သိုၵ်းမၢၼ်ႈ သိုဝ်ႉၶိူင်ႈယိပ်းတၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇလၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇ

ၼႂ်းႁူဝ်ပီႊ 2024 ၼႆႉၵူၺ်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုဝ်ႉၶိူင်ႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇတၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း ၼပ်ႉပဵၼ်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇလၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းလၢႆးငၢၼ်း မိူဝ်ႈဝႃးဝၼ်းထီႉ 26 June 2024 (လိူၼ်ၸဵတ်းလွင်ႈ 5 ၶမ်ႈ ပီႊတႆး 2118 ၼီႈ) ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ၽူႈႁဵတ်းလၢႆးငၢၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈ ၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၽၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ လႆႈလၢတ်ႈ ဝႃႈ ပႅၵ်ႉသမ်ႉလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေထုၵ်ႇမိူင်းမႁႃႇဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ၼႂ်းမိူင်း ဝၼ်းတူၵ်း ပၼ်တၢမ်ႇၶွမ်ႈသပိတ်ႈ ၼႆသေတႃႇ ၽၢႆႇတၢင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ယင်း တိုၵ်ႉ သိုဝ်ႉလႆႈၶိူင်ႈယိပ်း လႄႈ ၶဝ်ႈထိုင်ငိုၼ်းတိုၼ်းတၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်းလႆႈယူႇ ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းႁူဝ်ပီႊ 2024 ၼႆႉ ၽၢႆႇတၢင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈသိုဝ်ႉၶိူင်ႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ လႄႈ ၶိူင်ႈၵမ်ႉၵႅမ်တၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း ပဵၼ်တႃႇသၢင်ႉငိုၼ်း 253 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇဢမေႇရိ ၵၢၼ်ႇၼႆ ၼႂ်းလၢႆးငၢၼ်းၶၢဝ်ႇ လၢတ်ႈပႃးဝႆႉထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၽၢႆႇတၢင်းသိင်ႇၵပူဝ်ႇ လႆႈၵႅတ်ႇႁႄႉၶွမ်ႇပၼီႇ ယႃႇႁႂ်ႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ် လႆႈတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵႃႈၶၼ် လွင်ႈသိုဝ်ႉၶိူင်ႈယိပ်းပွၵ်ႈ ၵမ်းၼႆႉ ဢေႇလိူဝ်သေပီႊဢွၼ်တၢင်းမွၵ်ႈ 3 ပုၼ်ႈ 1 ပုၼ်ႈၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။

ဝၢႆးသေသိင်ႇၵပူဝ်ႇ ပိၵ်ႉဢိုတ်းပႅတ်ႈယေးငိုၼ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈယေးငိုၼ်းၼႂ်းမိူင်းထႆး လႆႈမႃးတႅၼ်းတီႈ ပဵၼ်ယေးငိုၼ်းလၵ်း လႄႈ ၵွင်ႉသၢၼ်ၵၼ်တင်းငိုၼ်းတိုၼ်းတၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်းပၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼႆႉ ၽူႈႁဵတ်းလၢႆးငၢၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ယင်းလႆႈ လၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ ၼႂ်းပီႊ 2023 ၶွမ်ႇပၼီႇဢၼ်လူင်းတိုၼ်းၼႂ်းမိူင်းထႆး လႆႈၸတ်းႁႃ ၶိူင်ႈယိပ်း လႄႈ ၶိူင်ႈၵမ်ႉၵႅမ် ၽၢၼ်ႇတၢင်းမိူင်းထႆးၼၼ်ႉ တေမီးပႃးၶိူင်ႈၵမ်ႉၵႅမ် ႁိူဝ်းမိၼ်မႅင်းမီႈ Mi-17 တင်း Mi-35 ႁူမ်ႈတင်းမူတ်းပဵၼ်တႃႇသၢင်ႉငိုၼ်း 120 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇသေ ပေႃးမႃးတႅၵ်ႈၼိူင်းၵၼ်တင်းၼႂ်းပီႊ 2022 ၼၼ်ႉၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ ၽိူမ်ႉၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ် 2 ပုၼ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

တႃႇတေၽိူမ်ႉထႅမ်ၶေႃႈမုၼ်းလၢႆးငၢၼ်းၶၢဝ်ႇၼႆႉၵေႃႈ မီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလၢႆလၢႆမိူင်း လႄႈ ယေးငိုၼ်းလၢႆလၢႆတီႈ လႆႈတွပ်ႇပၼ်တီႈၽူႈႁဵတ်းလၢႆးငၢၼ်းၶၢဝ်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၵူၺ်းမီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး တင်း ယေးငိုၼ်းထႆးၽႃးၼိတ်ႉ Siam Commercial Bank (SCB) ၵူၺ်း ဢၼ်ဢမ်ႇ တွပ်ႇပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်သင်ၸွမ်း ဝႃႈၼႆ။

