ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် မၢၵ်ႇမိူဝ်ၸိုင်ႈတိူင်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းတေႁိူဝ်ႈႁိူင်းၸိူင်ႉႁိုဝ်?

ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်း မိၼ်းဢွင်ႇလႆႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 2 ပီႊပၢႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်း ၵေႃႈ လႆႈႁူႉၼမ်ႉလႅမ်ႉၸဵမ်းသူမ်ႈၶူမ်ၽၢတ်ႇလီႇၼႃႇယဝ်ႉ။ ဢရသႃႇ တႅပ်း 4 တႅပ်း ဢၼ်ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်ႈ မၢၼ်ႈ ၽေႃႇၼမ်ႉၼႄတူဝ်ပၼ် ၼႂ်းထုင်ႉလိၼ်ပဵင်း မိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ႁႃတီႈဝႃႈဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉပေႇၸႂ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇႁတ်းဝႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈလီလႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈပဵၼ် ၽူႈၵႄႇၶျွတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ။  ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ မိူၼ်ၵႂၢမ်းဝႃႈ “ မႂ်ႇသုင်မိူင်းတႆး ၾႆးမႆႈမိူင်းမၢၼ်ႈလီလီယဝ်ႉ” ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈဝႃႈမႂ်ႇသုင်သင်ဢီႈသင် တိုၵ်ႉမီးပၢင် တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် ပွတ်းလႅၼ်လိၼ်ၶႄႇထုင်ႉၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇ ၾႃႉလႄႈ ပွတ်းၸၢၼ်းလႅၼ်လိၼ် တႆး − ယၢင်းလႅင် ယူႇ။

ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းဝႃႈ “ မၢၼ်ႈမီးဢမ်ႇလီ မၢၼ်ႈလီဢမ်ႇမီး ”  ၼႆၼၼ်ႉ မၼ်းလီပိၼ်ႇဝႃႈ “ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မီးဢမ်ႇလီ သိုၵ်းမၢၼ်ႈလီဢမ်ႇမီး ” ၼႆၵူၺ်း။ ပၢၼ်တႅပ်း 4 တႅပ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းလႄႈ ၼႂ်းမိူင်းယၢင်း ၺႃးမႃးဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈ ၸဵမ်ပီ 1970 ၊ 1985 ပူၼ်ႉမႃး။

မိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ  ပွတ်းၵၢင် ပွတ်းၸၢၼ်း လႄႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း မၢင်ပိုၼ်ႉတီႈ ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈသိုၵ်ႈမၢၼ်ႈ ၽေႃႇၼမ်ႉၼႄတူဝ် တႅပ်း 4 တႅပ်း ဢၼ်လႆႈမႃးလွၵ်းလၢႆးတီႈ လၢႆးတိုၵ်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ မိူဝ်ႈတိုၵ်းမိူင်းၶႄႇ တႃႇၵျႃႇပၢၼ်ႇ တေပေႉသိုၵ်းၶႄႇ ၼၼ်ႉ။ မၼ်းၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်း တႃႇၼႂ်းလၢႆးတိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ထူၺ်ႈႁၢၵ်ႈ ထွၼ်ႁူဝ် ၸွမ်းၼင်ႇ ၵႂၢမ်းၵၢၼ်သိုၵ်းမီးဝႆႉဝႃႈ “ ပၢင်တိုၵ်း ၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႆႉ လူဝ်ႇပေႉၵူၺ်း ဢမ်ႇမီးဝႃႈ တြႃးလႄႈ ဢမ်ႇတြႃး  ” ၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ ၸင်ႇဝႃႈ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၼႂ်းမိူင်းယၢင်း ၼႂ်းမိူင်းၶၢင် ၼႂ်းမိူင်းၶျၢင်း ၼႂ်းမိူင်းရၶႅင်ႇ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ထုင်ႉပဵင်း  တီႈမီးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းတင်း ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼၼ်ႉ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉႁိူဝ်းမိၼ်တိုၵ်းယိုဝ်းၸွႆႈ ၵူႈပၢင်။ ပုၼ်ႈတႃႇ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၵူႈၸုမ်းပၢင်တိုၵ်းယႂ်ႇလူင် ဢၼ်တေမီးမႃးမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉ ၵႃႈတေလႆႈၼပ်ႉသၢင်ႈပႃး ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈၽေးတင်းၵၢင်ႁၢဝ်ပႃးယူႇယဝ်ႉ။

မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ၊ ပွတ်းၵၢင် ပီႊ1996−1999 (ပီႊငရၢႆးလူင်) လႄႈ ငဝ်းလၢႆးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပီႊ2021 −2023

ၼီးပိဝ်ႇႁႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပၢၼ်ၼဝတ၊ ၼဢၽ ဢၼ်ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်း တၢၼ်းသူၺ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်လႄႈ ပၢၼ် ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်း မိၼ်းဢွင်ႇလႆႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပိူင်ႈသင်ၵၼ်။ ၸႂ်ႉလၢႆးတႅပ်း 4 တႅပ်း လႄႈ ၵၢၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်းလႄႈ တီႉၺွပ်းဢဝ်တၢႆၵူၼ်းၼင်ႇသတ်းဢွၼ်ႇတူဝ်ၼိုင်ႈ။ လွၵ်းလၢႆးၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်တႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႉၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈ ဢႃႇၼႃႇၶဝ်ယိုၼ်းယၢဝ်း ။

မိူဝ်ႈၽွင်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း လႆႈၶိုၼ်းဢွၼ်ႁူဝ်တပ်ႉသိုၵ်း သိုပ်ႇသၢႆၸႂ်ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉ မႅၼ်ႈၽွင်း တပ်ႉသိုၵ်းၵေႃႈ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်းလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလၢႆလွင်ႈ ပႃးၸဵမ်ၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉ တႅပ်း 4 တႅပ်း ၶွင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼဝတ/ၼဢၽ (နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့ / နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ) ၽႅၼ်သိုၵ်းတေႃႇ ။

ၸွမ်းၼင်ႇၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ပိုၼ်ၽႄႈဢွၵ်ႇၶေႃႈမုၼ်း ပီႊ1996− 1999 ၼႆႉ ယွၼ်ႉၽႅၼ်ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉ တႅပ်း 4 တႅပ်း ၶွင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼဝတ/ၼဢၽ လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်း 15 ၸႄႈဝဵင်း ( မိူင်းၵိုင်၊ ၵေးသီး၊ မိူင်းၼွင်၊ လၢႆးၶႃႈ၊ ပၢင်လူင်၊ လွႆလႅမ်၊ ႁူဝ်ပူင်း ၊ မွၵ်ႇမႆႇ၊ မိူင်းၼၢႆး ၊ ၼမ်ႉၸၢင်၊ လၢင်းၶိူဝ်း၊ ၵဵင်းတွင်း ၊ ၵႃႇလီၵုၼ်ႁဵင်၊ မိူင်းပၼ်ႇ ၊ လႄႈ မိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း မိူင်းပဵင်း ) ၊ မူႇဝၢၼ်ႈ − 1800 ဝၢၼ်ႈပၢႆ ၊ တၢင်းၵႂၢင်ႈ ပိုၼ်ႉတီႈ ၼႃႈလိၼ် 7000 လွၵ်းလၵ်းပၼ်ႇမူၼ်း ၼႆႉ လႆႈထူပ်းတၢင်းတုမ်ႉယွၼ်ႈႁႅင်းတႄႉတႄႉ၊ ၼၢင်းယိင်း ထုၵ်ႇၺႃးၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ( 625 ၵေႃႉ ) လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်း ထုၵ်ႇတီႉၺွပ်း ၶႃႈတၢႆ ပႃးၸဵမ်သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း  ( ဢမ်ႇယွမ်း 200 ၵေႃႉ )ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁူဝ်ၵူၼ်းဢၼ်လႆႈထုၵ်ႇ ႁေႃႈလိုပ်ႈၶၢႆႉပၢႆႈ ဢမ်ႇယွမ်း 3 – 500,000 ( သၢမ်- ႁႃႈသႅၼ်ၵေႃႉပၢႆ ) ဝႃႈၼႆ။

တႅပ်း 4 တႅပ်း ပဵၼ်သင်?

