လွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းလႄႈ လွၵ်းလၢႆးၵႄႈမၼ်း မီးၸိူင်ႉႁိုဝ်?

ပႅၵ်ႉသမ်ႉႁဝ်းဢမ်ႇပႆႇထဝ်ႈဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ႁဝ်းၵေႃႈၸၢင်ႈတေလူင်လူင် လိုမ်းလိုမ်းလႆႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ လွင်ႈၵၢၼ်ၸႂ်ႉၸၢတ်ႈပၢၼ် ၼႂ်းၼိုင်ႈဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈလၢႆလၢႆမဵဝ်းလႄႈ မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈ ယင်းတေၸၢင်ႈလူင်လိုမ်းလႆႈ မဵဝ်းဢၼ်ႁဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၵူႈဝၼ်းၼၼ်ႉသေ ၽၢင်ႁၢင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးတူၺ်းတႄႉ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇၽိတ်းပိူင်ႈသင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ ၵူၺ်းၵႃႈ သင်မၼ်းၵႆႉၵႆႉပဵၼ် မၼ်းတေၸၢင်ႈပဵၼ်လွင်ႈပၼ်ၾၢင်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Alzheimer’s ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဝ်းၶိုၼ်းမႃးတူၺ်းၸွမ်းၵၼ်ဝႃႈ လွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းၼႆႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈပဵၼ်မႃးလႆႈၸိူင်ႉႁိုဝ်လႄႈ လွၵ်းလၢႆးၵႄႈမၼ်းသမ်ႉ မီးၸိူင်ႉႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၶႃႈ။

လွင်ႈတၢင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်း

1. လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ ထပ်းၵၼ်လၢႆဝၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၼွၼ်းဢေႇလိူဝ်သေ 7−8 ၸူဝ်ႈမူင်း ပေႃးၼႆၸိုင် မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈဢွၵ်းဢေႃႁဝ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၵ်းႁႅင်း မိူၼ်ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈသေ မၼ်းတေသူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းဢမ်ႇမီးသမႃႇထိ ယူႇယၢပ်ႇလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းၶီႈလိုမ်းလႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးၼွၼ်းဢမ်ႇလပ်း ထပ်းၵၼ်လၢႆဝၼ်းႁႅင်းပူၼ်ႉတီႈၼႆ ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇႁႃမေႃယႃ တွၼ်ႈတႃႇၵူတ်ႇၸႅတ်ႈတူၺ်း လႄႈ တိူင်ႇပၢင်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈပၼ်ႁႃ ၼွၼ်းဢမ်ႇလပ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

2. တူဝ်ၶိင်းႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈႁႅင်းပူၼ်ႉတီႈ

ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းၼွၼ်းဢိမ်ႇၼွၼ်းတဵမ် 8 ၸူဝ်ႈမူင်းယူႇ ဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ယင်းတိုၵ်ႉၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းယူႇပေႃးၼႆ မၼ်းတေပဵၼ်ယွၼ်ႉ ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈၼႃႇပူၼ်ႉတီႈ လႄႈ မၼ်းၸင်ႇသူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇ လွင်ႈမၢႆတွင်းလႄႈ ဢွၵ်းဢေႃႁဝ်း သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶီႈလိုမ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

3. ႁဵတ်းသၢင်ႈလၢႆလၢႆမဵဝ်း ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းလဵဝ်ၵၼ်

ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ တေႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်လၢႆလၢႆမဵဝ်း လႆႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်သေတႃႉၵေႃႈ လွင်ႈတႄႉမၼ်းယဝ်ႉ ဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းတွင်းလႆႈမဵဝ်းလဵဝ်ၵူၺ်း ၵၢၼ်ဢၼ် ႁဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈလၢႆလၢႆမဵဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းၵႂင်လႆႈလႄႈ ၶိုၼ်းၸွမ်းမႃးပဵၼ်လွင်ႈၶီႈလိုမ်းဝႃႈ ႁဝ်းတေႁဵတ်းဢီႈသင်? ယွၼ်ႉႁဝ်းတေသူၼ်ၸႂ် ဢၼ်ႁဝ်းတွင်းလႆႈၼႂ်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇတဵမ် 100% ၵူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

4. ၵိၼ်လဝ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပီႇယႃႇ ၼမ်ႁႅင်းပူၼ်ႉတီႈ

လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်းၵိၼ်လဝ်ႈ၊ ပီႇယႃႇ ၼမ်ႁႅင်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၵိၼ်ၵူႈဝၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းတေသူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇဢွၵ်းဢေႃ ဢၼ်ပဵၼ် Hippocampus ယွၼ်ႉမၼ်းပဵၼ်သုၼ်ႇဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်း ၵၢၼ်မၢႆတွင်း လွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် ဢွၵ်းဢေႃ လူတ်းယွမ်းလူင်းၵႂႃႇလႄႈ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၶီႈလိုမ်း ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းဢၼ် တိုၵ်ႉၵိၼ်လဝ်ႈသေ မၢင်ၵေႃႉယင်းဢမ်ႇတွင်းလႆႈဝႃႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉ မၼ်းမီးလွင်ႈသင်ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၼႆၼၼ်ႉလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

5. သဵၼ်ႈဢႃႇယူင်ႇဢွၵ်းဢေႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၵ်း

ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃးလွင်ႈဝူၼ်ႉၼမ်ၶမ်ၸႂ်ၵူၺ်း ဢၼ်သူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇ လွင်ႈမၢႆတွင်းႁဝ်း လွင်ႈၶုၺ်ႉႁၼ် လွင်ႈၶီငဝ်မွင်ၸႂ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းလႆႈမိူၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢွၵ်းဢေႃလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၵ်းမႃးသေ မီးပၼ်ႁႃလွင်ႈမၢႆတွင်း သေဢမ်ႇၵႃး မၼ်းယင်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈၼွၼ်းဢမ်ႇလပ်းထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

6. တၢင်းပဵၼ်ၶီငဝ်မွင်ၸႂ်

ၽူႈၸိူဝ်းမီးတၢင်းပဵၼ်ၶီငဝ်မွင်ၸႂ်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃး လွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းၼႆႉလႆႈယူႇ၊ ယွၼ်ႉၸိူဝ်းၶဝ်တေဢမ်ႇမီးသမႃႇထိလႄႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈမၢႆတွင်း မဵဝ်းဢၼ်မီးယူႇတၢင်းၼႃႈၼၼ်ႉလႆႈၵမ်းလဵဝ် ဢိၵ်ႇပႃး လွင်ႈၽိတ်းပိူင်ႈၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃၶဝ်ၼၼ်ႉ မီးၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇလွင်ႈမၢႆတွင်း လႄႈပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

7. တၢင်းပဵၼ်ၵိုၵ်းတူဝ်

ၽူႈၸိူဝ်းမီးတၢင်းပဵၼ်ၵိုၵ်းတူဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းပဵၼ်မွင်ၶေႃႈ၊ တၢင်းပဵၼ်လိူတ်ႈ သုင်၊ တၢင်းပဵၼ်တပ်း၊ တႂ် လႄႈ ယဵဝ်ႈဝၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶဝ် တေသူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈ လွင်ႈသူင်ႇလိူတ်ႈၵႂႃႇတီႈဢွၵ်းဢေႃ သေဢမ်ႇၵႃး ၶႆမၼ်းၼႂ်းလိူတ်ႈသုင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈဢွၵ်းဢေႃ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽိတ်းပိူင်ႈ လႄႈ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈမၢႆတွင်းလူတ်းလူင်း ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼႆႉယဝ်ႉ လွင်ႈဢဝ်ယႃ မၢင်ၸိူဝ်းသေ ယူတ်းယႃၼၼ်ႉ ယင်းၸၢင်ႈတေမီးၽွၼ်းတုမ်ႈယွၼ်ႈတေႃႇ ဢွၵ်းဢေႃ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

