ႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈ ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ်မႃးလႆႈယွၼ်ႉသင်

ၸွင်ႇတေၾၢင်ႉမႅၼ်ႈၵၼ်ႁိုဝ်ဢမ်ႇႁူႉ မၢင်ပွၵ်ႈတေလႆႈႁၼ်ႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ႁွႆးမၢၼ်ႉ သေတီႈတီႈၸွမ်းတူဝ်ႁဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တေၸမ်ႉၵမ်ႇလႅင်ၶဵဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉမႃး၊ မၢင်တီႈပေႃးတဵၵ်းတူၺ်းၵေႃႈတေၸဵပ်းမႃးလႄႈ မၢင်တီႈၵေႃႈဢမ်ႇၸဵပ်းသင်၊ မၼ်းပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉသင်ၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ မၢင်ပွၵ်ႈႁဝ်းယင်းတေဢမ်ႇႁူႉလူးၵွၼ်ႇ။ မၼ်းပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉသင်လႃႇ ၸွင်ႇမၼ်းႁၢႆႉႁႅင်းယူႇႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵႂႃႇတူၺ်းယူႇ။

ႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်တႂ်ႈၽိဝ်ၼင်ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ၊ ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈၽွႆတင်းၼမ် လႆႈတႅၵ်ႇၵႂႃႇသေ လိူတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈတေၵႂႃႇၶွၼ်ႈၵၼ်ယူႇတႂ်ႈၽိဝ်ၼင် တီႈလႂ်တီႈၼိုင်ႈလႄႈ တေၵႂႃႇပဵၼ်ႁွႆးၸမ်ႉမႃးယူႇယဝ်ႉ၊  တေႃႇထိုင်လိူတ်ႈၼၼ်ႉတေၸုပ်ႇၵႂႃႇၶိုၼ်း လႄႈ ၶႅၼ်းၶိုၼ်းမိူၼ်ၵဝ်ႇလႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းယူႇမွၵ်ႈ 1-2 ဝူင်ႈၼႆႉယဝ်ႉ၊ ႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈၼႆႉတႄႉၵေႃႈ ထူပ်းႁၼ်လႆႈယူႇတီႈ ၵူၼ်းၵူႈသႅၼ်းၵူႈပၢၼ်ယူႇ။

ၸွမ်းလူၺ်ႈႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈၼႆႉ လုၵ်ႉမႃးတီႈသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၽွႆ ဢၼ်ပဵၼ်လွတ်ႇလိူတ်ႈ ဢၼ်လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇမႃးတီႈသဵၼ်ႈလိူတ်ႈလူင်ၼၼ်ႉသေ တေၸႅၵ်ႇယူႇၸွမ်း တူဝ်ၶိင်းႁဝ်းၵူႈပွတ်းၵူႈတွၼ်ႈယူႇ၊ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈၼႆႉ မၼ်းမၢင်ႁႅင်းၼႃႇလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်တၢင်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ တေႃႉသူင်ႇလူမ်းၼႂ်းတူဝ် ထၢတ်ႈဢႁႃႇရ ၸိူဝ်းၼႆႉလႆႈလီယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၵေႃႈႁဵတ်းႁႂ်ႈသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၼၼ်ႉ တႅၵ်ႇသိၵ်ႇငၢႆႈတႄႉတႄႉ ယူႇယဝ်ႉ။

ၵမ်ႈၼမ်ဢၼ်ၵႆႉပဵၼ်ၵေႃႈ မိူဝ်ႈတူဝ်ၶိင်းႁဝ်း တွၼ်ႈလႂ်သုၼ်ႇၼိုင်ႈ ၵႂႃႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉလေႃႇၺႃး ဢၼ်ၵႅၼ်ႇဢၼ်ၶႅင်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေပဵၼ်ႁွႆးၸမ်ႉလႆႈယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မၢင်ၵေႃႉၵေႃႈ ယင်းဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉသင်မႃးသေ သမ်ႉၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးယူႇ။ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈလႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ−