တႅပ်း 4 တႅပ်း ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပဵၼ် တႅပ်းၶဝ်ႈ တႅပ်းၶႃး တႅပ်းမႆႉတႅပ်းတွၵ်ႇ ။ ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆးသိုၵ်း ဢၼ်ႁုၵ်ႉႁၢႆႉလၢႆး ၼိုင်ႈ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်းသေ ၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၵၼ် ဢၼ်သၢၼ်ၶတ်းၵၼ်တင်း ထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈ။ တႅပ်း 4 တႅပ်း ၼႆၼၼ်ႉ

• တႅပ်းၶၢတ်ႇ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်
• တႅပ်းၶၢတ်ႇ တႃႇလႆႈငိုၼ်းၵမ်ႉၸွႆႈ
• တႅပ်းၶၢတ်ႇ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ( ပိၵ်ႉၶၢဝ်ႇငၢဝ်း )
• တႅပ်းၶၢတ်ႇ ၵႄႈၵၢင်ၵူၼ်းမိူင်း လႄႈ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ယႃႇႁႂ်ႈၸၢင်ႈၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်

လွၵ်းလၢႆးတႅပ်း 4 တႅပ်းၼႆႉ တေပႃးလၢႆးႁုၵ်ႉႁၢႆႉလၢႆပိူင် မိူၼ်ၼင်ႇ ဢထမ်ႇမ ႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ပၢႆႈဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်း ဢၼ်မၵ်းတတ်းဝႆႉ ၊ သင်ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်း တေႁဵတ်းၵူႈလၢႆး တီႉမတ်ႉဢဝ်တၢႆလူလၢႆ ၼၢင်းယိင်း ၊ ဢဝ်လၢႆၶူဝ်းၶွင် လႄႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ပဵၼ်လၢႆး ဢဝ်ၾႆးၽဝ်လၢင်ႉမူႇဝၢၼ်ႈ။

လွၵ်းလၢႆးတႅပ်း 4 တႅပ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ မီးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵူၺ်းၸႂ်ႉ မၼ်းမီးမႃးၸဵမ်ပၢၼ်သိုၵ်းၵူႈပွၵ်ႈပူၼ်ႉမႃး လႄႈ ယွၼ်ႉၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်း တႃႇဢဝ်ပေႉၵၼ်လႄႈ ယင်းၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်မႃးတေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢိၵ်ႇ မိူဝ်းၼႃႈမႃးၵေႃႈ ယင်းတေသိုပ်ႇမီးလႆႈထႅင်ႈၵွၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ တင်းသိုၵ်းဝႅတ်ႉၼၢမ်းတိုၵ်း ၵၼ်ၵေႃႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇယင်းၸႂ်ႉပႃးယူႇ လွၵ်းလၢႆးဢဝ်ၾႆးၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၽူႈၶဵၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ ပွႆႇမၢၵ်ႇၼႃး ပၢမ်း ( မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇယဝ်ႉ ၾႆးမႆႈၸွမ်းထႅင်ႈ ၊ သႅၼ်းမၢၵ်ႇၼႃးပၢမ်း ၼႆႉ ပဵၼ်မၢၵ်ႇမဵဝ်း ဢၼ်ႁုၵ်ႉမဵဝ်းၼိုင်ႈ )။

ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ သိမ်းမိူင်းပီႊ2021 လိူၼ်February ၊ ဝၼ်းထီႉ 1 ယဝ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင်သင်မီးပၢင်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇ ၼႄၵၢင်ၸႂ်ၶွမ်ႈၶတ်းဢႃႇၼႃႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸဵမ်ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်၊ ၸုမ်းပၢႆးမွၼ်း ၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶူး သွၼ် လၢႆလၢႆၽၢႆႇဝႆႉ။ ၵမ်းလိုၼ်းၵေႃႈ ထုၵ်ႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸႂ်ႉလၢႆးႁၢဝ်ႈၵျၢမ်းၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉ ပၢင်ၼႄ ၵၢင်ၸႂ်လႄႈ ထိုင်တီႈမီးၵူၼ်းမိူင်း ၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၺႃးတီႉၺွပ်းသႂ်ႇၶွၵ်ႈ ဢမ်ႇယွမ်း 24,632 ၵေႃႉ ၊ ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃးၶႃႈတၢႆ 40,29 ၵေႃႉ  ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈမုၼ်း AAPP ဢွၵ်ႇၼႄဝႆႉ။လင်ႁိူၼ်းထုၵ်ႇၾႆးၽဝ် 81,000 ပၢႆ၊ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးပၢင်တိုၵ်း ပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မီး 3 လၢၼ်ႉၵေႃႉပၢႆ၊ ဢၼ်ၼမ်သုတ်းၼႆႉ ပဵၼ်တင်းမိူင်းယၢင်းလႄႈ တိူင်းၸႄႈၵႅင်း ဝႃႈၼႆ။ ၶၢဝ်းတၢင်း ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းမႃးၼႆႉ ပႆႇမီး 3 ပီႊ ၵူၼ်းမိူင်းတၢႆၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်လႄႈ ထုၵ်ႇတီႉၺွပ်း ၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇ ၊ ပၢင်တိုၵ်း ၵေႃႈ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းမႃးၵူႈၽၢႆႇ။ တၢင်းဢွၵ်ႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ တႃႇဢဝ်ပေႉၼိူဝ် ၵူႈၸုမ်းၸုမ်းၼႂ်းမိူင်းၵူၺ်း လႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈဢမ်ႇတြႃးၼႆႉ ၵူႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႈတိုၼ်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ ႁပ်ႉႁွင်းလႆႈ။ ပၢင်တိုၵ်းၵေႃႈ တိုၼ်းတေသိုပ်ႇပဵၼ်ယူႇၵူႈတီႈၵူႈတၢင်း ၸိူင်ႉၼႆၵႂႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်းၵူၺ်း။

ပိုၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ လွင်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ မီးမႃး 4 ပၢၼ်ယဝ်ႉ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇမီးၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸုမ်းလႂ် ဢွၼ်ႁူဝ်ဢဝ်ပေႉလႆႈ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်ယိုတ်းမိူင်းမႃးၼႆႉလႆႈသေ ပွၵ်ႈ။ ပွၵ်ႈၼႆႉပဵၼ် ပွၵ်ႈထီႉ 4 ပၢၼ်ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႆႇၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်း ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းသၢၼ်ၶတ်းၶိုၼ်း မီးၼမ်တႄႉတႄႉ။ တေႃႇထိုင် ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်း ယိပ်းၵွင်ႈတေႃႇသူႈၶိုၼ်း ႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်း။ ပေႃးဢဝ်ၸွမ်း ၽၢႆႇၸုမ်းသၢၼ်ၶတ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ပိုၼ် ၽၢဝ်ႇၼႆ ၼႂ်းထုင်ႉပဵင်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 85 % ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၼၼ်ႉ ၸုမ်းၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်း ၵုမ်းၵမ် လႆႈလႄႈ ဢၼ်လၢမ်းၶၢတ်ႈတင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸုမ်းၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၵမ်ၼႃႈလိၼ် တင်း ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မီးၶိုင်ႈတေႃႇၶိုင်ႈ ၼႆဝႆႉ။ ပေႃးတူၺ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၼမ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵုမ်းၵမ်ၼႃႈလိၼ် ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈလႄႈ မၢင်တီႈပႃးၸဵမ်ၼႂ်းဝဵင်းၵေႃႈ ၵုမ်းၵမ်လႆႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းလၢမ်းၶၢတ်ႈၵၼ်ဝႃႈ တႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေတူင်ႉၼိုင်လဵၼ်ႈၵၢၼ်သိုၵ်း တိုၵ်းသိုၵ်းတေႃႇ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ တေယၢပ်ႇဝႆႉ ၼႆၵၼ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းလိူၼ် July မႃးၽၢႆႇၼႆႉၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇၶဝ် မီးပၢင်တိုၵ်းၵၼ် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမူႇၸႄႈၼမ်ႉၶမ်း သႅၼ်ဝီ ၵူတ်ႉၶၢႆ လႃႈသဵဝ်ႈ ၵျွၵ်ႉမႄး မႃးထိုင် ၼွင်ၶဵဝ် ၼႂ်းႁူဝ်လိူၼ် September ၼႆႉ။

4 ပၢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းမႃး 2 ပၢၼ်ဝၢႆးလင်ၼႆႉ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇယုမ်ႇ ယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်ၵၼ်လႄႈ ၶႂ်ႈဢဝ်ပေႉပုၼ်ႈၵၼ်သေ ႁႃတိုဝ်ႉတၢင်းလီတႃႇထူၺ်ႈၸႂ်လူမ်ၼႂ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉ ၽိုၼ်ႉ။ ပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈမီးႁႅင်းသိုပ်ႇၵုမ်းၵမ်ၸိုင်ႈမိူင်းမႃး။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်း ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၶဝ်ထၢင်ႇႁၢင်ႈၵႃႉၶၢႆလွတ်ႈလႅဝ်း လႄႈတင်ႈတူဝ်မီးႁႅင်းမႃးယဝ်ႉ သိုပ်ႇၶတ်းၶႅင် တေႃႇၵၼ်ၶိုၼ်း၊ ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇဢဝ်ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢွင်ႇလႆႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၶႅၼ်းယၢပ်ႇယဝ်ႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇ မီးႁႅင်းၵွင်ႈၵၢင်ႇႁႅင်းၵူၼ်းသိုၵ်းမၼ်ႈၵႅၼ်ႇလိူဝ် ဢၼ်ပဵၼ်တႆး ဢၼ်ဝႃႈပဵၼ်ပီႈဢၢႆႈလူင် ပိူၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ။

တႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေၵူဝ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈဢမ်ႇတိုၵ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈတေဢမ်ႇမီး ၊ တူဝ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႆႇ လၢတ်ႈတႅၵ်ႇလႅင်းမိူဝ်ႈဝၼ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ဝၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း EAO ၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵမ်ႉပၢမ်ႉပၼ် ၸုမ်းၵႅတ်ႇ ၶႄၵူၼ်းမိူင်း PDF / NUG ၼၼ်ႉ တေဢဝ်ဢယေးၵႂႃႇပုတ်းပုတ်းၶၢတ်ႇၶၢတ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈၼၼ်ၵေႃႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၵူဝ်ႁႄသင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ ပဵၼ်ၵႂၢမ်း လွၵ်ႇငိူတ်ႈၵၼ်ႁႂ်ႈယုပ်းၽၢၼ်ႈမွၵ်ႈၼၢၼ်ႉ ၵူၺ်း။

ယွၼ်ႉဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ်တူဝ်ဢၼ်ယုင်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းဝႆႉလႄႈ ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈပဵၼ်ၼႃႈမိူင်းပွတ်းလႂ်ၵေႃႈ ၶဝ်တေၸႂ်ႉလၢႆးတိုၵ်းတေႃးႁၢဝ်ႉႁႅင်း ၼိူဝ်လိၼ် ၼိူဝ်ၾႃႉၵၢင်ႁၢဝ် ပိုတ်းယိုဝ်းၶိုၼ်းယူႇ။ ၶိူင်ႈလူင်သိုၵ်း မၢၼ်ႈ လႄႈ ႁိူဝ်းမိၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶဝ်ၵေႃႈ တေႁၢင်ႈႁႅၼ်းသတႅၼ်းပႆႇ( Standby ) ၵူႈၼႃႈတီႈၼၼ်ႉယူႇ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၽႅၼ်ၵၢၼ်တႅပ်း 4 တႅပ်း ၼႆၵေႃႈ တိုၼ်းတေမႃးၸွမ်းဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ သင်ဝႃႈ မီးပၢင်တိုၵ်းႁၢဝ်ႈ ႁႅင်းမႃး လၢႆၽၢႆႇလၢႆတၢင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်လုတၢႆ မၢတ်ႇၼမ်ၼႆတႄႉ ၵူၼ်းမိူင်းပွတ်းတွၼ်ႈပဵၼ် ပၢင်တိုၵ်းၼၼ်ႉ လီလႆႈၾၢင်ႉသတိ လႄႈ လီႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ဢၼ်တေႃႉတၢင်ႇ ဢဝ်ၵႂႃႇ ငၢႆႈၼၼ်ႉယူႇ တႃႇဢဝ်တူဝ်လွတ်ႈၽွင်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း။