8. ငိူင်ႉဝႄႈဢမ်ႇလႆႈၵေႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇထဝ်ႈ

ဢၼ်ငိူင်ႉဝႄႈဢမ်ႇလႆႈၵေႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇထဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ဢၼ်လွင်ႈယႂ်ႇသမ်ႉ ၸိူဝ်းမီး ဢႃႇယု 45 ပီႊၶိုၼ်ႈၼိူဝ်ၼၼ်ႉ ၵၢၼ်မၢႆတွင်းတေမီးပၼ်ႁႃယူႇဢိတ်းဢွတ်း ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ တေႁႄႉၵင်ႈလႆႈယၢပ်ႇသေတႃႉၵေႃႈ ပေႃးလုမ်းလႃးတူဝ် ၶိုတ်းၸွမ်း ပၢၼ်ဢႃႇယုၼႆ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ လွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တူဝ်ၶိင်း ၼၢၼ်းလူတ်းလူင်းလႆႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵိၼ်ဢႃႇႁႃႇရ တၢင်းၵိၼ်မဵဝ်းမီးၽွၼ်းလီတေႃႇတူဝ်ၶိင်း၊ ဢွၵ်ႇလဵၼ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်း၊ လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉလႄႈ ၼွၼ်းႁႂ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၵႆႉၵႆႉၵိူတ်ႇပဵၼ်လွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်း ဢမ်ႇၼၼ် ပဵၼ်ၸဵပ်းပဵၼ်ယဵၼ်း ၼၼ်ႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈပဵၼ်လွင်ႈပၼ်ၾၢင်ႉ တၢင်းပဵၼ်ဢွၵ်းဢေႃ မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းပဵၼ် Alzheimer’s ၼၼ်ႉလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇ လီလုမ်းလႃးတူဝ်ၵဝ်ႇႁႂ်ႈၼမ်ၶိုၼ်ႈလႄႈ ၶဝ်ႈႁႃတိူင်ႇပၢင်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၸွမ်းမေႃယႃ မိူဝ်ႈမီးပၼ်ႁႃၽၢႆႇၵၢၼ်မၢႆတွင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းၼႆႉ ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်သၽႃႇဝၵူၺ်း ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ပေႃးၵႆႉၶီႈလိုမ်း ထိုင်တီႈ ပေႃးသုမ်းၵၢၼ် သုမ်းငၢၼ်းၼႆ တေလႆႈႁႃလွၵ်းလၢႆးၵႄႈပၼ်ႁႃမၼ်း ၸူဝ်ႈမၼ်းဢမ်ႇပႆႇႁိုင်ၼၢၼ်း ထိုင်တီႈၵႄႈၶႆယၢပ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွၵ်းလၢႆးၵႄႈ လွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်း

1. ၼွၼ်းလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉ ႁႂ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈ

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၼွၼ်းလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ ထပ်းၵၼ်လၢႆဝၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၼွၼ်းဢေႇလိူဝ်သေ 7−8 ၸူဝ်ႈမူင်း ပေႃးၼႆၸိုင် မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈဢွၵ်းဢေႃႁဝ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၵ်းႁႅင်း ဝူၼ်ႉဝႃႈ မိူၼ်ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈသေ မၼ်းတေသူင်ႇၽွၼ်း တုမ်ႉယွၼ်ႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းဢမ်ႇမီးသမႃႇထိ ယူႇယၢပ်ႇလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းၶီႈလိုမ်းလႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးၼွၼ်းဢမ်ႇလပ်း ထပ်းၵၼ်လၢႆဝၼ်းႁိုင်ပူၼ်ႉတီႈၼႆ ထုၵ်ႇလီ ၵႂႃႇႁႃမေႃယႃ တွၼ်ႈတႃႇၵူတ်ႇၸႅတ်ႈတူၺ်း လႄႈ တိူင်ႇပၢင်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈပၼ်ႁႃ ၼွၼ်းဢမ်ႇလပ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

2. တႅမ်ႈမၢႆတွင်း

လွင်ႈတႅမ်ႈမၢႆတွင်းၼႆႉ ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈတေဝူၼ်ႉလႆႈလႄႈ ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆးဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ်ႁဝ်းငၢႆႈၶိုၼ်ႈလိူဝ်ၵဝ်ႇ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၵၢၼ်မၢႆတွင်းၼႆႉ မၼ်းတေၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈတွင်းလႆႈပႃး လွင်ႈတၢင်းလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉ ၸိူဝ်းႁဝ်းတႅမ်ႈမၢႆလူင်း ၼၼ်ႉသေ ဢမ်ႇဝႃႈတေပဵၼ်လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈတေႃႇၼိုင်ႈဝၼ်း တေႃႇၼိုင်ႈဝူင်ႈ လႄႈ ၵၢၼ်ငၢၼ်း ၸိူဝ်းဝၢင်းၽႅၼ်ဝႆႉ ဢၼ်တေႁဵတ်းလိူၼ်ၼႃႈ၊ ယွၼ်ႉၼၼ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းၵႆႉလူင်လိုမ်းၼၼ်ႉ သင်မီးပပ်ႉမၢႆတွင်း ဢမ်ႇၼၼ် မၢႆသႂ်ႇၼႂ်းၾူၼ်းၼႆ တေပဵၼ်လွင်ႈလီတႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇ လႄႈတေၸွႆႈၵႄႈၶႆလွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းလႆႈလီၶိုၼ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

