ဝၼ်းၵိူတ်ႇၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ

ဝၼ်းၵိူတ်ႇၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ (ဢမ်ႇမၢႆထိုင်ဝၼ်းၵိူတ်ႇၸဝ်ႈၸၢႆးသိတ်ႉတတ်ႉထ) ပဵၼ်ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ ၼႂ်းလိူၼ်မေႊသေတႃႉ ပီ 2023 ၼႆႉ ၵွပ်ႈပဵၼ်ပီဝႃႇထၢပ်ႈလႄႈ မိူင်းထႆးလႆႈၶၢႆႉမႃးၸတ်း ႁဵတ်းဝၼ်းလိူၼ်ၸဵတ်းမူၼ်း ၼႂ်းဝၼ်းသဝ်ထိ 3 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊၼႆႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸတ်းႁဵတ်းပဵၼ်ဝၼ်းၵိူတ်ႇ ၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထလုမ်ႈၾႃႉ ၵမ်းထိ 2,611 ပီ (588 BC. ထိုင် 2023 AD.) ၼႆသေ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇထိုင်ၸၢဝ်းပုတ်ႉထၵူႈတီႈၵူႈမိူင်း မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း ဢမ်ႇဝႃႈၼိၵၢႆထေရဝၢတ်ႈ၊ ႁိုဝ် ဢႃၸရိယဝၢတ်ႈ။ ၸျႃႉၼဝၢတ်ႈ လႄႈဝၸ်ႉၶျရဝၢတ်ႈ ႁူမ်ႈတင်းၽိၵ်ႉၶုၼီႇ၊ ၸဝ်ႈၶၢဝ်လႄႈဢုပႃႇသၵႃႇၸၢႆးယိင်း- ၸိူင်ႉၼႆ။

ဝၼ်းၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ၶမ်းၸဝ်ႈႁူပ်ႉလႆႈၺၢၼ်ႇဢႃႇသဝၵ်ႉၶယ (ႁူႉတၼ်းလႄႈပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ လႆႈထမ်းၵိလေႇသႃႇႁူမ်ႈတင်းဝႃႇသၼႃႇ- ၵၢမ်ႇၵဝ်ႇ ၵၢမ်ႇမႂ်ႇတင်းမူတ်း)သေ ႁူႉပွင်ႇႁၼ်ထိုင်တီႈၵိူတ်ႇ- တီႈမွတ်ႇၶွင်ၶၼ်ႇထတင်းႁႃႈယဝ်ႉလႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ- ၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ- ပဵၼ်တီႈပိုင်ႈပၢႆးၸႂ်ဝေႇၼေႇယသတ်းၵူၼ်းၽီတင်းလၢႆၸိူင်ႉၼႆ။

ၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ ပဵၼ်ၽူႈႁၵ်ႉလွင်ႈငမ်းယဵၼ်(ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ)တႃႇၵူႈၵေႃႉလႄႈ ဝၼ်းပုတ်ႉထ ပီၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်းယွၼ်းဢဝ်လၵ်းၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်(လၢႆးၵႄႈပၼ်ႁႃ ၽိတ်းထဵင်ၵၼ်) 7 ပိူင် ဢၼ်ၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထၼႄဝႆႉပၼ် ၼႂ်းဝိၼယပိတၵ ၶုတ်ႉတၵၼိၵၢႆၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ်ၶွင်ၾၢၵ်ႇ ပုၼ်ႈတႃႇလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လႄႈလုမ်ႈၾႃႉၸိူင်ႉၼႆ – ပၼ်ႁႃဢၼ်ၸၢင်ႈထုပ်းၺႃးၼႂ်းတူင်ႇ ဝူင်းၵူၼ်းၶူင်ၵၢင်ႁဝ်း ႁုပ်ႈယဝ်ႉမီး 4 ပိူင်- 1. ၵဵဝ်ႇတင်းလွင်ႈယုမ်ႇယမ်၊ ၵႂၢမ်းသွၼ် လႄႈပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ၊ 2. ၵဵဝ်ႇတင်းလွင်ႈႁႃတၢင်းၽိတ်းၵၼ်၊ သႂ်ႇႁၢႆႉပၢႆႉသီၵၼ်လႄႈၵၼ်၊ 3. ၵဵဝ်ႇတင်းလွင်ႈပၼ်တၢမ်ႇ ပၼ်တူသ်ႈၽိတ်း တီႈၽူႈမီးတၢင်းၽိတ်း၊ လႄႈ 4. ၵဵဝ်ႇတင်းၼႃႈၵၢၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၸုတ်ႈယွမ်း(တႃႇဝုၼ်ႇမၵျေႇ)။

