ပူႇထဝ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢီႇတလီႇ ဢမ်ႇယွၼ်ႇဢမ်ႇၶျေႃႉ ႁႃလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉသေ လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူး မိူဝ်ႈဢႃႇယုလႆႈ 96 ပီႊ

ပူႇထဝ်ႈ ဢႃႇယု (96) ပီႊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢီႇတလီႇၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ၵႂႃႇႁဵတ်းသိုၵ်းသေ လွတ်ႈသၢႆၸႂ်မႃးလႆႈ ၼႂ်းသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ ပွၵ်ႈ (2) ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇယွၼ်ႇဢမ်ႇၶျေႃႉ ႁႃလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉလႄႈ လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူး ၼႂ်းပီႊ 2020 ၼႆႉယဝ်ႉ၊ ပူႇထဝ်ႈၵေႃႉၼႆႉ မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ Giuseppe Paterno သေ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းသၢႆမၢႆ ဢႃႇယုသုင်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ဢၼ်လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူး တီႈမိူင်းဢီႇတလီႇၼႆယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉဝႃႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉၼၼ်ႉ Giuseppe Paterno ပဵၼ်ၵူၼ်းၵွတ်းၽၢၼ်လႄႈ ဢမ်ႇလႆႈႁဵၼ်းသွၼ်လိၵ်ႈ မိူၼ်ပိူၼ်ႈ၊ ထိုင်ဝႃႈ ယၢမ်ႈၽၢၼ်ႇမႃးလၢႆလၢႆလွင်ႈလၢႆလၢႆမဵဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ယၢမ်ႈႁၼ်ယၢမ်ႈတိုၵ်းသိုၵ်းၸွမ်း သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈ (2) သေ ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းသွၼ်ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ႁဵၼ်းသွၼ်လိၵ်ႈမႃး တႃႇၶၢဝ်းတၢင်းလၢႆလၢႆပီႊလႄႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူး ၽႃႇသႃႇ ပၢႆးပိုၼ်းလႄႈ Philosophy တီႈၸၼ်ႉၸွမ် Palermo မိူင်းဢီႇတလီႇဝႃႈၼႆ။

ပူႇထဝ်ႈ Paterno ပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵဝ်ႇ တီႈတႃႈလူတ်ႉၾႆးမိူင်းဢီႇတလီႇသေ ဝၢႆးလႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူးယဝ်ႉ ၵူၼ်းၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်း၊ ၶူးသွၼ် လႄႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆးၵေႃႉ ဢၼ်ၵေႃႉလဵၵ်ႉလိူဝ်သေမၼ်း မွၵ်ႈ 70 ပီႊပၢႆ ဢၼ်ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းၸွမ်းၵၼ် ဢွၼ်ၵၼ်တူပ်းမိုဝ်း ပၼ်ႁႅင်းသဵင်ပေႃးၼၼ်ႈၵႂႃႇသဵင်ႈၼႆယဝ်ႉ။

Paterno လၢတ်ႈဝႃႈ− ၵဝ်ၶႃႈၵေႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းထမ်ႇမတႃႇဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ မိူၼ်ၵူႈၵေႃႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၵဝ်ၶႃႈလတ်းၽၢၼ်ႇၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵဝ်ၶႃႈမိူၼ်ၵူႈၵေႃႉယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵဝ်ၶႃႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉမီးတိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇတေ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းသွၼ်မႃးသေပွၵ်ႈၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၵေႃႉလဵၵ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ပူႇထဝ်ႈ Paterno ယၢမ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းလႆႈၸႂ်ဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈဢၢၼ်ႇပပ်ႉမႃးယူႇတႃႇသေ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈ (2) ႁူမ်ႈပႃးထႅင်ႈ ၵိူတ်ႇမႃးၼႂ်း ၼႃႈႁိူၼ်းၵွတ်းၽၢၼ်ၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈသေ ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းမိူၼ်ပိူၼ်ႈတႄႉတႄႉ၊ တၼ်းလႆႈၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း တေႃႉတႄႉပေႃးမေႃဢၢၼ်ႇ မေႃတႅမ်ႈၵူၺ်းသေ လႆႈဢွၵ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းပႅတ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

ဝၢႆးဢွၵ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းယဝ်ႉၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇႁၢပ်ႇထၢမ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းတပ်ႉၼမ်ႉ မိူင်းဢီႇတလီႇသေ ဝၢႆးသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ ပွၵ်ႈ (2) ယဵၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၸွမ်း မေးၼၢင်း မီးလုၵ်ႈ (2) ၵေႃႉ ၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈ တႃႈလူတ်ႉၾႆး ၼႆယဝ်ႉ။

ပူႇထဝ်ႈသိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ− ထိုင်မႃးပီႊ 2017 ၸင်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေတွပ်ႇလိၵ်ႈတႃႇၶဝ်ႈ ၸၼ်ႉၸွမ်၊ တႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းသွၼ် ႁႂ်ႈလႆႈၸုမ်ႈၶူး ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း (3) ပီႊၼၼ်ႉ ၵဝ်ၶႃႈႁူႉယူႇဝႃႈ မၼ်းတူၵ်းလိုၼ်းယဝ်ႉၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၵဝ်ၶႃႈယုမ်ႇယမ်တူဝ်ၵဝ်ၶႃႈယူႇဝႃႈ တိုၼ်းတေႁဵတ်းလႆႈယူႇၼႆယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းသွၼ်မႃး တႃႇၶၢဝ်းတၢင်း (3) ပီႊ ထိုင်မႃးဝၼ်းထီႉ 29 July 2020 ၼႆႉ ပူႇထဝ်ႈ Paterno လႆႈဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉၸွမ် ႁူမ်ႈပႃးထႅင်ႈ လႆႈပႃးလၢဝ်ၸွင်ႈထႅင်ႈလႄႈ Fabrizio Micari ပႃႇမွၵ်ႉၶလူင် ၸၼ်ႉၸွမ် Palermo တူဝ်မၼ်းၵေႃႉၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၼ်သူးၽိုၼ်ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉပူႇထဝ်ႈၼႆယဝ်ႉ။