3. တႅမ်ႈသႂ်ႇၼႂ်းၸေႈသေ တိတ်းၸပ်းဝႆႉၸွမ်းတီႈဢၼ်ႁဝ်းႁၼ်ငၢႆႈ

လွင်ႈတီႈဢၼ်ႁဝ်း တႅမ်ႈသႂ်ႇၼႂ်းၸေႈသေ တိတ်းၸပ်းဝႆႉၸွမ်းတီႈဢၼ်ႁဝ်းႁၼ်ငၢႆႈ ၵႆႉၵႂႃႇမႃး မိူၼ်ၼင်ႇ ၸွမ်းၽၵ်းတူ၊ ၸွမ်းတူႈယဵၼ်၊ ၸွမ်းလူတ်ႉ ၸႃႉၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းတေၸွႆႈၾၢင်ႉသတိပၼ်ႁဝ်းလႄႈ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းတွင်းလႆႈ ဢၼ်ႁဝ်းလူဝ်ႇ ႁဵတ်းသၢင်ႈ လႄႈ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈဢွၵ်းဢေႃႁဝ်း တွင်းမၢႆလႆႈလီၶိုၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

4. ၶပ်ႉတမ်းၶူဝ်းၶွင်ၼႂ်းႁိူၼ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်တီႈပဵၼ်တၢင်း

လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်း ၶမ်ႉတမ်းၶူဝ်းၶွင်ၼႂ်းႁိူၼ်း ပဵၼ်တီႈပဵၼ်တၢင်း မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈဝႆႉသေႃး၊ ဢီႈယႃ၊ ၶိူင်ႈၶွင် မဵဝ်းဢၼ်ပဵၼ်မဵဝ်းလဵဝ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်တီႈလဵဝ်ၼႆ မၼ်းတေၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းတွင်းလႆႈ မိူဝ်ႈႁဝ်းလူဝ်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်း ႁဝ်းတေဢဝ်လႆႈဝႆးလႄႈ တေၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းတွင်းလႆႈလီၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

5. ၵိၼ်ဢႃႇႁႃႇရ လႄႈ Vitamin တီႈၸွႆႈလုမ်းလႃးဢွၵ်းဢေႃ

ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေ ၵိၼ်ဢႃႇႁႃႇရတဵမ် 5 မဵဝ်း တီႈဢၼ်ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈၵိၼ် ၵူႈဝၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ Vitamin ႁိုဝ် တၢင်းၵိၼ်ၶွင်ႁႅင်ႈ ထၢတ်ႈဢႃႇႁႃႇရ မဵဝ်းၸမ်ပဵၼ် တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸိူဝ်းၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းသေ ဢႃႇႁႃႇရ ၸိူဝ်းၸွႆႈၽိူမ်ႉထႅမ် လွင်ႈမၢႆတွင်းၼၼ်ႉ တေမိူၼ်ၼင်ႇ ၽၵ်းၶူမ်၊ Vitamin လႄႈ ၼမ်ႉမၼ်းပႃ သေဢမ်ႇၵႃး လွင်ႈလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉတဵမ်ထူၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈမၢႆတွင်းႁဝ်းလီ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