ၵဵဝ်ႇတင်း 4 လွင်ႈတၢင်းပႃႈၼိူဝ်ၼႆႉသေ ၵေႃႉၼိုင်ႈတင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ တင်းၾၢႆႇၼိုင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ ၽိတ်းၵၼ်ထဵင်ၵၼ်၊ သႂ်ႇႁၢႆႉပၢႆႉသီၵၼ်လႄႈ ဢမ်ႇယွမ်းတေႃႇၵၼ်(ဢမ်ႇၸၢင်ႈတူၺ်းၼႃႈၵၼ်)၊ ဝႆႉၵၼ်မိူၼ်ၽူႈၶဵၼ်။
ပေႃးမီးႈမႃးၸိူင်ႉၼႆ တေလႆႈဢဝ်လၵ်းၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် (7) ၶေႃႈပႃႈတႂ်ႈၼႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်တႅပ်းတတ်းႁႂ်ႈၶိုၼ်းလီၵၼ်- ၼႆယူႇ။

လၵ်းၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် (7) ပိူင် –
1. ဝၢႆၼႃႈၶဝ်ႈႁႃၵၼ်။
ၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆးသွင်ၵေႃႉ သွင်ၾၢႆႇ မႃးတေႃႇၼႃႈ ၵၼ်တီႈပၢင်ၵူၼ်းၼမ် (ၵူၼ်းႁူႉ၊ ၸဝ်ႈတြႃး) သေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵႄႈလိတ်ႈ။
2. တိူၼ်သတိၵၼ်။
ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၵူၼ်းလီၶဝ်(ၸိူဝ်းမူတ်းပႅတ်ႈၸႂ်ဢမ်ႇလီတင်းလူင်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ)။
3. ပွႆႇဝၢင်းပၼ်ၵၼ်။
ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၽူႈၸႂ်ဢမ်ႇတဵမ်၊ ၵူၼ်းသတိလူႉ(ၽူႈယွင်ႇမႃႈ)ၶဝ်။
4. တႅပ်းတတ်းၸွမ်းၶေႃႈယွမ်းႁပ်ႉ။
ၼႆႉ ပဵၼ်တႃ့တႅပ်းတတ်းပၼ်ၽူႈယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈလႆႈၽိတ်းတႄႉၶဝ်။
5. ၵုမ်းၵမ်လူၺ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈၵူၼ်းသုၼ်ႇၼမ်။
ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၽူႈမိုၵ်ႈမႂ်ႈၸိူဝ်းဢမ်ႇယွမ်းဢဝ်ၸွမ်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈလႄႈ ၶေႃႈတၵ်ႉတိူၼ်ၶဝ်။
6. ဢဝ်ၸွမ်းၶေႃႈတႅပ်းတတ်းၽူႈႁူႉသုၼ်ႇၼမ်ဝႃႈ။
ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈၶဝ် (ၶမ်ဝႆႉမိူၼ်ၵႂၢႆးတေႃးၵၼ်)။
7. ႁဵတ်းမိူၼ်ႈဢဝ်ယိူဝ်ႈယႃႈႁူမ်ႇဝႆႉၵွင်ၶီႈ။
ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၵူၼ်းၸိူဝ်းၸိုဝ်ႈလူႉယဝ်ႉၶဝ်။

