Cholera ဢမ်ႇၼၼ် တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉတိတ်း ၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း ပႅတ်ႇထီးရီးယႃး Vibrio Cholerae ၼႂ်းလမ်းသႆႈသေ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၽူႈၵေႃႉပဵၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈႁပ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်းလူၺ်ႈလွင်ႈၵိၼ်ဢႃႇႁႃရတၢင်းၵိၼ်တၢင်း ယႅမ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၼမ်ႉဢၼ်မီးၸိူဝ်ႉမႅင်းပႅတ်ႇထီးရီးယႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၽူႈၵေႃႉတိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉၼၼ်ႉ မၢင်ၵေႃႉတေဢမ်ႇမီးၽၢင် ႁၢင်ႈသင် လႄႈ မၢင်ၵေႃႉသမ်ႉတေမီးၽၢင်ႁၢင်ႈႁၢႆႉႁႅင်းလႆႈ ၼႂ်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇႁႃႈထိုင်သိပ်း 5−10% သေ တေမီးၽၢင်ႁၢင်ႈႁၢႆႉႁႅင်း မိူၼ်ၼင်ႇ− ၽၢႆႈလူင်ပဵၼ်ၼမ်ႉ၊ ႁၢၵ်ႈ ယဝ်ႉဢမ်ႇၵႃး သူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼမ်ႉ လႄႈ ထၢတ်ႈၵိူဝ် ၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းယွမ်းလူင်းၵႂႃႇဝႆးသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶၢတ်ႇထၢတ်ႈၼမ်ႉလႄႈ သျွၵ်ႉလႆႈ၊ သင်ၸိူဝ်ႉဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈယူတ်းယႃၼႆၸိုင် တေၸၢင်ႈထိုင်သၢႆၸႂ်လႆႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းလၢႆၸူဝ်ႈမူင်းဢွၼ်ႇၵူၺ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ တေၵႆႉထူပ်းႁၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ဢမ်ႇ မီးၵၢၼ်ၸတ်းၵၢၼ်လွင်ႈမူတ်းသႂ်လႆႈလီလႄႈ တေၵႆႉလႆႈထူပ်းၺႃးၽေးပၢင်တိုၵ်း သေ လႆႈဢိုပ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ၵွပ်ႈၼၼ် ၽၢႆႇပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (World Health Organization: WHO) ၶဝ် လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵဵပ်းႁွမ်ၶေႃႈမုၼ်းတေႃႇပီႊသေ ထူပ်းႁၼ် ဝႃႈ ၵူၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းတေႃႇၼိုင်ႈပီႊၼႆႉ မီး 1.3−4.0 လၢၼ်ႉၵေႃႉ လႄႈ ႁူဝ်ၼပ်ၵူၼ်းလူႉသဵင်ႈတၢႆ ၸွတ်ႇတူဝ်ႈတင်းလုမ်ႈၾႃႉ ၼိုင်ႈပီႊ 21,000−143,000 ၵေႃႉ ၼႆယူႇ။

ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း

တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ ပဵၼ်ရေႃးၵႃႇဢၼ်မီးၸိူဝ်ႉမႅင်း ပႅတ်ႇထီးရီးယႃးႁၢႆႉႁႅင်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႆႈလႄႈ ၽူႈၵေႃႉဢၼ် ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၼမ်ႉဢၼ်မီးပႅတ်ႇထီးရီးယႃး Vibrio Cholerae ၶဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ တေၼႄၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ် ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 12 ၸူဝ်ႈမူင်း ထိုင် 5 ဝၼ်း ဝၢႆးသေလမ်းသႆႈလႆႈၸုပ်ႇဢႃႇႁႃႇရ ဢမ်ႇၼၼ် ၼမ်ႉဢၼ်မီး ပႅတ်ႇထီးရီးယႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၵမ်ႈၼမ်ယဝ်ႉ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ် လႆႈႁပ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်းပႅတ်ႇထီးရီးယႃး