6. ၶပ်ႉတမ်းပၢႆးဝူၼ်ႉႁႂ်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ

လွင်ႈၸတ်းၽႅၼ်ၵၢၼ် ၶပ်ႉတမ်းပၢႆးဝူၼ်ႉႁႂ်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ် လွင်ႈယႂ်ႇယူႇမဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ ယွၼ်ႉမၼ်း တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၶူင်ႉဢႃႇယူင်ႇၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃ မုၼ်လႅင်းလႄႈ မၼ်းၵေႃႈတေငၢႆးမိူၼ်ၵၼ်တင်း မိူဝ်ႈႁဝ်းၸႅၵ်ႇယႅၵ်ႈလွင်ႈပပ်ႉ ႁႂ်ႈမၼ်းဢွၵ်ႇမႃးၸွမ်းႁူဝ်ၶေႃႈလႂ်ႁူဝ်ၶေႃႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈတႅၵ်ႇလႅင်းသေ ၽၢင်ႁၢင်ႈၵၢၼ်ၶပ်ႉတမ်းဢၼ်တႅၵ်ႇလႅင်းၼၼ်ႉ  မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်း ႁၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈ ဢၼ်တေလႆႈႁဵတ်းလႄႈ ဢၼ်လွင်ႈယႂ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈငၢႆႈၶိုၼ်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉလွင်ႈၶပ်ႉတမ်းပၢႆးဝူၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၵ်ႉပဵၼ်တွၼ်ႈၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းတွင်းလႆႈငၢႆႈလႄႈ ဢမ်ႇလိုမ်းဝႃႈ တေလႆႈႁဵတ်းသင်ၼႆသေ လွၵ်းလၢႆးဢၼ်ၼႆႉ ႁႂ်ႈႁဝ်းတႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃး ဢၼ်လႂ်လွင်ႈယႂ်ႇလႄႈ ဢၼ်လႆႈတေလႆႈ ႁဵတ်းဢွၼ်တၢင်း၊ ၵမ်းလိုၼ်း ႁႂ်ႈမၵ်းတမ်းၶၢဝ်းယၢမ်း ၸႃႉၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

7. ႁဵတ်းၼိုင်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈမဵဝ်း

မၢင်ၵေႃႉၼႆႉ ႁႂ်ႈတွင်းဝႆႉဢၼ်လဵဝ်ၼႆၵူၺ်းၵေႃႈ ယင်းတိုၵ်ႉလိုမ်းယူႇလႄႈ တႃႇတေတွင်းလႆႈလၢႆလၢႆမဵဝ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇလူဝ်ႇလၢတ်ႈထိုင်ယဝ်ႉ။ ပိူင်တႅၵ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ မိူဝ်ႈႁဝ်းႁေႃလူတ်ႉသေ ဢုပ်ႇၾူၼ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ပေႃးႁူႉတူဝ်ၵေႃႈ ထိုင်ၵႂႃႇတီႈလႂ်ပေႃးဢမ်ႇႁူႉယဝ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်ယွၼ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇမီးသမႃႇထိ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈမၢႆတွင်းလၢႆလၢႆမဵဝ်းၵေႃႈ လူတ်းလူင်းၵႂႃႇၸွမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ထုၵ်ႇလီတွင်းၵမ်းဢၼ်ဢၼ်လႄႈ ႁဵတ်းၵမ်းဢၼ်ဢၼ် တွၼ်ႈတႃႇႁႂ်ႈႁဝ်းတွင်းလႆႈလီလိူဝ်ၵဝ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

8. ၸတ်းၵၢၼ်ဢွၵ်းဢေႃ

ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေ ၵၢၼ်ငၢၼ်မဵဝ်းဢၼ်ႁဝ်းၵႆႉႁဵတ်းသၢင်ႈၼႂ်းၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီႁႃၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ႁႃႁဵတ်းသၢင်ႈတၢင်ႇမဵဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ လဵၼ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်း ထွမ်ႇၵႂၢမ်း၊ ႁွင်ႉၵႂၢမ်း ၸႃႉၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇၸတ်းၵၢၼ်ဢွၵ်းဢေႃ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈ တူင်ႉတိုၼ်ႇလႅတ်ႈသႅဝ်း ဝူၼ်ႉလႆႈဝႆးသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈၶီႈလိုမ်းလူတ်းလူင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

