ၽွၼ်းယွၼ်ႈပၢင်တိုၵ်းတႆးတေႃႇတႆး ဢၼ်လႆႈႁၼ်သိုဝ်ႈၼႃႈတၼ်းတႃ

သိုၵ်းတႆးႁဝ်း တႄႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမီးမႃး ပီႊ1958 သေ ပေႃးထိုင်မႃးၼႂ်းပီႊၼႆႉၵေႃႈ ၶွပ်ႈတဵမ် 66 ပီႊ ၵၢၼ်ၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ သိုၵ်းတႆးလႆႈတႅၵ်ႇပဵၼ်လၢႆၸုမ်း ယွၼ်ႉဝႃႇတၵၢၼ်မိူင်း တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ၊ ဝႃႇတ ၶွမ်ႇမၼိတ်ႉ ဢိၵ်ႇပႃး ပၢႆးဝူၼ်ႉတႃႇၵွပ်ႇၵူႈဢဝ်ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ၵွပ်ႈၼႆ တေႃႇထိုင် ပၢၼ်သူၵဝ်ႁဝ်းႁႃးမႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉပၢႆးဝူၼ်ႉ ဝႃႇတ ၼႆႉသေ ၸိုမ်းၶဝ်ႈၼႂ်း ၸုပ်ႈသႅၼ်းလင်လႄႈ ဢမ်ႇၶိုၼ်းသိုပ်ႇပဵၼ်မႃးလႆႈ သိုၵ်းတႆးၸုမ်းလဵဝ်ၶိုၼ်း။ ၼင်ႇႁိုဝ် သိုၵ်းတႆး တေပဵၼ်ၶိုၼ်းၸုမ်းလဵဝ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ ႁႅင်းၵူႈတူင်ႇဝူင်း ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဢဝ်ၸဵမ် ၵၢၼ်ပၢႆးမွၼ်း တႅမ်ႈလိၵ်ႈလၢႆး ၊ တႅမ်ႈႁၢင်ႈလူၼ်ႉၵႃႇတုၼ်း၊ ၽဵင်းၵႂၢမ်း ပၢၼ်ၵဝ်ႇ ပၢၼ်မႂ်ႇ၊ ၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်သိုၵ်း လၢႆၽၢႆႇၼႆႉ လီၵမ်ႉပၢမ်ႉပၼ်တႄႉတႄႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ ၵၢၼ်ႁႅၼ်းသိုၵ်း လေႃႇတိုၵ်းၵၼ်လူၺ်ႈ တႃႇဢဝ်ပေႉပုၼ်ႈၵၼ် ၼႂ်းပၢႆပီႊ2021 မႃးၼၼ်ႉ ၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈၼိူဝ် ၵူၼ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ဝၢၼ်ႈႁိူၼ်း လင်ႁိူၼ်းတႆးၼၼ်ႉ မီးမႃးၵမ်းသိုဝ်ႈ။ ဝၢၼ်ႈဢၼ်လႆႈပၢႆႈယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်း ၵေႃႈမီး ၊ ပၢႆႈယဝ်ႉ ၶႂ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်းယူႇဝၢၼ်ႈႁိူၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၼင်ႇႁိုဝ်ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈမႆႈၸႂ်ပႃးဝႆႉ။

ၽွၼ်းယွၼ်ႈပၢင်တိုၵ်း ၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႆႈၸဵပ်းသႅပ်ႇယွၼ်ႉမၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၵႃႈမွၵ်ႈဝႃႈ လႆႈပၢႆႈၼီ ပႅတ်ႈႁိူၼ်း ပႅတ်ႈယေး ၽၢတ်ႇယၢၼ်တီႈၽင်ႁူၵ်ႉၽင်ႁႄႇၵူၺ်း တင်းပၢႆးၸႂ်ၵေႃႈ တုမ်ႉယွၼ်ႈပႃးၸဵမ်ၵူၼ်းပၢႆႈလႄႈ ၵူၼ်းယူႇသဝ်းထင်ဝႆႉၼၼ်ႉၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၼင်ႇၵႂၢမ်းၵပ်းထုၵ်ႇပူႇမွၼ်ႇမီးဝႃႈ “ ၵႆႉပၢႆႈၵႆႉၽၢၼ် ၶူဝ်းႁိူၼ်းသႂ်ႇၵူၺ်သၢၼ်ဢမ်ႇတဵမ် လႆႈ” ၼႆၼၼ်ႉ မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈတႄႉတႄႉ။ ယွၼ်ႉလႆႈပၢႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ်ႁိူၼ်းယေးတီႈႁဵတ်းႁႃၵိၼ် တီႈယူႇ တၼ်းသဝ်းလႄႈ တႃႇတေၵႂႃႇတႄႇတင်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇၼၼ်ႉ ၵူႈသမ်ႇသႅၼ်လွင်ႈယူႇၵိၼ်ၵႂႃႇမႃးပႆ လႆႈၶိုၼ်းၶိုင်ႁဵတ်းမႂ်ႇ၊ ဢၼ်မီးဝႆႉၶူဝ်းၶွင်ႁိူၼ်းယေး ငိုၼ်းတွင်းၸိူဝ်းၵဵပ်းႁွမ်ဝႆႉၵေႃႈ လႆႈဢဝ်ဢွၵ်ႇၶၢႆတႃႇယူႇ လွတ်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ်လႄႈ ၽႂ်ဢမ်ႇမုင်ႈမွင်းၶႂ်ႈပၢႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ်တီႈဝၢၼ်ႈၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းၵေႃႈ ငဝ်းလၢႆး ဝၢၼ်ႈမိူင်း ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ၽၢၼ်ႇပဵၼ်မႃးယဝ်ႉလႄႈ ၵႃႈလႆႈဢွၵ်ႇယၢၼ်ၵႂႃႇယူႇသဝ်းတီႈလွတ်ႈၽေး ၵၼ်။

ပေႃးဝႃႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပၢႆႈၵေႃႈ တႃႇသိုၵ်းတႆးတေမီးႁႅင်းၵိုၼ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးလႆႈ၊ တႃႇၸုႁွမ်ဢဵၼ်ႁႅင်း ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ၊ မၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈထိုင်ပႃးသိုၵ်းတႆးၵမ်းသိုဝ်ႈ မိူၼ်ၵႂၢမ်းမီးဝႃႈ “ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႆႉမိူၼ်ၼမ်ႉ ၊ ၵူၼ်းသိုၵ်းၼႆႉ မိူၼ်ပႃ” ၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈ ဢွၵ်ႇယၢၼ်ဝၢၼ်ႈႁိူၼ်းယေးၵေႃႈ ၾိင်ႈထုင်းႁိတ်ႈႁွႆး ဢၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈဢွၼ်ႁဵတ်းမႃးၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ လႆႈလုႁၢႆၵႂႃႇၸွမ်းၵမ်းဢိတ်းၵမ်းဢွတ်းသေ မိၵ်ႈမၢႆႁၢင်ႈၾၢင်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸၢင်ႈယဵၼ်းႁၢႆၵႂႃႇ ၵမ်းလွႆးလွႆး။

ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ၊ ၸႄႈဝဵင်းၵေးသီး၊ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၵိုင် ၊ ၸႄႈဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ တီႈမီးဢဵၼ်ႁႅင်း ႁူဝ်ၵူၼ်း ၸၢဝ်းတႆး ယူႇၼမ်လႄႈ ပဵၼ်လွၼ်ႉၵႅၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း တႃႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵေႃႈဝႃႈလႆႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးသိုၵ်းတၢင်ႇ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႂ် မႃးပၼ်တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈႁိူၼ်းတႆး လႆႈၸဵပ်းသႅပ်ႇလုႁၢမ်းၵေႃႈ ပဵၼ်လၢႆးႁဵတ်း သၢင်ႈဢၼ် သိုၵ်းတႆးႁဝ်းၶိုၼ်း ၶႂ်ႈဢဝ်ပေႉပုၼ်ႈၵၼ်လႄႈ ၸင်ႇလႆႈပဵၼ်မႃး လွင်ႈလုသုမ်း ဢဵၼ်ႁႅင်း ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈဝၢၼ်ႈၸီႉၸေႃႉယႃႉၶေႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းလၢႆးၶႃႈၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းပဵၼ်ဝၢၼ်ႈ မူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်းၵေႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်လိူဝ်ဢဝ်ႁူဝ်သိပ်းလင်မၼ်းၵူၺ်း၊ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇ ဢၼ်ႁၼ် ၵၼ်ယူႇ ၼႂ်းငဝ်းလၢႆး ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၵမ်းလဵဝ်။

သိုၵ်းတႆးယိုဝ်းၵၼ်ၼႆႉ သိုၵ်းတႆးလုတၢႆၼင်ႇၵၼ် ၊ ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းသိုၵ်းတႆးလႆႈပႅတ်ႈႁိူၼ်းယေး ပၢႆႈၵေႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယူပ်ႈယွမ်းမိူၼ်ၵၼ်။ မိူဝ်ႈၽွင်း ဢဵၼ်ႁႅင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယူပ်ႈယွမ်း ဢွၼ်ႇဢႄးၼၼ်ႉ ၽေးၶဵၼ်တၢင်ႇပိူင် တေၸိမ်ၶဝ်ႈယႃႉမႃးၸွမ်းၼႆ ပေႃးမႃးတူၺ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ယၢမ်းလဵဝ် ၼႆႉ တေလႆႈႁၼ်သၵ်းသၵ်းတႂ်ႈတႃၵမ်းလဵဝ်။

