ပၼ်ႁႃမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈယၢမ်းလဵဝ် ၸွင်ႇပဵၼ်ယၢင်ႈတိၼ် တႃႇပူၵ်းတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းမႂ်ႇၽႂ်မၼ်း? (တွၼ်ႈ−2)

ၸင်ႈတူၺ်းယႃႇၸူႇၵၢၼ်သိုၵ်း ၵႄႈၵၢင်ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းၽၢႆႇၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸၢဝ်း ၶိူဝ်း တိုၵ်းၵၼ်ယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ လိၼ်ႉယႃႇၸူႇပႃးၽၢႆႇ ဢဵၼ်ႁႅင်းၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႆႉၼႂ်း ငဝ်းလၢႆးယၢမ်းလဵဝ်။ ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉပဵၼ် ၶေႃႈတွပ်ႇၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈဢုပ်ႇၼမ်သေ တႅပ်းတတ်း ပဵၼ်ၽၢႆႇပေႉၵႂႃႇ လၢတ်ႈလႆႈၶေႃႈႁုပ်ႈမၼ်းၸိူင်ႉၼႆ။

ပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းၸႄႈမိူင်းၶၢင်

သိုၵ်းၶၢင် (KIA) ဢမ်ႇၶဝ်ႈၸွမ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်တိုၵ်း 1027 သေတႃႉ ဝၢႆးမီးပၢင်ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ၵႄႈၵၢင် 3 ၸုမ်းဢူၺ်းလီလႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ သိုၵ်းၶၢင် (KIA) ၽႅၼ်ၵၢၼ်တိုၵ်းပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈမိူင်း ၶၢင် တိူင်းၸႄႈၵႅင်းပွတ်းၼိူဝ်၊ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ သိုၵ်းၶၢင်ဢွင်ႇပွႆးသိမ်းလႆႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼပ်ႉႁူဝ် သိပ်းတပ်ႉမၼ်းမိူၼ်ၵၼ်။

သဵင်ႈလိူၼ် September,2024 ၼႆႉ သိုၵ်းၶၢင် ထူဝ်းသိုၵ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ သိုၵ်းပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ်ၶၢင် (BGF) ဢၼ် ဢူးသၶူင်ႇတဵင်ႇယဵင်းဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉသေ သိမ်းလႆႈဝဵင်းၶျီႇၽူၺ်ႇ၊ ဝဵင်းသေႃႉလေႃႇ တီႈမီးလိၼ်ႁေႈၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ (မြေရှားသတ္တု) ပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈႁႃပၢႆးမၢၵ်ႈမီးယႂ်ႇလူင်၊ သိုၵ်းၶၢင် တိုၵ်းသိမ်းလႆႈလႄႈ ပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇ မုၵ်ႉၸုမ်းတႄႉတႄႉၼႆယဝ်ႉ။ပွတ်းတွၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းတႃႇၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ လႅၼ်လိၼ်တိတ်းၸပ်း မိူင်းၶၢင်−မိူင်းၶႄႇသဵၼ်ႈၼိုင်ႈ၊ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵႃႉၶၢႆၵေႃႈၸႂ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

သဵၼ်ႈတၢင်းၵႃႉၶၢႆၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ မိူင်းၶၢင် မိူင်းၶႄႇ ၶႂ်ႈဝႃႈၵူႈသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်ၼၼ်ႉ သိုၵ်းၶၢင်(KIA) ၵုမ်းထိင်းလႆႈမူတ်းယဝ်ႉလႄႈ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢၼ်တေတေႃႉၶဝ်ႈတေႃႇဢွၵ်ႇလုၵ်ႉတင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းၶႄႇၵႂႃႇမႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဢုပ်ႇၵုမ်တင်းသိုၵ်းၶၢင် (KIA) ၼႆ တိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းၶၢင် ထတ်းသၢင်ၼႄၼင်ႇၼႆ။

တင်းတႄႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈသိမ်းဢႃႇၼႃႇ 2021 မႃးယဝ်ႉ သိုၵ်းၶၢင် လႆႈသွၼ်ပၼ် ၵၢၼ်သိုၵ်းလႄႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ၶိူင်ႈၵမ်ႉၵႅမ်သိုၵ်း တီႈတပ်ႉၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်း (PDF) ၶွတ်ႇၽွတ်ႈပၼ်တပ်ႉၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းမိူင်းၶၢင် ၼင်ႇတႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်းသေ တိုၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃးယူႇ ၸွမ်းလွၵ်းလၢႆးၽႅၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်းၶဝ်ဢမ်ႇထၢတ်ႇ။ ၸၼ်ႁႅင်းၾႆး ပၼ်တႃႇၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတၢင်ႇၸုမ်း တႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈတေၵႂႃႇထႅမ်ႁႅင်းသိုၵ်းတၢင်ႇၸႄႈမိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႆႈၶတ်းၸႂ်တႃႇႁႂ်ႈတပ်ႉဢမ်ႇတႅၵ်ႇလႄႈ ပဵၼ်ၽၢႆႇၶၢမ်ႇ တိုၵ်းဝႆႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။