9. လူတ်းယွမ်းလွင်ႈၵိၼ်လဝ်ႈၵိၼ်ပီႇယႃႇ

လွင်ႈၵႆႉၵိၼ်လဝ်ႈၵိၼ်ပီႇယႃႇ ဢၼ်ၵိၼ်ထိုင်တေႃႇၸပ်းယိၼ်ႉမၼ်းၼၼ်ႉ တေသူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇဢွၵ်းဢေႃၵမ်းသိုဝ်ႈသေ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ် လွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်း၊ ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼႆႉ ယင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းဢၼ်ၵိၼ်ၼၼ်ႉ ၸုၵ်းဢမ်ႇၼိမ် ပႆဢမ်ႇသိုဝ်ႈ မီးၽၢင်ႁၢင်ႈဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ ဢမ်ႇသူၼ်ၸႂ်ၵူၼ်းႁိမ်း ႁွမ်းလႄႈ မီးၽွၼ်ႈတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇ လွတ်ႇဢႃႇႁႃႇရ တင်း တပ်း၊ ၶူင်ႇသၢင်ႈမဵတ်ႉ လိူတ်ႈ၊ ပဵၼ်ၵႅၼ်ႇသႃႇၼႂ်းတူဝ်ၶိင်း၊ မီးပၼ်ႁႃတီႈၽၢႆႈယႂ်ႇလႄႈ ၽၢႆႈဢွၼ်ႇ ယဝ်ႉဢမ်ႇၵႃး ယင်းၸၢင်ႈတေမီးပၼ်ႁႃ ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းလႄႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်ၽေး ၵိုင်ႉၵၢင်ႉ ယွၼ်ႉလွင်ႈမဝ်းမိင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

10. ၵႆႉၵႆႉလၢတ်ႈတေႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇ

လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်းလၢတ်ႈတေႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈမၢႆထိုင်ဝႃႈ တူဝ်ၵဝ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ယွင်ႇ ႁိုဝ် ပဵၼ်ၵူၼ်းဢမ်ႇတဵမ်၊ ၵူၺ်း ၵၢၼ်လၢတ်ႈတေႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇလူၺ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ တေၵႂႃႇတီႈလႂ်လၢႆလၢႆ ဢွၼ်တၢင်းတေတႄႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းတေၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးသတိလႄႈ ၾၢင်ႉပၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇ ႁႂ်ႈတွင်းလႆႈဝႃႈ တေလႆႈႁဵတ်းသင်လၢႆလၢႆ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ မၼ်းၸင်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းတွင်းလႆႈလီၶိုၼ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

11. ႁဵတ်းသင်ၵေႃႈႁဵတ်းလွႆးလွႆး

သင်ႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ် ဝူၼ်ႉဝႆး၊ ႁဵတ်းဝႆး၊ လၢတ်ႈဝႆး ၼႆ မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်း တွင်းၵိုမ်းလွင်ႈတၢင်းမၼ်းဢေႇလူင်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ သင်ႁဝ်းလူတ်းယွမ်းလွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ဝႆးၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းလွႆး၊ ဝူၼ်ႉလွႆး လႄႈ သႂ်ႇၸႂ်ၼႂ်းလွင်ႈတၢင်းမၼ်းလီလီၼႆ ဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၵေႃႈ တေမၢႆတွင်းလႆႈလီၶိုၼ်ႈလႄႈ လွင်ႈၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းၵေႃႈ တေလီၶိုၼ်ႈမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽူႈၸိူဝ်းၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈဢဝ်လွၵ်းလၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႂႃႇၸႂ်ႉၸၢမ်းတူၺ်း ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တေၸွႆႈလႆႈဢမ်ႇၼမ်ၵေႃႈဢေႇ ၵူၺ်းၵႃႈ သင်လွၵ်းလၢႆး ဢၼ်လၢတ်ႈမႃးပႃႈၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸႂ်ႉယူႇလႄႈ ဢမ်ႇလႆႈလွင်ႈတၢင်းသင်မႃးၼႆ သမ်ႉတိုၵ်ႉၵႆႉလူင်လိုမ်းယူႇၸိုင် မၼ်းၸၢင်ႈတေပဵၼ်မႃးတၢင်းပဵၼ်ၶီႈလူင်ၶီႈလိုမ်း  Alzheimer’s သေ တွၼ်ႈတႃႇတေႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီလုမ်းလႃး တူဝ်ၵဝ်ႇ ႁႂ်ႈၼမ်ၶိုၼ်ႈလႄႈ ၵႂႃႇတိူင်ႇပၢင်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၸွမ်းမေႃယႃ မိူဝ်ႈမီးပၼ်ႁႃ လွင်ႈတွင်းၵိုမ်း ပိူဝ်ႈယႃႇႁႂ်ႈတၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈမႃးယႃႉၵဝ်း လွင်ႈၸႂ်ႉၸၢတ်ႈပၢၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ − ၸၢႆးဢႅၼ်

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

ဢၢင်ႈဢိင် − https://www.sanook.com/health/30369/