ၼႂ်းၵႃႈလၵ်းၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် (7) ၶေႃႈၼႆႉ ဝေႃးႁႃႇရတၢင်းထမ်းႁွင််ႉဝႃႈ- ဢထိၵရၼသမထ ၼႆသေ ၶေႃႈထိ (1) ၶိုဝ်းယမ်သေပိူၼ်ႈ။ ထွႆႈၵႂၢမ်းတၢင်းထမ်းၸႂ်ႉဝႆႉဝႃႈ- သမုၶႃႇဝိၼယ(လၢႆးၶဝ်ႈႁႃဢုပ်ႇ ဢူဝ်းတေႃႇၼႃႈၵၼ်)- ၼႆယူႇ။ မႃးတင်ႈယူႇတေႃႇၼႃႈၵၼ်တင်းသွင် ၾၢႆႇတီႈသွင်ႇၼႃႈၸုမ်းသင်ၶၸဝ်ႈ၊ ၸုမ်းသမႃႇထိ(ၽူႈယိပ်းထမ်ႇမ၊ ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ) လႄႈၽူႈၵူၼ်းဢုပထိဢၼ်ၵူႈၾၢႆႇ ယုမ်ႇယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ တင်းသွင်ၾၢႆႇႁႂ်ႈဝႆႉၸႂ်သတ်ႉထႃႇ (ဝႆႉလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၼိူဝ်ၵၼ်) ပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်လၵ်းမၼ်းသေ –
1. တင်းသွင်ၾၢႆႇလၢတ်ႈၼႄ(ထူၵ်းၼႄ) ပၼ်ႁႃဢၼ်မီးတေႃႇၵၼ်လူၺ်ႈဢၼ်မီးတႄႉပဵၼ်တႄႉလႄႈဢမ်ႇသိူင်ႇဢမ်(ဢမ်ႇသိူင်ႇၽၢႆႉ)၊
2. မၢတ်ႈမၢႆဝႆႉလွင်ႈတၢင်းပၼ်ႁႃ(လွင်ႈဢၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸတ်ႉၸႂ်တႅၵ်ႇငၢၵ်ႈၵၼ်)ဢၼ်တင်းသွင်ၾၢႆႇလၢတ်ႈၼႄၼၼ်ႉသေ ဝူၼ်ႉႁႃႁဵတ်ႇၽူလ်(ၵၢၼ်လႄႈၽွၼ်းၵၢၼ်) ဢၼ်တေယူတ်းယႃလႆႈ ႁွႆးၸတ်ႉမၼ်းလႄႈဢုပ်ႇလၢတ်ႈၵၼ်လူၺ်ႈၸႂ်ယဵၼ် ၼႃႈယုမ်ႉသဵင်ဝၢၼ်၊
3. ဢဝ်ၸႂ်ဝူၼ်ႉႁႃလၢႆၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ လူၺ်ႈတၢင်းသိုဝ်ႈယူဝ်း(ဢမ်ႇႁဵတ်းလၢႆး သူပ်းဝၢၼ်ၵူၼ်ႈသူမ်ႈ)၊
4. တင်းသွင်ၾၢႆႇပေႃးႁူႉဝႃႈႁဝ်းၽိတ်းတီႈလႂ်ၼႆၼၼ်ႉ ယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈႁဵတ်းၽိတ်း လႄႈႁႂ်ႈႁူႉၶႂၢင်းပၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇၶိုၼ်း။ ၵၢၼ်ယွမ်းႁပ်ႉတီႈၽိတ်းတူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်းတေပွင်ႇၸႂ် ႁၼ်ၸႂ်ပိူၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႉၼႆၼၼ်ႉႁႂ်ႈၾင်ၸႂ်ဝႆႉ၊
5. ၵူႈၵေႃႉၵူႈၾၢႆႇ လူဝ်ႇႁၼ်လဵၸွမ်း ၶေႃႈလႆႈၸႂ်တူၵ်းလူင်းဢၼ်ၵူၼ်းႁူႉသုၼ်ႇၼမ်ႁၼ်လီလႆႈၸႂ်ၼႂ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈသၽႃႇပတိတွင်ႈထၢမ်ၵၢင်ၸႂ် ထိုင်သၢမ်ပွၵ်ႈလႄႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်သၢၼ်ၶတ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်တတ်းသိၼ်ၸၼ်ႉလဵတ်းၶၢတ်ႇ (ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း)၊
6. တင်းသွင်ၾၢႆႇတေလႆႈဢွၼ်ၵၼ်ယွမ်းႁပ်ႉ လႄႈႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈလႆႈၸႂ်တူၵ်းလူင်းၵၼ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းပဵၼ်ဢူၺ်းလီၵၼ်၊ လႄႈ
7. မိူဝ်ႈၽူႈမီးတြႃး(ၸဝ်ႈတြႃးၽူႈဢႃဝုသူဝ်) ဢၼ်ပိူၼ်ႈယုမ်ႇယမ်ၵူႈၾၢႆႇၸီႉၸမ်ႈလၢတ်ႈပၼ်သတိဝႃႈ-“ၵိုတ်းဝႆႉႁႄလွင်ႈဢၼ်မၢတ်ႇမၢင်ၵၼ်မႃးၼၼ်ႉ။ ၾင်ပႅတ်ႈပၼ်ႁႃၼၼ်ႉႁႄ၊ ယႃႇဝူၼ်ႉထိုင်လွင်ႈၼၼ်ႉထႅင်ႈယဝ်ႉ၊ ပွႆႇဝၢင်းပႅတ်ႈဝႆႉတၢင်းလင်ႁႄ၊ ၼႆႉလမ်ႇလွင်ႈဢိူဝ်ႈ၊ ၼႆႉပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၾႆးၼၼ်ႉမွတ်ႇယဵၼ်လူင်းလႄႈ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းတေၶိုၼ်းလီၵၼ်ဢိူဝ်ႈ”- ၼႆၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈယွမ်းႁပ်ႉလႄႈႁဵတ်းၸွမ်းလူၺ်ႈၸႂ်သိုဝ်ႈယူဝ်းၵူႈၵေႃႉၵူႈၾၢႆႇ။

– ယိူင်းၸူးၵူႈၵေႃႉ ၵူႈၸုမ်း/ၵေႃ ၵူႈပႃႊတီႊ ဢၼ်မီးၸႂ်လူင်ႁူႉဝႃႈ- ၶဝ်ၼႆႉပဵၼ်ၽူႈၶဵၼ်ႁဝ်း- ၼႆၼၼ်ႉတင်းသဵင်ႈသေ ……

ပိုၼ်ၶမ်း ၽယၵ်ႉဝူင်း
ဝၼ်းၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ 03/06/2023