သိုၵ်းၶၢင် ပဵၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵႅၼ်ႇၶႅင်ၸုမ်းၼိုင်ႈလႄႈ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇလႆႈၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇသႅၼ်ႈဢွၼ်ႇ ႁင်းၵူၺ်း ၸုၵ်းမၼ်ႈၼိူဝ်တူဝ်ၵဝ်ႇလႆႈလီ ဢမ်ႇဝႃႈတင်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်မိူင်း။ ထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈ ၼႂ်းမိူင်းၶၢင်ၼႆႉ လိူဝ်သေ သိုၵ်းၶၢင်ယဝ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈမီးတၢင်ႇတပ်ႉသိုၵ်း ၊ သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းၶၢင် မီးမႃးၵေႃႈ တေလႆႈယူႇတႂ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၶၢင် တႂ်ႈၶေႃႈၸီႉသင်ႇ သိုၵ်းၶၢင် ယၢမ်ႈငိၼ်းၼင်ႇၼႆ။

ၼႂ်းမိူင်းၶၢင်ၼႆႉ ဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ်လိူဝ် ပဵၼ်တႆး လႄႈမၢၼ်ႈ ၶၢင်ၼႆႉတၢမ်းမႃးပဵၼ်ထီႉ 3 ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်သေ သိုၵ်းၶၢင် (KIA) ဢွၼ်ႁူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းၶၢင်လႆႈၼၼ်ႉ ၼပ်ႉသွၼ်ႇလႆႈဝႃႈ ၶဝ်မီးၼမ်ႉၵတ်ႉ မေႃႁဵတ်းမေႃသၢင်ႈ မေႃဢွၼ်ႁူဝ် မီးၼမ်ႉၸႂ်ႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈႁၢဝ်ႈႁၢၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼႃႈသိုၵ်းမိူင်းၶၢင် သိုၵ်းၶၢင်(KIA) တိုၵ်းပေႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်တႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းဢဝ် ပေႉတင်းၵၢၼ်မိူင်း။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈလိူၵ်ႈပႆသဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၸႂ်ႉလၢႆးၵျၢမ်းလႄႈ ၽၢႆႇၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလိူဝ်လႆႈသဵၼ်ႈတၢင်းၼႆႉသေ ၵႃႈလႆႈၶိုၼ်းတိုၵ်းတေႃးၶိုၼ်း တႃႇၵွပ်ႇၵူႈၵုင်ႇမုၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၽႂ်မၼ်း။

ၼႃႈသိုၵ်းၼႂ်းၸႄႈမိူင်းၶျၢင်း

ဝၢႆးၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢမ်းၼၢတ်ႈ ပီႊ 2021 ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶွမ်ႈၶတ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ (CDM) မီးတင်းၼမ်သေ ဢွၼ်တေႃႇသူႈလူၺ်ႈလၢႆးၸႂ်ႉၵွင်ႈယၢမ်းတိုၵ်းမႃး ႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁၢၼ်ႁၢၼ်။ တေႃႇထိုင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်ၾႆးၽဝ်ဝဵင်းထၢၼ်ႇတလၢၼ်ႇ ပဵၼ်ၽဝ်ႇၵႂႃႇ ၶႂ်ႈဝႃႈတင်းဝဵင်း။

ၸုမ်းသိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ၶျၢင်း Chin Brotherhood လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉတႅၵ်ႇလႅင်းဝႃႈ ၼႂ်းပီႊ 2024 သဵင်ႈၼႆႉ တေၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁႂ်ႈမူတ်းသဵင်ႈၼႂ်းမိူင်းၶျၢင်းပတ်းပိုၼ်ႉသေ လွင်ႈၼႆႉလႆႈတမ်းဝၢင်းဝႆႉပဵၼ် ပဝ်ႉမၢႆၵၢၼ်သိုၵ်း တႃႇၽေႃႇၼမ်ႉၼႄတူဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၼႂ်းပီႊ 2024 ၼႆယဝ်ႉ။