မိူဝ်ႈၼႃႈၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလႆႇ ပႆႇယိုတ်းမိူင်းၼၼ်ႉ မၼ်းယၢမ်ႈလၢတ်ႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ် ႁူပ်ႉထူပ်း တူဝ်တႅၼ်းပႃႇတီႇလၢႆပႃႇတီႇ ၼၼ်ႉဝႃႈ ဢၼ်မၼ်းဢမ်ႇႁတ်းႁဵတ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီး ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်ႉ ဝၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈသိမ်းမိူင်းပႆႇပေႃးႁိုင် ယွၼ်ႉၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၶျၢင်းၶဝ် တိုၵ်းၶိုၼ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တၢႆၼမ် လုသုမ်း ၶူဝ်းၶွင်တင်းၼမ်လႄႈ ၸင်ႇၽဝ်ဝဵင်းထၢၼ်ႇတလၢၼ်ႇ ပဵၼ်ၽဝ်ႇၵႂႃႇ သၢမ်ပုၼ်ႈ သွင်ပုၼ်ႈ တင်းဝဵင်း။ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈပၢႆႈဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈမိူင်းၼမ်၊ လွင်ႈၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၵေႃႈယၢပ်ႇ၊ တႃႇလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈဢမ်ႇမီး ၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးတူၵ်း ၶၼ်ငိုၼ်းတူၵ်း ၵႃႈၶၼ်ၵုၼ်ႇသိၼ်သမ်ႉ ၵႃႈၶိုၼ်ႈၵူႈဝၼ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းတူၵ်းသုမ်း ၵူႈပၢႆးပၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုင်ၵၢၼ်မၼ်း ၼႆ လႆႈ ႁၼ်သၵ်းသၵ်းယဝ်ႉ။

ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈထူပ်းလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႄႈတုၵ်ႉၶလိူတ်ႇမႆႈ ပဵၼ်ၼမ်ႉႁူၼမ်ႉတႃ ၵူႈဝၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉ တႃႇဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် မႁႃႇဢမ်းၼၢတ်ႈမၢၼ်ႈ မၼ်ႈၵိုမ်းၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉၼႆႉလႄႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸင်ႇႁဵတ်းၵူႈလၢႆးတႃႇတေပေႉၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်မႃး။

ဢိင်ၼိူဝ် ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ လႆႈယူႇမႃးၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းသိုၵ်းသိူဝ်ဝႆႉယဝ်ႉလႄႈ ၵႃႈပဵၼ်ၼုမ်ႇႁၢႆးၸၢႆးယိင်း တင်းလၢႆၼႆႉ တိုၼ်းဝႃႈဝႄႈဢမ်ႇလွတ်ႈ ၵႃႈတေလႆႈႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်းပိုၼ်းပၼ်လႄႈ ၵႃႈတေလႆႈဢဝ်တူဝ် ၶၢမ်ႇယၢပ်ႇၶဝ်ႈပွႆးတိုၵ်းၸွမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တေဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈသေ သေႃႉႁူမ်ႈတၢင်ႇဝၢၼ်ႈတၢင်ႇမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတၢင်းၵတ်းယဵၼ်ၸႅတ်ႈၸၢင်ႇတႃႇႁဝ်း ပဵၼ်လွင်ႈယူႇလွတ်ႈၵႂႃႇဝၼ်းလႂ်ဝၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း၊

ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉ ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈႁဵတ်းမႃးဝႆႉပၼ်ယဝ်ႉ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢႃႇၼႃႇၶိုင်ပွင်တႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ဢမ်ႇပႆႇပႃႈမီး ၼႂ်းမိုဝ်းႁဝ်း လႄႈ မၼ်းၵႃႈတေလႆႈဢဝ်လူၺ်ႈ ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈဢသၢၵ်ႈလႅၵ်ႈဢဝ် ၸင်ႇတေလႆႈ မႃးၶိုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးႁဝ်း ဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ် ဢမ်ႇၶႂ်ႈၶၢမ်ႇယၢပ်ႇ ဢဝ်တူဝ်လွတ်ႈယူႇသိုဝ်ႈၽႂ်တၢင်းမၼ်းၼႆ ဝၼ်းၼိုင်ႈမႃး ဝၢၼ်ႈမိူင်း လုၵ်ႈၼႆႉ ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈႁဝ်းႁဵတ်းမႃးပၼ်ၼႆႉ တေၸူမ်ႁၢႆၵႂႃႇတႂ်ႈမိုဝ်းႁဝ်းၶိုၼ်း လႄႈ ႁႂ်ႈႁဝ်းဝႆႉ ၵႃႈၶၼ်  ၽႅၼ်လိၼ်မႄႈမိူင်းတႆးၽိုၼ်ၼႆႉ သေၵမ်း။

သိူဝ်လႅင် ( လွႆလၢဝ်း )

02 / September / 2023

*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈတၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၵူၺ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း။