Vibrio Cholerae ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးၽၢင်ႈႁၢင်ႈၼႄဢွၵ်ႇ လွင်ႈပဵၼ်ၶႆႈပဵၼ်ၼၢဝ် ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်း ယွၼ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်းပႅတ်ႇထီးရီးယႃးၼၼ်ႉ တေယူႇၼႂ်းၽၢႆႈလူင်ၵႃႈၼၼ်ႉၵူၺ်းလႄႈ ယူႇလႆႈထိုင်ၶၢဝ်းတၢင်း 7−14 ဝၼ်းယဝ်ႉ တေၵႂႃႇယူႇၸွမ်းတူင်ႇဝူင်းႁိမ်းႁွမ်း တွၼ်ႈတႃႇၽႄႈလၢမ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းပၼ်တီႈၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉထႅင်ႈ သေဢမ်ႇၵႃး တွၼ်ႈ တႃႇၽူႈၵေႃႉဢၼ်လႆႈႁပ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်း ၵိူတ်ႇမီးၽၢင်ႁၢင်ႈၶွင်တၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ယဝ်ႉ တေၼႄဢွၵ်ႇၽၢင်ႁၢင်ႈၶွင်တၢင်းပဵၼ် ၼႂ်းၸၼ်ႉထၢၼ်ႈဢမ်ႇႁၢႆႉ ႁႅင်း တေႃႇထိုင် ၽၢင်ႁၢင်ႈဢၼ်ၶႂ်ႈႁၢႆႉႁႅင်းလႄႈ မီးၵမ်ႉဢေႇၵူၺ်းဢၼ်တေမီး ၽၢင်ႁၢင်ႈႁၢႆႉႁႅင်းၼၼ်ႉ ၼႆယူႇ။

ၽူႈၵေႃႉဢၼ်လႆႈႁပ်ႉၸိူဝ်းမႅင်းၼၼ်ႉ တေမီးၽၢင်ႁၢင်ႈၼင်ႇတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ

• တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇ− ၽၢင်ႁၢင်ႈတွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉ ၵၢၼ်တိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း Vibrio Cholerae ၼၼ်ႉ တေၵိူတ်ႇပဵၼ်ၵမ်းလဵဝ် လႄႈ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်ႁဝ်းၵိၼ်လူင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇမႃးၸွမ်းမူတ်းသေ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈလီၵူဝ်ယူႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ၽူႈၵေႃႉပဵၼ်ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈလူႉသုမ်းၼမ်ႉ တီႈၼႂ်းတူဝ်ၶိင်း 1 liter တေႃႇ 1 ၸူဝ်ႈမူင်းလႄႈ ၽၢင်ႁၢင်ႈဢၼ်ၽၢႆႈဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉ တေမိူၼ်ၼမ်ႉထဝ်ႉၶဝ်ႈ (သုၵ်ႈၶဝ်ႈ)သေ တေမီးပႃးမဵတ်ႉသီၶၢဝ် ဢၼ်ပဵၼ်ယၢင် ဢမ်ႇၼၼ် ၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၶွင်ႁူင်းၶဝ်ႈ ပဵင်းၵၼ်တင်းမဵတ်ႉၶဝ်ႈလႄႈ တေမီးဢၢႆမဵၼ်ၶႅဝ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• တွင်ႉၶူၼ်ႉ လႄႈ ႁၢၵ်ႈ − ၽူႈၵေႃႉပဵၼ်ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈ တွင်ႉၶူၼ်ႉလႄႈ ႁၢၵ်ႈယူႇလၢႆၸူဝ်ႈမူင်း၊ ၵႆႉၵိူတ်ႇပဵၼ်ၸွမ်းၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်း ပဵၼ်လႄႈ မိူဝ်ႈတႄႇပဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၽၢင်ႁၢင်ႈၶၢတ်ႇၼမ်ႉ − ၵူၼ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈၶၢတ်ႇ ၼမ်ႉလႆႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းလၢႆၸူဝ်ႈမူင်း ဝၢႆးသေမီးၽၢင်ႁၢင်ႈၶွင်တၢင်းပဵၼ်ယဝ်ႉ ၽၢင်ႁၢင်ႈၶၢတ်ႇၼမ်ႉၼႆႉ တေႁၢႆႉႁႅင်းပိူင်ႈၵၼ်ၵႂႃႇ ၸွမ်းလူၺ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းပဵၼ် တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁႅင်းၵႃႈႁိုဝ်လႄႈ သင်ၵူၼ်းပဵၼ်လႆႈလူႉသုမ်းၼမ်ႉၼႂ်းတူဝ် ၶိင်းၵႂႃႇ 10% ဢမ်ႇၼၼ် ၼမ်လိူဝ်ၼၼ်ႉပေႃးၼႆၸိုင် တေၸၢင်ႈ ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈၶၢတ်ႇၼမ်ႉႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်း ၶွင်တၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ ယင်းႁူမ်ႈပႃး လွင်ႈၸႂ်သုၵ်ႉသၢၵ်ႉငၢႆႈ၊ မိူၼ်ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈ၊ တႃတူၺ်ႇ၊ သီႇသူပ်းႁႅင်ႈ၊ တွင်ႉမႆႈၼမ်ႉႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ ၽိဝ်ၼိူဝ်ႉႁဵဝ်ႇ လႄႈ ႁႅင်ႈ၊ ၽၢႆႈဢွၼ်ႇၵေႃႈဢေႇ၊ လိူတ်ႈတႅမ်ႇ သေဢမ်ႇၵႃး ႁူဝ်ၸႂ်တဵတ်ႈၽိတ်း ၶၵ်ႉတွၼ်ႈယဝ်ႉ တူဝ်ၶိင်းတေၸၢင်ႈလူႉသုမ်းထၢတ်ႈၵိူဝ်ၶွင်လိူတ်ႈ Electrolytes ၼင်ႇ ဝႆးၽႂ်း ဢၼ်ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉၽၢင်ႁၢင်ႈၶၢတ်ႇၼမ်ႉ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Electrolyte Imbalance မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်မီးၽၢင်ႁၢင်ႈၼင်ႇတႂ်ႈၼႆႉ။

• ဢွၵ်ႇၵဵဝ်ႇ Muscle Cramps − ၵူၼ်းပဵၼ်ဢွၵ်ႇၵဵဝ်ႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉတူဝ်ၶိင်းလႆႈ လူႉသုမ်းထၢတ်ႈၵိူဝ်ၼင်ႇဝႆးၽႂ်း ၼင်ႇ− sodium chloride ႁိုဝ် potassium ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• သျွၵ်ႉ (Shock) – ၽၢင်ႁၢင်ႈသျွၵ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်သွၼ်ႉ လုၵ်ႉမႃးတီႈၵၢၼ်ၶၢတ်ႇၼမ်ႉႁၢႆႉႁႅင်းတီႈသုတ်းလႄႈ မိူဝ်ႈလိူတ်ႈၼႂ်းတူဝ်ၶိင်း တႅမ်ႇလူင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ တေသူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈႁႂ်ႈႁႅင်းတႅၵ်ႈလိူတ်ႈလႄႈ oxygen ၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းၵေႃႈ တေတႅမ်ႇလူင်းၵႂႃႇၸွမ်းသေ သင်ၸိူဝ်ႉဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉ ၵၢၼ်ယူတ်းယႃ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈသျွၵ်ႉ ယွၼ်ႉၵၢၼ်ၶၢတ်ႇၼမ်ႉ (Hypovolemic Shock) လႄႈ ၶႃႈသၢႆၸႂ်ၵူၼ်းလႆႈၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၸူဝ်ႈၽႅတ်ႉတႃ ၵူၺ်းယူႇ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼႆႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွၵ်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈၼႄဢွၵ်ႇၽၢင်ႁၢင်ႈမိူၼ်ၵူၼ်းလူင် ဢၼ်လႆႈလၢတ်ႈမႃးတၢင်းၼိူဝ် ၼၼ်ႉလႄႈ ယင်းၼႄဢွၵ်ႇပႃးဝႃႈ ထၢတ်ႈၵိူဝ်ဝၢၼ်ၼႂ်းလိူတ်ႈတႅမ်ႇ (Hypoglycemia) ဢၼ်လုၵ်ႉပဵၼ်မႃး ယွၼ်ႉလႆႈလူႉသုမ်းၼမ်ႉၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းလႄႈ ၵိၼ်ဢႃႇႁႃႇရ တၢင်းၵိၼ်ယႅမ်ႉဢမ်ႇလႆႈသေ လွင်ႈထၢတ်ႈၵိူဝ်ဝၢၼ်ၼႂ်းလိူတ်ႈတႅမ်ႇၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈငဝ်၊ ပဵၼ်ငၢၼ်း လႄႈ ပဵၼ်လူမ်း တၢႆလိုမ်းလႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈတၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း

တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉတိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း ပႅတ်ႇထီးရီးယႃး ဢၼ်ၶိုၼ်ႈၸိုဝ်ႈ Vibrio Cholerae သေ ပႅတ်ႇထီးရီးယႃးၼၼ်ႉ မၼ်းတေဢိတ်ႇဢွၵ်ႇသၢၼ် Ciguatoxin: CTX တီႈလမ်းသႆႈလဵၵ်ႉၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး မၼ်းယင်းတေၶေႃႇယူႇတီႈၽိဝ်ၼင်လမ်းသႆႈလႄႈ sodium ဢမ်ႇၼၼ် chloride ဢၼ်လႆႈလႆလတ်းၽၢၼ်ႇလမ်းသႆႈသေ တုမ်ႉတွပ်ႇႁႂ်ႈၼမ်ႉဢွၵ်ႇၵႂႃႇတီႈၼႂ်းတူဝ်ၶိင်း ထိုင်တီႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးၽၢင်ႁၢင်ႈတွင်ႉႁေႈ ႁူမ်ႈပႃးလူႉသုမ်းၼမ်ႉလႄႈ ထၢတ်ႈၵိူဝ် ၼႂ်းလိူတ်ႈၼင်ႇဝႆးၽႂ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸိူဝ်ႉမႅင်းပႅတ်ႇထီးရီးယႃး Vibrio Cholerae ၵမ်ႈၼမ်ယဝ်ႉတေထူပ်းႁၼ် ၼႂ်းတၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၼမ်ႉဢၼ်ဢိူၵ်ႇဝၢၵ်ႇၶွင်ဝူၺ်ႇႁင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၽၢႆႈလူင်ၵူၼ်း ဢၼ်မီးၸိူဝ်ႉမႅင်းၼႆႉယူႇၼႂ်းမၼ်းလႄႈ ၵွပ်ႈၼၼ် မဵဝ်းဢၼ်ၸၢင်ႈထူပ်းႁၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းလႄႈ တီႈၽႄႈလၢမ်းၶွင်တၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ တေၵႆႉမႃးၸွမ်း ၼမ်ႉ၊ တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ မၢင်ၸိူဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ− တၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇ၊ ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်၊ မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇ မၢၵ်ႇၶဝ်တဝ်ႈၼမ်တၢင်ႇၸိူဝ်း ၸွမ်းၼင်ႇပႃးတႂ်ႈၼႆႉ။

• ႁွင်ႈၽၢႆႈ − ၸိူဝ်ႉမႅင်း cholera မၼ်းယူႇၸွမ်းၼမ်ႉလႆႈပဵၼ်ၶၢဝ်းႁိုင် ဢၼ်လွင်ႈယႂ်ႇသမ်ႉ ပဵၼ်ႁွင်ႈၽၢႆႈၵူၼ်းတင်းၼမ် ဢၼ်ဢိူၵ်ႇဝၢၵ်ႇၸိူဝ်ႉမႅင်း ပႅတ်ႇထီးရီးယႃး တေလႆႈဝႃႈပဵၼ်ဢွင်ႈၽႄႈလၢမ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းလႆႈလီလႄႈ ၽူႈၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇသဝ်းတီႈ ၵူၼ်းၵိုၼ်းၶွၼ်ႈၼမ်လႄႈ ဢမ်ႇၸတ်းၵၢၼ် လွင်ႈမူတ်းသႂ်လႆႈလီပေႃးၼႆၸိုင် မီးတိုဝ်ႉတၢင်းတေၸၢင်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• တၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇ − လွင်ႈၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇမဵဝ်းလိပ်း ႁိုဝ် မဵဝ်းဢၼ် ဢမ်ႇလႆႈတူမ်ႈႁုင်ႁႂ်ႈသုၵ်း ဢၼ်လွင်ႈယႂ်ႇသမ်ႉပဵၼ်တၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်ၵိူတ်ႇတီႈၼႂ်းၼမ်ႉဢၼ်မီးသၢၼ်ၵွင်ႉၼၼ်ႉသေ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈတူဝ်ၶိင်း လႆႈႁပ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်း cholera ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၽၵ်းၶဵဝ်လႄႈ မၢၵ်ႇမႆႉ − ပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်မီးလွင်ႈၽႄႈလၢမ်းတၢင်းပဵၼ်တွင်ႉ ႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်လႄႈ မၢၵ်ႇမႆႉ မဵဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈ ပွၵ်ႇပိူၵ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်သၢႆၽႄႈလၢမ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း Cholera ယဝ်ႉသေ တွၼ်ႈတႃႇၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ် တိုၵ်ႉၶတ်းၸႂ်ပူၵ်းပွင် မီးၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၽုၼ်ႇၶီႈသတ်း တီႈဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈမွင် ႁိုဝ် ၶူၼ်းလေႃးၼမ်ႉၼဝ်ႈလႄႈ မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉဢၼ်ၽုၵ်ႇၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈဢိူၵ်ႇၵူဝ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်း Cholera လႆႈၼႆယူႇ။
• မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ− ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်မီးတၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇၽႄႈ လၢမ်းၼၼ်ႉ လွင်ႈႁုင်တူမ်ႈမၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ− ၶဝ်ႈၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈလႆႈႁပ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်း Cholera ဢိူၵ်ႇၵူဝ်ႈ ဝၢႆးသေႁုင်သုၵ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉ လႄႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတေယူႇၼႂ်းဢႃႇႁႃႇရထႅင်ႈလၢႆၸူဝ်ႈမူင်း ၸွမ်းလူၺ်ႈႁႅင်းမႆႈ ၼႂ်းႁွင်ႈသေ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸိူဝ်ႉမႅင်းဢၼ်ယင်းတိုၵ်ႉၵိုတ်းယူႇၼၼ်ႉ တေပိၼ်ႇပဵၼ်ၽူႈတေႃႉသူင်ႇ လႄႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်း Cholera မုၼ်ႈလႅင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ ၵိူတ်ႇပဵၼ်လႆႈတီႈၼႂ်းၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ ၵူႈသႅၼ်း ၵူၺ်းၵႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉဢၼ်လႆႈၵိၼ်ၼူမ်းမႄႈ တီႈဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ် တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းမႃးဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇဢမ်ႇတိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း Cholera ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလႆႈႁႅင်းၶၢမ်ႇတူဝ်မႃးတီႈမႄႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼႆႉယဝ်ႉ ယင်းမီးလွင်ႈတၢင်းဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉ ႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႆႈငၢႆႈၶိုၼ်ႈလႄႈ ႁၢႆႉႁႅင်းၼၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းတင်း မူတ်းၼၼ်ႉပဵၼ်−

• ၸတ်းၵၢၼ်လွင်ႈဝူၺ်ႇႁင်ႈဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ − ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉ ႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ လုၵ်ႉမႃးတီႈၵၢၼ်တိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းလႄႈ ၽႄႈ လၢမ်းၸွမ်းၼမ်ႉသေ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈပိုၼ်ႉတီႈလႂ်ႈၸတ်းၵၢၼ်လွင်ႈမူတ်းသႂ် ဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီၼႆ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ၽႄႈလၢမ်းလႆႈငၢႆႈ သေဢမ်ႇၵႃး ပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်ၵႆႉထူပ်းၺႃးၵၢၼ်ၸတ်းၵၢၼ် လွင်ႈမူတ်းသႂ် ဢမ်ႇလီၼၼ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ဢွင်ႈတီႈပၢႆႈၽေး၊ ပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ဢိုပ်းယၢၵ်ႈ ၶၢၼ်ၸႂ်ၶဝ်ႈၼမ်တၢင်းၵိၼ် လႆႈထူပ်းၺႃးၽေးပၢင်တိုၵ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၽေးသၽႃႇဝ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ဢမ်ႇမီးဢႅတ်ႉသိတ်ႉၼႂ်းႁူင်းၶဝ်ႈ (Hypochlorhydria/Chlorhydria) − ၸိူဝ်ႉမႅင်း Cholera ဢမ်ႇၸၢင်ႈယူႇလႆႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်မီးဢႅတ်ႉသိတ်ႉ ၵွပ်ႈၼၼ် ဢႅတ်ႇသိတ်ႉၼႂ်းႁူင်းၶဝ်ႈၶွင်ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈႁႄႉၵင်ႈၶၵ်ႉ ၼိုင်ႈ ယႃႇႁႂ်ႈတူဝ်ၶိင်းလႆႈတိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းပႅတ်ႇထီးရီးယႃးဢၼ်ၼႆႉ ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸိူဝ်းဢၼ်မီးဢႅတ်ႇသိတ်ႉၼႂ်းႁူင်းၶဝ်ႈတႅမ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ − လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႈ ႁိုဝ် ၽူႈၵေႃႉၸႂ်ႉတိုဝ်းယႃ လူင်းယွမ်း ၵိုတ်းယိုတ်း ဢႅတ်ႉသိတ်ႉၼႂ်းႁူင်းၶဝ်ႈၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇမီး ဢႅတ်ႇသိတ်ႉမႃးႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်း Cholera သေ ၸင်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းသုင် တႃႇတေပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• လွင်ႈယူႇႁူမ်ႈၸွမ်းၵူၼ်းဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း− ၽူႈၵေႃႉဢၼ်ယူႇသၢင်ႈၵိၼ်သဝ်းၸွမ်း ၵူၼ်းဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈ တွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ မီးတိုဝ်းတၢင်းတေပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉလႆႈ ၼႆယူႇ။
• ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇဢၼ်လိပ်း− လွင်ႈၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇမဵဝ်းလိပ်း ႁုင်တူမ်ႈဢမ်ႇသုၵ်းၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈၶႅၼ်းတေမီးတိုဝ်းတၢင်း ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် တွင်ႉႁေႈတွင်ႈၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႆႈသုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်သွၼ်ႉၶွင် တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း

တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၼႃႈလီၵူဝ်မဵဝ်းၼိုင်ႈ ယွၼ်ႉ မၼ်းၸၢင်ႈၶႃႈသၢႆၸႂ်ၵူၼ်းလႆႈၵမ်းလဵဝ် မိူဝ်ႈယူႇၼႂ်းၶၵ်ႉႁၢႆႉႁႅင်းသုတ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်မိူဝ်ႈဢၼ်တူဝ်ၶိင်းၶၢတ်ႇၼမ်ႉလႄႈ ထၢတ်ႈၵိူဝ်ၼႂ်းလိူတ်ႈၼၼ်ႉသေ ၵူၼ်းပဵၼ် ၸၢင်ႈလူႉသဵင်ႈသၢႆၸႂ် ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2−3 ၸူဝ်ႈမူင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈ မိူဝ်ႈဢၼ်ၶၵ်ႉၵၢၼ်ႁၢႆႉႁႅင်းမၼ်းယွမ်းလူင်းမႃးၼၼ်ႉ ထူပ်းႁၼ်ဝႃႈ ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ် ဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉၵၢၼ်ယူတ်းယႃၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၸၢင်ႈထိုင်သၢႆၸႂ်လႆႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶၢတ်ႇ ၼမ်ႉ လႄႈ မီးၽၢင်ႁၢင်ႈသျွၵ်ႉသေ မၼ်းတေၸၢင်ႈၵိူတ်ႇမႃးၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းထႅင်ႈ လၢႆးၸူဝ်ႈမူင်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ထႅင်ႈလၢႆဝၼ်း ဝၢႆးသေၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ဢွၵ်ႇၼႄ ယဝ်ႉၼၼ်ႉၼႆယူႇ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေ ၶၢတ်ႇၼမ်လႄႈ မီးၽၢင်ႁၢင်ႈသျွၵ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်း ပဵၼ်သွၼ်ႉဢၼ်ႁၢႆႉႁႅင်းတီႈသုတ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉ ယင်းမီးထႅင်ႈတၢင်းပဵၼ်သွၼ်ႉတၢင်ႇ ၸိူဝ်း ၼႂ်းၵူၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၼင်ႇတႂ်ႈၼႆႉ။

• ၵိူဝ်ဝၢၼ်ၼႂ်းလိူတ်ႈတႅမ်ႇ (Hypoglycemia) – Glucose ႁိုဝ် ၵိူဝ်ဝၢၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈပဵၼ်ႁႅင်းၶွင်တူဝ်ၶိင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵိူဝ်ဝၢၼ်ၼႂ်းလိူတ်ႈဢၼ် လူတ်းယွမ်းလူင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈဢၼ်ႁၢႆႉႁႅင်းလႄႈ တေၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမိူဝ်ႈဢၼ် ၵူၼ်းပဵၼ် ၵိၼ်ဢႃႇႁႃႇရဢမ်ႇလႆႈသေ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ မီးတိုဝ်ႉတၢင်းသုင် တီႈတေၵိူတ်ႇ ပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်သွၼ်ႉဢၼ်ၼႆႉ ၵွၵ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတေမီးၽၢင်ႁၢင်ႈ သျွၵ်ႉ ပဵၼ်လူမ်းတၢႆလိုမ်း သေဢမ်ႇၵႃး ယင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈထိုင်သၢႆၸႂ်လႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၵိူဝ် potassium တႅမ်ႇ (Hypokalemia) − ၵူၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်တေလူႉသုမ်းထၢတ်ႈၵိူဝ် ႁူမ်ႈပႃး potassium တင်း ၼမ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႈပိူဝ်ႈတွင်ႉႁေႈႁၢႆႉႁႅင်းၼႃႇလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ potassium တႅမ်ႇလူင်းၵႂႃႇသေ သူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇ လွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ႁူဝ်ၸႂ် လႄႈ သဵၼ်ႈဢႃႇယူင်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ မီးၽေးတေႃႇသၢႆၸႂ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• တႂ်ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ် − မိူဝ်ႈဢၼ်တႂ်ဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ တႃႇႁပ်ႉလွင်ႈဢမ်ႇလီ လႄႈ ၼမ်ႉၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းလႆႈၼၼ်ႉ ပေႃးၼႆၸိုင် ထၢတ်ႈၵိူဝ်၊ လွင်ႈဢမ်ႇလီ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေၵႂႃႇၽႄႈလၢမ်းတီႈၼႂ်းတူဝ်ၵူၼ်းပဵၼ်သေ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ႁၢႆႉႁႅင်း ထိုင်သၢႆၸႂ်လႆႈလႄႈ ၵူၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇ ႁၢဝ်ႈႁႅင်း တီႈဢၼ်ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈတႂ်ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် တေမီးၽၢင်ႁၢင်ႈသျွၵ်ႉပႃးၸွမ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွၵ်းလၢႆးႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ် တွင်ႉႁႄႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်း