မိူင်းတႆး တီႈၵိုၵ်းပိုၼ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး တီႈတင်ႈဝဵင်းႁေႃသႅင်ႁေႃၶမ်းသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ၼႂ်းပိုၼ်းလိုဝ်းလင်ႁူင် ႁၢင်းၼၼ်ႉ ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ သိုၵ်းတႆးႁဝ်း ဢမ်ႇမီးဢူၽုင်ႁူမ်ႇငမ်းႁႄႉၵင်ႈပၼ်သင်လႆႈ၊ သိုၵ်းလွႆ ဢဝ်လူတ်ႉထႆ ထုၺ်ပႅတ်ႈၶူးမိူင်း တီႈၸေႈလၢၼ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းတႅၵ်ႇလႅင်းလီၼႃႇ၊ ဝၢၼ်ႈတႆးဝဵင်းတႆး မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈတႆးၼႆၵေႃႈ လႆႈၶၢမ်ႇသိုၵ်းတၢင်ႇၶိူဝ်းတၢင်ႇမူႇတၢင်ႇၸုမ်း လူလၢႆပေႉၵိၼ် ယွၼ်းၶွၼ်ႇၵႃႈပွင်ႇၵႃႈပဵၼ် ယူႇဝၼ်းဝၼ်းၶိုၼ်းၶိုၼ်းၼႆႉ ႁူႉႁၼ်ၵၼ်ယူႇၵူႈၵေႃႉ၊ ဢၼ်ၽူႈမီး ပုၼ်ႈၽွၼ်းသိုၵ်းတႆးဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း တေလႆႈႁၢပ်ႇသွင်မႃႇသွင်ၵၢၼ်းတေၼၵ်းၼႃၵူၼ်းမိူင်း ၼႆၼၼ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်းမၼ်းပေႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈၼပ်ႉလႆႈယဝ်ႉ ငဝ်းလၢႆးယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ။

ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇၼႆႉ သိုၵ်းတၢင်ႇမူႇတၢင်ႇၸုမ်း ၽၢၼ်ႇသၢင်းပၢင်တိုၵ်းၸွမ်းဝၢၼ်ႈၸွမ်း သူၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈတႆးၵူၼ်းတႆးယူႇသဝ်းၸွမ်းၼမ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်လၢႆးတီႇၽဵဝ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢွၵ်ႇယၢၼ်ပိုၼ်ႉတီႈလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁၢမ်းတီႈယူႇမိူၼ်ၵၼ်ၵူၺ်း။ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသႅၼ်ဝီ ပွတ်းဝၢၼ်ႈၵုၼ်ၵွၵ်ႇ  ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းၶၢင် လႄႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လႆႈပၢႆႈ ၼပ်ႉပဵၼ်ႁဵင်ၵေႃႉ။ ၵမ်းလိုၼ်းဝၢၼ်ႈတႆး တီႈဢမ်ႇမီးၵူၼ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးယူႇၼႆၵေႃႈ မီးၵူၼ်း တၢင်ႇၶိူဝ်းမႃးယူႇတႅၼ်းသေ တေယဵၼ်းပဵၼ်ၶွင်ပိူၼ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ သိုၵ်းတႆးၵေႃႈၵႆႉၺႃး သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၵ်ႉယိုဝ်းငွႆးယိုဝ်းတၢႆဢမ်ႇႁူႉပဵၼ်လၢႆၵေႃႉ လၢႆပွၵ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်သိုၵ်းတႆး ႁတ်းပုတ်းၶၢတ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းဢီႈသင်တႄႉတႄႉ၊ လိူဝ်သေမီးလိၵ်ႈသေႉ သွမ်း ၵႄႈလိတ်ႈၵၼ်လူၺ်ႈလၢႆးလီၼႆၵူၺ်း။ ပေႃးပဵၼ်သိုၵ်းတႆးၼင်ႇၵၼ်တႄႉ ယွၼ်ႉလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ် ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇလႆႈဢဝ်လၢႆးသိုၵ်းသေ ၵႄႈလိတ်ႈၼႆၵမ်းလဵဝ်။ ပေႃးတႅမ်ႈလၢတ်ႈ ၸိူင်ႉၼႆသမ်ႉ မၼ်းမိူၼ်ဝႃႈ “ ၶူၼ်ႉတိူၵ်ႇၼႃးယိူဝ်ႈၼဝ်ႈ ၶူၼ်ႉၵႂၢမ်းၵဝ်ႇၽိတ်းၵၼ် ” ၼႆၵႂႃႇပႅတ်ႈ။

ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၶႂ်ႈသေႉၼႄးၸုမ်းလႂ်ၸုမ်းၽႂ်သင် ဢၼ်ၶႂ်ႈဝႃႈတႄႉ တီႈမီးဢဵၼ်ႁႅင်းတႃႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈႁဝ်း ၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈတိုၵ်းသူၼ်း ႁႂ်ႈသိုၵ်းတႆးႁဝ်းမီးလွင်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်း တႃႇတေၵႅတ်ႇၶႄလုမ်းလႃးတူၺ်းထိုင် လႄႈ ပူၵ်း ပွင်ပၼ်ၽဝၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ႁႂ်ႈလီမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ပၢႆၵမ် − ၵူင်ႇၵၢဝ် တိုဝ်ႉႁၢဝ်ႉ

မၢႆဝၼ်း − 25 /October/ 2023

*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈတၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၵူၺ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း။