လူမ်းဢမ်ႇမူတ်းသႂ် ဢၼ်ပႃးၾုၼ်ႇၵႂၼ်းဢၢႆၵွင်ႉ သုမ်ႇငမ်းဝဵင်းလူင်ၼိဝ်းတေႇလီႇ

မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 5 November 2020 (လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈ 5 ၶမ်ႈ ပီႊတႆး 2114 ၼီႈ)ၼႆႉ ဝဵင်းလူင်ၼိဝ်းတေႇလီႇ မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃးၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇလူမ်းဢမ်ႇမူတ်းသႂ် ဢၼ်ပႃး ၾုၼ်ႇၵႂၼ်းဢၢႆၵွင်ႉ PM 2.5 သုမ်ႇငမ်းဝႆႉ သုင်လိူဝ်ပိူၼ်ႈၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ဝႃႈၼႆ။

ၽၢႆႇပၢႆးယူႇလီၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းလူင်ၼိဝ်းတေႇလီႇၼႆႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း မီးမွၵ်ႈ 20 လၢၼ်ႉ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတိတ်းၸပ်း ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 မီးယူႇမွၵ်ႈ သီႇသႅၼ်ပၢႆ ယဝ်ႉသေ မိူဝ်ႈၾုၼ်ႇၵႂၼ်းဢၢႆၵွင်ႉ လူမ်းဢမ်ႇမူတ်းသႂ် သုမ်ႇငမ်းမိူင်း မိူၼ်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ  ၵူၼ်းမိူင်းသမ်ႉ ၶိုၼ်းလႆႈသုတ်ႇလူမ်းဢမ်ႇမူတ်းသႂ်ထႅင်ႈယဝ်ႉလႄႈ တေပဵၼ်ၶေႃးၸဵပ်း၊ ဢႆ လႄႈ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၽႄႈလၢမ်းလိူဝ်ၼႆႉထႅင်ႈဝႃႈၼႆ။

ၽၢႆႇဢုပ်ႇပိူင်ႇဝဵင်းလူင်ၼိဝ်းတေႇလီႇၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ ယၢမ်းလဵဝ် တၢင်းပဵၼ်ၵႃႇလလူင် COVID-19 လႄႈ ၾုၼ်ႇၵႂၼ်းဢၢႆၵွင်ႉ လူမ်းဢမ်ႇမူတ်းသႂ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၽေးၶဵၼ်လူင် ပုၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းဝႆႉယူႇဝႃႈၼႆ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (WHO) လၢတ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ လူမ်းဢမ်ႇမူတ်းသႂ်ႇ ဢၼ်ပႃး ၾုၼ်ႇၵႂၼ်းဢၢႆၵွင်ႉ PM 2.5 ၼႆႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းႁဝ်းၶႃႈ သုတ်ႇၶဝ်ႈယဝ်ႉ တေၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းပွတ်ႇ၊ လုၵ်ႉတီႈပွတ်ႇ ၶိုၼ်းၽႅဝ်ၵႂႃႇၼႂ်းသဵၼ်ႈလိူတ်ႈၵူၼ်းႁဝ်းသေ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် ၶႅၼ်ႇသိူဝ်ႇပွတ်ႇ လႄႈ တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွတ်ႇလူမ်းထူၺ်ႈၸႂ်သေ တေၸၢင်ႈထိုင် သၢႆၸႂ်ၵူၼ်းႁဝ်းလႆႈဝႃႈၼႆ။

ပေႃးထိုင်မႃး လိူၼ်ထူၼ်ႈသိပ်း လႄႈ သိပ်းဢဵတ်း (October & November) ၵူႊပီႊပီႊၼႆ ၵူၼ်းၼႂ်;ဝဵင်းလူင်ၼိဝ်းတေႇလီႇ ၵႆႉၵႆႉလႆႈၺႃးၽေးလူမ်းဢမ်ႇမူတ်းသႂ်ႇ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ယွၼ်ႉၸဝ်ႈႁၢႆႈၸဝ်ႈၼႃးၶဝ် ၸုတ်ႈသူၼ်ႁၢႆႈၼႃး ပိူဝ်ႈတႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈမၢၵ်ႇၶဝ်ႈၸဝ်ႈၼမ်ႉ ၸုပ်ႈမႂ်ႇ ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽၢႆႇပႂ်ႉတူၺ်းၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇ လႄႈ လူမ်း (the federal air quality and weather monitoring agency) မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး လၢတ်ႈတီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Reuters ဝႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇႁွင်ႈၵၢၼ်ၶဝ် လႆႈၵူတ်ႇထတ်းထူပ်းႁၼ် မိူဝ်ႈဝႃးဝၼ်းထီႉ 5 November 2020 (ဝၼ်းၽတ်း) ၼႆႉဝၼ်းလဵဝ်ၵူၺ်း  လႆႈႁၼ်ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၶဝ် ၸုတ်ႈၽဝ်ၾႆးယူႇ မွၵ်ႈ 4,135 ဢွင်ႈတီႈ ပဵၼ်ဢၼ်ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းၼႆႉဝႃႈၼႆ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ ၸူဝ်ႈၽွင်းၼႆႉ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽၢႆႇႁူတ်းၼမ်ႉ ၶႄၾႆးၶဝ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈမႃးသူၼ်ၸႂ်ၸွမ်း လွင်ႈၸုတ်ႇၽဝ်ၾႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၽႂ်ဢမ်ႇၽႂ်ၵေႃႈ တေၵုမ်ႇလႆႈသုၵ်ႉယုင်ႈၸွမ်း ပွႆးၾိင်ႈငႄႈၾင်ႈထုင်းႁိၼ်ႇတူႇၶဝ် ဝႃႈၼႆ။

ယူႇတီႈၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ ဝဵင်းလူင်ၼိဝ်းတေႇလီႇၵေႃႈ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉယူႇဝႃႈ သင်ဝႃႈ လူမ်းဢမ်ႇမူတ်းသႂ်ႇ ၾုၼ်ႇၵႂၼ်းဢၢႆၵွင်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ယင်းတိုၵ်ႉသုမ်ႇငမ်း ဝဵင်းလူင်ၼိဝ်းတေႇလီႇ ယူႇ  မွၵ်ႈ 48 ၸူဝ်ႈမူင်း (ၶၢဝ်းတၢင်း 2 ဝၼ်း) ၼႆႉၼႆ ယူႇတီႈၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈသေ တေႁၢမ်ႈလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်လုၵ်ႇတၢင်ႇၸႄႈဝဵင်းမႃးၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈၼႂ်းဝဵင်းလူင်ၼိဝ်းတေႇလီႇလႄႈ တေသင်ႇပိၵ်ႉဢိုတ်းဝဵင်းဝႆႉၼႅၼ်ႈၼႃႇသေ လွင်ႈၵႂႃႇမႃးလူတ်ႉၵႃးၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းဝဵင်းလူင် ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေပၼ်ၵႂႃႇမႃး မွၵ်ႈၼိုင်ႈၶိုင်ႈၼႆႉၵူၺ်း ဝႃႈၼႆ။   

တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း