1. မိူဝ်ႈဢၼ်ၵႂႃႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉၺႃးသေဢၼ်ဢၼ်ႁႅင်းႁႅင်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၽႃႇၺႃးၽိူၼ်၊ ႁၢဝ်းၶူဝ်လႆ၊ သမ်းၶဵမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈၽွႆ လႆႈႁပ်ႉတၢင်းမၢတ်ႇၸဵပ်းမႃးလႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။
2. မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈတေၸၢင်ႈၵႂႃႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉၺႃးသေဢၼ်ဢၼ် လူၺ်ႈဢမ်ႇႁူႉတူဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈၸၢင်ႈၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈလႆႈ၊ ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်တီႈၽူႈယိင်းယဝ်ႉ ယွၼ်ႉၽိဝ်ၼင်ၽူႈယိင်းၼႆႉ မၼ်းမၢင်လိူဝ်သေၽူႈၸၢႆး မိူဝ်ႈမီးသေလွင်ႈလွင်ႈတုမ်ႉဢိတ်ႉၼိုင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈၸၢင်ႈတႅၵ်ႇလႆႈယူႇ။
3. ၶၢတ်ႇထၢတ်ႈဢႁႃႇရ ဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉထၢတ်ႈဢႁႃႇရတဵမ်ထူၼ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ဝီႇတမိၼ်ႇ C ၊ ဝီႇတမိၼ်ႇ K ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈလွတ်ႇလိူတ်ႈၼၼ်ႉ မၢင်ထႅင်ႈ ယူႇယဝ်ႉ။
4. ၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းယႃမၢင်မဵဝ်း ယႃႁဵတ်းႁႂ်ႈမဵတ်ႉလိူတ်ႈယႃႇၶႅင်၊ ယႃယူတ်းယႃတၢင်းပဵၼ်ၶီငဝ်မွင်ၸႂ် တႄႇၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၽွႆ တႅၵ်ႇလႆႈယူႇယဝ်ႉ။
5. မိူဝ်ႈဢသၢၵ်ႈယႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး ၶႆမၼ်းတႂ်ႈၽိဝ်ၼင်ၵေႃႈတေဢေႇလူင်း တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၽိဝ်ၼင်ႁႅင်ႈႁဵဝ်ႇမႃး မိူဝ်ႈၺႃးသင်သင်လေႃႇသႂ်ႇပေႃးၼႆ ၸၢင်ႈၵႂႃႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၽွႆလႆႈငၢႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။
6. ၽူႈယိင်းဢၼ်ၵိၼ်ယႃႁႄႉၵင်ႈသၼ်ႇထေႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈလႆႈယူႇ။
7. ၵူၼ်းဢၼ်မီးတၢင်းပဵၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈလိူတ်ႈမၢင်လွင်ႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမဵတ်ႉလိူတ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ဢမ်ႇမၢၼ်ႇလႄႈ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးလိူတ်ႈၸိုမ်းမႃးသေ ၸင်ႇလႆႈမီးလိူတ်ႈၶင်ႉမႃးယူႇယဝ်ႉ။
8. ၵူၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈတပ်းၼႆႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉထိုင် လွင်ႈလိူတ်ႈၵၢမ်ႈၼႆႉမႃးယူႇ။
9. တိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း dengue ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ် တၢင်းပဵၼ်ၶႆႈလိူတ်ႈဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းပဵၼ်တေမီးၽၢင်ႁၢင်ႈၸမ်ႉလိူတ်ႈတူဝ်ႈတင်းတူဝ် ယူႇယဝ်ႉ။
10. ဢွၵ်ႇဢဵၼ်ႁႅင်းၼၵ်းၼၵ်း ၸႂ်ႉႁႅင်းၼမ်ပူၼ်ႉတီႈၼႃႇၼႆၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၽွႆတႂ်ႈၽိဝ်ၼင်ၼၼ်ႉ သိၵ်ႇၶၢတ်ႇလႆႈယူႇယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈတႄႇပဵၼ်ႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တေပဵၼ်သီလႅင်သေ ပေႃးႁိုင်ႁိုင်မႃးယဝ်ႉ တေလႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်သီၵမ်ႇသီသွမ်ႇမႃး၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တီႈၼၼ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉထၢတ်ႈဢွၵ်ႇသျီႇၵျိၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ယိုင်ႈႁွႆးၸမ်ႉမီးသီႁႅင်းၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၶႂ်ႈဝႃႈသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၽွႆ ဢၼ်တႅၵ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းမီးလိုၵ်ႉမွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ သင်ဝႃႈမၼ်းႁၢႆႉႁႅင်းၼႃႇ ၸၢင်ႈပဵၼ်သီလမ်လႆႈယူႇ။