ယေးငိုၼ်း SCB ၼၼ်ႉ ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႂ်းၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးသိုၵ်းမၢၼ်ႈမွၵ်ႈ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ပႅတ်ႇသိပ်း 80% လူၺ်ႈၵၢၼ်ဢူၼ်းသူင်ႇငိုၼ်းၽၢၼ်ႇယေးငိုၼ်း မိူဝ်ႈၼႂ်းပီႊ 2022 ၼၼ်ႉ ၵူၺ်းမီး 5 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇသေ မိူဝ်ႈၼႂ်းပီႊ 2023 သမ်ႉၽိူမ်ႉၶိုၼ်ႈပဵၼ် 100 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉသေ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ AP လႄႈ သိုဝ်ႇ Nikkei Asia လႆႈၵပ်းသိုပ်ႇၵႂႃႇတီႈယေးငိုၼ်း SCB ယူႇ ၵူၺ်းၽၢႆႇတၢင်းယေးငိုၼ်းဢမ်ႇတွပ်ႇပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်သင် ဝႃႈၼႆ။

ထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ဝၢႆးသေယေးငိုၼ်း Myanmar Foreign Trade Bank ၺႃးတၢမ်ႇ ၶွမ်ႈသပိတ်ႈ မိူဝ်ႈပီႊ 2023 ယဝ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ငိုၼ်းယေးၼႂ်းမိူင်းထႆး ၵသီႇၵွၼ်းထႆး (Kasikorn Bank) ၵေႃႈ လႆႈၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈႁူမ်ႈၼႃႈၵၢၼ်ၸွမ်းယေးငိုၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၼႆႉၵမ်းလဵဝ်လႄႈ လွင်ႈသိုဝ်ႉၶၢႆၶွင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ၽၢၼ်ႇတၢင်းယေးငိုၼ်းၵသီႇၵွၼ်းထႆး မိူဝ်ႈၼႂ်းပီႊ 2022 မီးယူႇတီႈ 35 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇသေ ၼႂ်းပီႊ 2023 ၼၼ်ႉသမ်ႉ လႆႈလူတ်းယွမ်းလူင်းမႃးလိူဝ် 5 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇၵူၺ်း ၼႆယဝ်ႉ။

ၽၢႆႇတၢင်းယေးငိုၼ်းၵသီႇၵွၼ်းထႆး လႆႈလၢတ်ႈတီႈ Nikkei Asia ဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇပၼ်ၶႂၢင်ႉႁႂ်ႈသိုဝ်ႉၶၢႆၶိူင်ႈယိပ်း လႄႈ ၶိူင်းၵမ်ႉၵႅမ်ၽၢၼ်ႇယေးငိုၼ်းၶွင်ႁဝ်း သေ တၢင်းၽၢႆႇယေးငိုၼ်းၵေႃႈ တေႁဵတ်းသၢင်ႈၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈသိုဝ်ႉၶၢႆ ဢိၵ်ႇတင်း ၵႅတ်ႇႁႄႉယေးငိုၼ်းၶွင်ႁဝ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵမ်းလဵဝ် ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းလၢႆးငၢၼ်း UN ၼၼ်ႉ ယင်းလႆႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ထႆး ႁဵတ်းသၢင်ႈမိူၼ်ၼင်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိင်ႇၵပူဝ်ႇ ဢၼ်ႁဵတ်းမိူဝ်ႈပီႊပူၼ်ႉမႃး ၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ၼမ်ႉၵတ်ႉတႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ SAC ဢၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းပဵၼ်ပဝ်ႉမၢႆ ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလူတ်းယွမ်းလူင်းၵႂႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။

Nikkei Asia လၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ပိူင်ႈၵၼ်တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိင်ႇၵ ပူဝ်ႇ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈယိုတ်းမၼ်ႈဢၼ်ၸႅင်ႈလႅင်း ၼႂ်းၵၢၼ်သၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈသူင်ႇၶိူင်ႈယိပ်းပၼ်တီႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ လၢႆးငၢၼ်းၶၢဝ်ႇၼႆႉၵေႃႈလႆႈမီးမႃး ၽွင်းယၢမ်းဢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ထႆး ယိုၼ်ႈလိၵ်ႈယွၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၶွင်ႇသီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ် တေမီးၵၢၼ်လိူၵ်ႈ ၼႂ်းလိူၼ် October 2024 ဢၼ်တေမႃးထိုင်ၼႆႉ ၼႆယဝ်ႉ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼႆႉ ၽူႈႁဵတ်းလၢႆးငၢၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၽၢႆႇသုၼ်ႇ လႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ယင်းလႆႈတုၵ်းယွၼ်းထိုင်ယေးငိုၼ်းၵူႈတီႈ တီႈ ႁႂ်ႈၵူတ်ႇထတ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႉၶၢႆဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းယေးငိုၼ်းမၢၼ်ႈသေ လၢတ်ႈဝႃႈ ႁႅင်းမိပ်ႇဢီးတၢင်းၵၢၼ်ငိုၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်သုၼ်ႇၼိုင်ႈဢၼ်တေၸွႆႈၵိုတ်းယိုတ်း လွင်ႈႁၢႆႉႁႅင်းၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉလႆႈ ဝႃႈၼႆ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း