မိူဝ်ႈမီးလွင်ႈၽႄႈလၢမ်း ႁိုဝ် တေလႆႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇတီႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်မီးလွင်ႈၽႄႈလၢမ်း တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ ႁႄႉၵင်ႈလႆႈလူၺ်ႈ လွၵ်းလၢႆးၼင်ႇတီႈတႂ်ႈၼႆႉ။

• သုၵ်းလၢင်ႉမိုဝ်းႁႂ်ႈမူတ်းသႂ် − ထုၵ်ႇလီသုၵ်ႈလၢင်ႉသီမိုဝ်း လူၺ်ႈသပျႃႇၵွၼ်ႈ ၵူႈပွၵ်ႈ ဝၢႆးသေၶဝ်ႈႁွင်ႈၼမ်ႉလႄႈ ဢွၼ်တၢင်းတေၵိၼ်ၶဝ်ႈ ပွတ်ႈသီမိုဝ်း တီႈဢေႇသုတ်း 15 မိၼိတ်ႉၼၼ်ႉသေ သင်ၸိူဝ်ႉပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ၵပ်ႉ ၵိၼ်းၼမ်ႉ ပေႃးၼႆၸိုင် ဢဝ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းမဵဝ်းဢၼ်မီး alcohol တႅၼ်းတၢင်လႆႈ ၼႆယူႇ။
• ၵိၼ်ၼမ်ႉတူမ်ႈသုၵ်း လႄႈ မူတ်းသႂ် − ၼမ်ႉၵိၼ်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီပဵၼ်ၼမ်ႉဢၼ် တူမ်ႈသုၵ်းႁင်းၵူၺ်း လူၺ်ႈတူမ်ႈၼမ်ႉႁႂ်ႈမၼ်းၽူတ်ႉႁိုင်ထိုင် 1 မိၼိတ်ႉ ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼႆႉယဝ်ႉ ထုၵ်ႇလီၸႂ်ႉတိုဝ်းၼမ်ႉဢၼ်တူမ်ႈယဝ်ႉၼၼ်ႉ သုၵ်းလၢင်ႉၽၵ်း၊ သီၶဵဝ်၊ သုၵ်ႈၼႃႈ လၢင်ႉမိုဝ်းလႄႈ ပေႃးတေၵိၼ်ၼမ်ႉၼႆၵေႃႈ ၵိၼ်ၼမ်ႉဢၼ်မူတ်းသႂ်ႇ မဵဝ်းမီးၼႂ်းဢႅပ်ႇ ႁိုဝ် ၼႂ်းတဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းတေၵိၼ်ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီၸဵတ်းႁႂ်ႈမူတ်းသႂ်ယဝ်ႉၸင်ႇၵိၼ် ၼႆယူႇ။
• ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉဢၼ်တူမ်ႈသုၵ်း − မိူဝ်ႈယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ တၢင်းပဵၼ်တွင်ႉႁေႈတွင်ႉၵႂႃႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းၽႄႈလၢမ်းၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီငိူင်ႉဝႄႈ တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉမဵဝ်းဢၼ်တမ်းၶၢႆၸွမ်းၶၢင်ႈတၢင်းၼၼ်ႉသေ သင်ၸိူဝ်ႉ တေသိုဝ်ႉၵိၼ်ၼႆၵေႃႈ တေလႆႈသိုဝ်ႉမဵဝ်းဢၼ်တိုၵ်ႉႁုင်တူမ်ႈသုၵ်းယဝ်ႉမႂ်ႇမႂ်ႇ ၼၼ်ႉၵူၺ်း။
• ငိူင်ႉဝႄႈလွင်ႈၵိၼ်ဢႃႇႁႃႇရဢၼ်လိပ်း − ထုၵ်ႇလီငိူင်ႉဝႄႈဢႃႇႁႃႇရမဵဝ်း ဢၼ်သုၵ်းၶိုင်ႈဢမ်ႇသုၵ်းၶိုင်ႈ လႄႈ ဢႃႇႁႃႇရဢၼ်လိပ်း မိူၼ်ၼင်ႇ− ပႃ ႁိုဝ် တၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇ။
• ၵိၼ်မၢၵ်ႇမႆႉဢၼ်လႆႈပွၵ်ႇပိူၵ်ႇႁင်းၵူၺ်း− လိူၵ်ႈသိုဝ်ႉၵိၼ်မၢၵ်ႇမႆႇမဵဝ်းဢၼ် လႆႈပွၵ်ႇပိူၵ်ႇႁင်းၵူၺ်း မိူၼ်ၼင်ႇ − ၵူၺ်ႈ၊ မၢၵ်ႇထေႃးပၢတ်ႈ၊ မၢၵ်ႇၸွၵ်း မၢၵ်ႇမႆႉၵူႈမဵဝ်းသေ ငိူင်ႉဝႄႈမၢၵ်ႇမႆႉမဵဝ်းဢမ်ႇလႆႈပွၵ်ႇပိူၵ်ႇၼၼ်ႉတႃႉ။
• ၾၢင်ႉၶိူင်ႈၶွင်ဢၼ်မီးၼူမ်းၼိူၺ်း− ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၵိၼ်ဢႃႇႁႃႇရ ဢၼ်ႁဵတ်း မႃးတီႈၼူမ်းၼိူၺ်း မိူၼ်ၼင်ႇ− ice cream ႁိုဝ် ၼူမ်းဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း pasteurization ယွၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းဢိူၵ်ႇၵူဝ်ႈ ပႅတ်ႇထီးရီးယႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ − ၸၢႆးဢႅၼ်

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

ဢၢင်ႈဢိင် − https://www.pobpad.com