မိူဝ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းပူၼ်ႉၵႂႃႇ 4-5 ဝၼ်းၼႆ ႁွႆးၸမ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈတေၸၢင်ၵႂႃႇလႄႈ  တေႁၢႆၵႂႃႇလႆႈၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 1-2 ဝူင်ႈၼႆႉသေ တေယူႇတီႈလွင်ႈသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းယူႇလိုၵ်ႉၵႃႈႁိုဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈပဵၼ်ၽေးႁၢႆႉႁႅင်းသင်ၵႃႈႁိုဝ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးဝႃႈပူၼ်ႉၵႂႃႇသွင်ဝူင်ႈယဝ်ႉၼႆၸိုင် သင်ဝႃႈႁွႆးၸမ်ႉၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႆႇပၼ်ငဝ်းလၢႆးဝႃႈတေၶႅၼ်းလႄႈ ႁိုင်လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈယင်းပႆႇၶႅၼ်း ႁူမ်ႈပႃး မီးလူမ်းၼၢဝ်၊ ႁူဝ်ၶႆႈ၊ ၵႂ်ႈမႃး၊ ၸဵပ်းမႃး၊ ၽၢႆႈဢွၵ်ႇလိူတ်ႈမႃး၊ မီးလိူတ်ႈဢွၵ်ႇတီႈတႃ၊ လိူတ်ႈဢွၵ်ႇၸွမ်းသူပ်း၊ ၸွမ်းၶူႈၼင်၊ ၸွမ်းၶဵဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လႄႈ မီးႁွႆးၸမ်ႉလူၺ်ႈဢမ်ႇႁူႉလွင်ႈႁူႉတၢင်းပေႃးၼႆ ႁွႆးၸမ်ႉၼႆႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇၸႂ်ႈႁွႆးၸမ်ႉယူဝ်းယူဝ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ၊ မၼ်းၸၢင်ႈၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ်မႃးလႆႈ လူၺ်ႈသဵၼ်ႈဢဵၼ်ပိၼ်ႈ၊ လုပ်ႇႁၵ်း၊ ပၼ်ႁႃၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈလိူတ်ႈလႅၼ်ႈ၊ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ႁၢႆႉႁႅင်းမၢင်ၸိူဝ်ႉမၢင်လွင်ႈမႃးသေ ပေႃးမီးၽၢင်ႁၢင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပႃးၸွမ်းၸိုင် ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇႁႃမေႃယူႇၵမ်းလဵဝ်ယူႇ။

လွၵ်းလၢႆးလုမ်းလႃးမိူဝ်ႈမီးႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈမႃး မိူဝ်ႈၵႂႃႇတုမ်ႉၺႃးသေလွင်ႈလွင်ႈ ၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈမၼ်းဢမ်ႇႁၢႆႉႁႅင်းၼႆၵေႃႈ ၸိုၼ်ႈၶႅၼ်းမႃးႁင်းၵူၺ်းယူႇ၊ ပေႃးဝႃႈမၼ်းၸမ်ႉမႃးမႂ်ႇမႂ်ႇၼႆ ဢဝ်ၼမ်ႉၵၢမ်ႈၼမ်ႉၶႅင် ႁေႃႇသေမႃးတၢင်ႇသႂ်ႇဝႆႉ 10 မိၼိတ်ႉ၊ သင်ဝႃႈပဵၼ်ၸွမ်း ၶႃတွၼ်ႈတႂ်ႈႁိုဝ်ၸွမ်းတိၼ်ၼႆ ၶတ်းၸႂ်ယုၵ်ႉၶႃပၼ်ႁႂ်ႈသုင်သုင်ဝႆႉ၊ ဝၢႆးသေပူၼ်ႉၵႂႃႇ 2 ဝၼ်းယဝ်ႉ ႁႂ်ႈဢဝ်ဢၼ်ဢုၼ်ႇဢုၼ်ႇမႃးသႂ်ႇပၼ် တႃႇႁႂ်ႈလိူတ်ႈလႅၼ်ႈလႆႈလီ ၸွႆႈႁႂ်ႈၽိဝ်ၼင်ၸုပ်ႇလိူတ်ႈလႆႈဝႆးမႃး ယူႇယဝ်ႉ။

ႁွႆးၸမ်ႉလိူတ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈႁၢႆႉႁႅင်းလႄႈဢမ်ႇပဵၼ်ၽေးသင်ၵေႃႈယဝ်ႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈဢမ်ႇသႂ်ႇၸႂ်သေ ဢမ်ႇၾၢင်ႉမႅၼ်ႈလႄႈ မီးၽၢင်ႁၢင်ႈႁၢႆႉႁႅင်းမႃးမိူၼ်ၼင်ႇ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇႁႃမေႃယႃၵမ်းလဵဝ်ယူႇ၊ ယွၼ်ႉမၼ်းတေဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၸမ်ႉလိူတ်ႈယူဝ်းယူဝ်းၵူၺ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ−ထိူၼ်ႇလိုၵ်ႉ

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

ဢၢင်ႈဢိင်−Sanook