႆႈလၢႆလၢႆမဵဝ်း ဢမ်ႇဝႃႈတေဢဝ်မႃး ႁုင်ႁဵတ်းၽၵ်းၵိၼ်၊ တူမ်ႈၵိၼ်၊ ႁဵတ်းၶဝ်ႈမုၼ်းတၢင်းၵိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ သေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်မဵဝ်းဢၼ် မီးထၢတ်ႈဢႁႃႇရတင်းၼမ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထူဝ်ႇလႅင်ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈဝႃႈမီးထၢတ်ႈ Protein ၼမ်တႄႉတႄႉလႄႈ ယင်းမီးထၢတ်ႈ Fiber ၼမ်ထႅင်ႈ သေဢမ်ႇၵႃး ထၢတ်ႈ Carbohydrate ၵေႃႈ မီးၼမ်မိူၼ်ၵၼ်ယဝ်ႉ၊ လိူဝ်သေၼႆႉယဝ်ႉ ယင်းမီးထၢတ်ႈလဵၵ်း၊ ဝီႇတမိၼ်ႇ k, B1, B6 တႄႇၵႂႃႇထႅင်ႈတင်းၼမ် ယူႇယဝ်ႉ။

ၸွႆႈလူတ်းယွမ်း Cholesterol

ၼႂ်းထူဝ်ႇလႅင်ၼၼ်ႉ မီးထၢတ်ႈဢၼ် ၸွႆႈလူတ်းယွမ်း Cholesterol ဢၼ်ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ယဵဝ်ႈဝၢၼ် လႄႈ တၢင်းပဵၼ်ႁူဝ်ၸႂ် လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ မိူဝ်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ Fiber ဢၼ်မီးၼႂ်းထူဝ်ႇလႅင်ၼၼ်ႉ တေၵႂႃႇၶေႃႇဝႆႉၼႂ်းႁူင်းၶဝ်ႈသေ တေၵႂႃႇႁႄႉၵင်ႈ Cholesterol  လႄႈ ဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈမၼ်းၸုပ်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇၶိုၼ်းၼႂ်းတူဝ် မၼ်းၸင်ႇလႆႈၸွႆႈႁႂ်ႈ Cholesterol ဢမ်ႇသုင်ပူၼ်ႉႁႅင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵမ်ႉၸွႆႈလွင်ႈမၢႆတွင်း

ၼႂ်းထူဝ်ႇလႅင်ၼၼ်ႉ မီးဝီႇတမိၼ်ႇ B1 လႄႈ ပဵၼ်ထၢတ်ႈဢႁႃႇရ ဢၼ်ၸွႆႈတုမ်ႉတွပ်ႇပၼ် လွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈၶူင်ႉဢႃႇယူင်ႇ လႄႈ ဢွၵ်းဢေႃ၊ ပေႃးဝႃႈၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းႁဝ်း လႆႈႁပ်ႉထၢတ်ႈ ဝီႇတမိၼ်ႇ B1 ပဵင်းပေႃးၼႆ မၼ်းတေၵႂႃႇၸွႆႈၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ဢွၵ်းဢေႃ လႄႈ ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်သမႃႇထိ၊ ၵမ်ႉၸွႆႈလွင်ႈမၢႆတွင်း၊ ႁႄႉၵင်ႈလွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်း၊ ႁႄႉၵင်ႈလွင်ႈဢွၵ်းဢေႃလူႉ ပႃးယူႇယဝ်ႉ။

ပၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းတႃႇတူဝ်ၶိင်း

သမ်ႉဝႃႈၼႂ်းၼိူဝ်ႉသတ်းၼၼ်ႉ မီးထၢတ်ႈ Protein ၼမ်သေတႃႉ ၼႂ်းထူဝ်ႇလႅင်ၼႆႉၵေႃႈ မီးၼမ်မိူၼ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈဢမ်ႇၵိၼ်ၼိူဝ်ႉၵေႃႈ ၵိၼ်ထူဝ်ႇလႅင်တႅၼ်းတၢင်လႆႈယူႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈထၢတ်ႈ Protein ပဵၼ်ထၢတ်ႈဢၼ် ၸွႆႈထႅမ်ႁႅင်းပၼ်တူဝ်ၶိင်း၊ သၢင်ႈပၼ်ၵၢမ်ႈၼိူဝ်ႉလႄႈလုပ်ႇၵႅၼ်ႇၶႅင် လႆႈယူႇယဝ်ႉ။

ႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်လိူတ်ႈသုင်

တၢင်းပဵၼ်လိူတ်ႈသုင်ၼႆႉၵေႃႈ မီးတိုဝ်ႉတၢင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ယဵဝ်ႈဝၢၼ်၊ တၢင်းပဵၼ်ႁူဝ်ၸႂ်လႆႈ ၵွပ်ႈၼၼ် သင်ဝႃႈၵိၼ်ပၼ်ထူဝ်ႇလႅင်ၼႆ တေၸွႆႈလူတ်းယွမ်း တိုဝ်ႉတၢင်းတၢင်းပဵၼ်လိူတ်ႈသုင်လႆႈယူႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႂ်းထူဝ်ႇလႅင်ၼၼ်ႉ မီးထၢတ်ႈဢႁႃႇရ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈမိူၼ်ၼင်ႇ ထၢတ်ႈလဵၵ်း ဢၼ်ၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၶႂၢၵ်ႈလွတ်ႇလိူတ်ႈ လႄႈ ၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈလိူတ်ႈလႅၼ်ႈလႆလႆႈလီ ဢမ်ႇၵႂႃႇပိၵ်ႉဢိုတ်း သဵၼ်ႈလိူတ်ႈသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်လိူတ်ႈသုင်မႃးလႆႈ ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လီတေႃႇၵၢၼ်လူတ်းယွမ်းၼမ်ႉၼၵ်း

တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းထူဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်မဵဝ်းဢၼ် လူတ်းယွမ်းၼမ်ႉၼၵ်းလႆႈလီ ၵေႃႈဝႃႈလႆႈ၊ ဢၼ်ပဵၼ်ထူဝ်ႇလႅင်ၼႆႉ မီး Fiber ၼမ်လႄႈ ပဵၼ်မဵဝ်းဢၼ်လီတေႃႇၵၢၼ်လူတ်းယွမ်းၼမ်ႉၼၵ်းတင်းၼမ် လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ယင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈဢိမ်ႇလႆႈႁိုင်၊ ယင်းလူတ်းယွမ်းလွင်ႈတွင်ႉမႆႈ သေဢမ်ႇၵႃး ယင်းမီးၶႆမၼ်းဢေႇထႅင်ႈ ယူႇယဝ်ႉ။

ၸွႆႈလၢင်ႉၵွင်ႉၼႂ်းတွင်ႉ

ၼႂ်းထူဝ်ႇလႅင်ၼၼ်ႉ တေမီးထၢတ်ႈဢၼ်ၸွႆႈလၢင်ႉပၼ်ၵွင်ႉ Sulfites ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းထူၺ်ႈၸႂ်ၶူမ်းမႃး လႄႈ ဢၼ်ၸၢင်ႈဢွၵ်ႇတုမ်ႇမႃးလႆႈၼၼ်ႉသေ၊ ယင်းၸွႆႈႁဵတ်းပၼ်လွင်ႈမူတ်းသႂ်သႆႈ လႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းလွတ်ႈဢႁႃႇရ ၸွႆႈႁႄႉၵင်ႈဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈမီးၵႅၼ်ႇသႃႇၼႂ်းသႆႈလႆႈထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။

လွင်ႈဢၼ်ထုၵ်ႇလီၾၢင်ႉ

• သမ်ႉဝႃႈထူဝ်ႇလႅင်ၼၼ်ႉ လၢင်ႉပၼ်ၵွင်ႉၼႂ်းတူဝ်သေတႃႉ မၼ်းၵေႃႈ ယင်းမီးသၢၼ်ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Phytohaemagglutinin လၢတ်ႈလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်သၢၼ်ၵွင်ႉမဵဝ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈတွင်ႉၵႂႃႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ သၢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ တေႁၢႆၵႂႃႇမိူဝ်ႈၺႃးလွင်ႈမႆႈ ၵွပ်ႈၼၼ် ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၵိၼ်ထူဝ်ႇလႅင် မိူဝ်ႈမၼ်းတိုၵ်ႉလိပ်းယူႇ၊ ဢွၼ်တၢင်းတေၵိၼ်ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီႁုင်ႁႂ်ႈမႅၼ်ႈလၢႆးမၼ်းလႄႈ ၸႄႈထူဝ်ႇဝႆႉဢမ်ႇယွမ်း 5 ၸူဝ်ႈမူင်း ဢွၼ်တၢင်းတေၵႂႃႇတူမ်ႈ တေၸွႆႈႁႂ်ႈသၢၼ်ၵွင်ႉၼၼ်ႉဢွၵ်ႇၵႂႃႇလႆႈယူႇယဝ်ႉ။
• ၼႂ်းထူဝ်ႇလႅင်ၼၼ်ႉ မီးထၢတ်ႈဢၼ်ၶတ်းၶႂၢင်ၵၢၼ်ၸုပ်ႇထၢတ်ႈဢႁႃႇရလႆႈ ၵွပ်ႈၼၼ် လၢႆးၵႄႈမၼ်းၵေႃႈ မိူဝ်ႈတေၵိၼ် လီလႆႈၸႄႈထူဝ်ႇဝႆႉတႃႇသေႇ လႄႈ ၵိၼ်ထူဝ်ႇဢၼ်ႁုင်သုၵ်းမႃးလီလီယဝ်ႉ။
• သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈၵိၼ်ၼမ် တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈတွင်ႉပုၵ်ႈတွင်ႉပွင်းလႆႈ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ လီလႆႈၵိၼ်ႁႂ်ႈမၼ်းၵိုင်ႇတၢၼ်ႇၵူၺ်း။
• ပေႃးပဵၼ်ထူဝ်ႇလႅင်ဢၼ်ႁဵတ်းယဝ်ႉသေ သႂ်ႇဝႆႉၼႂ်းဢႅပ်ႇၼႆ ၸၢင်ႈမီး Sodium ၼမ် ၵွပ်ႈၼၼ်ပေႃးတေၵိၼ်ၵေႃႈ ႁႂ်ႈလိူၵ်ႈမဵဝ်းဢၼ် Sodium မီးဢေႇၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈၵႆႉၵိၼ်ၼႃႇၽႅဝ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇၵႅဝ်းလႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။

ထူဝ်ႇလႅင်ၼႆႉၵေႃႈ မၼ်းပၼ်ၽွၼ်းလီတင်းၼမ်သေတႃႉ ပေႃးဢမ်ႇမေႃၵိၼ်လႄႈ ၵိၼ်ဢမ်ႇမႅၼ်ႈလၢႆးမၼ်းၵေႃႈ ၸၢင်ႈၶိုၼ်းမႃးပၼ်ၽွၼ်းႁၢႆႉလႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် လီလႆႈၵိၼ်ႁႂ်ႈမၼ်းၵိုင်ႇတၢၼ်ႇလႄႈ ပဵင်းပေႃးၵူၺ်း ၸင်ႇတေပၼ်ၽွၼ်းလီလႆႈလိူဝ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယူႇ။

ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ−လွႆသွမ်ႇ

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း