ပူႇထဝ်ႈ Paterno ဢမ်ႇပေႃးလႆႈၸႂ် ၵၢၼ်ၶူၼ်ႉႁႃဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈ ၼႂ်း Google ၵႃႈႁိုဝ်၊ လႆႈၸႂ်ဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈ ၸွမ်းပပ်ႉလိၵ်ႈၵူၺ်းသေ မိူဝ်ႈၼႂ်းပီႊ 1984 ၼၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈ ယၢမ်ႈပၼ်ၶူဝ်းတွၼ်ႈ ၶိူင်ႈၽိမ်းလိၵ်ႈ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ (Typewriter) ဝႆႉလႄႈ ပူႇထဝ်ႈတေဢဝ်ၶိူင်ႈၼၼ်ႉသေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈၵမ်ႈပႃႈၼမ်ၵူၺ်းၼႆယဝ်ႉ။

ပူႇထဝ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ− တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မိူၼ်ထူင်ပႃးဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၵဝ်ၶႃႈ ဢဝ်ပႃးၵႂႃႇ ၸွမ်းတူဝ်ၵူႈတီႈ၊ တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ပၺ်ႇၺႃႇၼႆႉၵေႃႈ မိူၼ်သႅင် ဢၼ်မီးၵႃႈၶၼ်လုၵ်ႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ဝၢႆးသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈ (2) ယဝ်ႉ မိူင်းဢီႇတလီႇၵေႃႈ ၶိုၼ်းမႄးပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၶိုၼ်းသေ မိူဝ်ႈဢၼ်ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ တိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ်လမ်းႁႃငိုၼ်းတႃႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးတူဝ်ၵဝ်ႇယူႇၼၼ်ႉ ပူႇထဝ်ႈ Paterno တႄႉ ၶိုၼ်းမႄးၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း ၸၼ်ႉသုင် မိူဝ်ႈဢႃႇယုလႆႈ 31 ပီႊ၊ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႃႈ တေဢၢၼ်းၶိုၼ်ႈသင်ႉၶိုၼ်ႈသုင် လိူဝ်သေၼႆႉၼႆယူႇ။

ပႃႇမွၵ်ႉၶလူင် တီႈၸၼ်ႉၸွမ် ၽၢႆႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်သေ လၢတ်ႈဝႃႈ− သူပဵၼ် တူဝ်ယၢင်ႇလီ ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၼုမ်ႇတၢင်းလၢႆ ၼႆယဝ်ႉ။

ၸူဝ်ႈၵႃႈ လဵပ်ႈႁဵၼ်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း (3) ပီႊၼႆႉ ပူႇထဝ်ႈ မီးလွင်ႈၶွင်ႉၶမ် ၽွင်းယၢမ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၽႄႈလၢမ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉဝႃႈလႆႈယူႇတီႈႁိူၼ်းသေ ႁဵၼ်းလိၵ်ႈလူၺ်ႈ လၢႆးဢွၼ်ႇလၢႆး မိူၼ်ၼင်ႇ video call တႅၼ်းတၢင်ၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းလႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇယူႇဢိတ်းဢိတ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃးတႅၵ်ႈၵၼ်တူၺ်း လွင်ႈဢၼ်မၼ်းလႆႈလတ်းၽၢၼ်ႇမႃး ၼႂ်းၸၢတ်ႈပၢၼ် သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈ (2) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉတႄႉ လွင်ႈၼႆႉပဵၼ်လွင်ႈလဵၵ်ႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ် ထၢမ်ဝႃႈ ပူႇထဝ်ႈႁဝ်း တေသိုပ်ႇႁဵတ်းႁိုဝ်ၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼႆၼၼ်ႉ ပူႇထဝ်ႈၶိုၼ်းတွပ်ႇဝႃႈ− ပႅၵ်ႉသမ်ႉၵဝ်ၶႃႈ လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူးယဝ်ႉၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၵဝ်ၶႃႈတေဢမ်ႇၵိုတ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်းပႅတ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၵဝ်ၶႃႈ တေၶိုၼ်းသိုပ်ႇႁဵၼ်းၵႂႃႇထႅင်ႈႁႂ်ႈပေႃးၵႆသေၼႆႉ၊ တေၶူၼ်ႉၶႂႃႉႁဵၼ်းႁႃထႅင်ႈ လွင်ႈဢၼ်ၵဝ်ၶႃႈ ၼွၼ်းၾၼ်ဝႃႈ ၶႂ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးၸဵမ်လဵၵ်ႉသေ ဢမ်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းႁဵၼ်းႁႃထႅင်ႈၼၼ်ႉ၊ ၼႆႉယဝ်ႉ တီႈယိူင်းမၢႆၵဝ်ၶႃႈ ၼႆယဝ်ႉ။

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း

ၶေႃႈမုၼ်း − ABC News