ၼႂ်းမိူင်းၶျၢင်းၼႆႉ မီး 9 ၸႄႈဝဵင်း၊ ဢၼ်တိုၵ်ႉမီးၵၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇလႄႈတပ်ႉသိုပ်းမၢၼ်ႈပၵ်းတပ်ႉဝႆႉ ၵိုတ်း 4 ၸႄႈဝဵင်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းမိၼ်းတၢတ်ႉ၊ ဝဵင်းၵၢၼ်ႇပႅတ်ႉလႅတ်ႉ၊ ဝဵင်းတီးတဵင်ႇ၊ ဝဵင်းၽလၢၼ်း ဝႃႈၼႆ။ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶျၢင်း ႁူမ်ႈၵၼ်တိုၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇ ဝႃႈၼႆၵေႃႈ ယွၼ်ႉမီးၸုမ်းသိုၵ်းၶျၢင်း ပိုၼ်ႉတီႈလၢႆမူႇလၢႆၸုမ်းဝႆႉ (ဢမ်ႇပိူင်ႈတင်းမိူင်းတႆး) လႄႈ ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းၵၢၼ်သိုၵ်း  မိူၼ်ၵၼ်ၵေႃႈ ပေႃႇလသီႇလၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈပၢႆႈပိူင်ႈၵၼ်လႄႈ ၼင်ႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈမႃးၸုမ်း ၽူႈပၢႆးမေႃမိူင်းၶျၢင်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း (ICNCC) ၼႆႉ မီးၸုမ်းသိုၵ်းၵၢၼ်မိူင်း CNF ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇသေ ၶိုၼ်းတင်ႈမႃး ၶွင်ႇသီႇၸႄႈမိူင်းၶျၢင်း ၼႆၶိုၼ်း။ တႅၵ်ႇပဵၼ် သွင်ၸုမ်းယႂ်ႇယႂ်ႇဝႆႉ။

တၢင်းႁၢၼ်ထိုင် ၵူၼ်းမိူင်းၶျၢင်း ႁဵတ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႄႉဝႃႈ လွင်ႈမီးၵၢၼ်ၶႄႉၶဵင်ႇတႅင်ႇတင်ႈၶႂၢၵ်ႈ ဢေႃးၸႃႇ ၸုမ်းၽႂ်မၼ်း ၼႂ်းငဝ်းလၢႆး တိုၵ်ႉတေႃႇသူႈၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ်၊ လီမႆႈၸႂ်တႃႇ ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းၶျၢင်း ၶၢဝ်းမိူဝ်းၼႃႈတႄႉတႄႉ ဝႃႈၼႆ။ လႆႈႁၼ်ဝႃႈ တင်းသွင်ၸုမ်း မီးၽႅၼ်ၵၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ တႃႇတမ်းဝၢင်းၵၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇ၊ ၵၢၼ်တႅပ်း တတ်းတြႃး၊ ၽၢႆႇပွင်မၢႆမီႈ ဢၼ်မီးသုၼ်ႇတႅပ်းတတ်းၵၢမ်ႇၵျမႃႇ ၸႄႈမိူင်းၶျၢင်း။

ၼႃႈသိုၵ်း ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ

ရၶႅင်ႇ ၶႂ်ႈလႆႈသုၼ်ႇတႅပ်းတတ်းဢုပ်ႉပိူင်ႇႁင်းၶေႃ ဢမ်ႇၼၼ် သုၼ်ႇၸႄႈမိူင်းလွတ်ႈလႅဝ်းၶေႃၶေႃ ဢၼ်ယူႇသဝ်းၸွမ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ၊ ပဵၼ်ၸႄႈမိူင်း မီးၵၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇ တႅပ်းတတ်း တူဝ်ၵဝ်ႇ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်း ႁူဝ်ပၢၵ်ႇတဵမ်။

တပ်ႉသိုၵ်းရၶႅင်ႇ (AA) ၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်တိုၵ်း 1027 ၼႂ်းဢူၺ်းလီ 3 ပီႈၼွင်ႉသေ ၼႂ်းမိူင်းရၶႅင်ႇၵေႃႈ တႄႇပိုတ်ႇပၢင်တိုၵ်းလိူၼ် November 2023 ၊ တိုၵ်းသိမ်းလႆႈၸႄႈဝဵင်း 11 ၸႄႈဝဵင်း ၼႂ်းမိူင်းရၶႅင်ႇ။ တပ်ႉသိုၵ်းရၶႅင်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ တေၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢွၵ်ႇ ၼႂ်းၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇတင်းမူတ်း ၼႆႉပဵၼ်ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းပဝ်ႉမၢႆၵၢၼ်သိုၵ်းထီႉ 1 သေ သိုပ်ႇထူဝ်းသိုၵ်းလူမ်ႇတိုၵ်း တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈ ႁႅင်းႁႅင်းတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။

တပ်ႉသိုၵ်းရၶႅင်ႇ မီးၽူႈၼမ်းၵၢၼ်သိုၵ်း သႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉ သူၼ်းတုမ်ၵူၼ်းမိူင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇရၶႅင်ႇ ၼႂ်းမိူင်းၼွၵ်ႈမိူင်းလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီႊပၢႆမီးဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်း ၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇ၊ တိုၵ်းသိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁၢၼ် ၊ မီးသဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းၸႅင်ႈလႅင်း “ Arkan Dream ” ၼႆသေ ၽေႃႇၼမ်ႉၽေႃႇတူဝ် ၼင်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်း။

ပၢႆၵမ် − လိူတ်ႈတႆး (လွႆၸၢင်ႉ မိူင်းၵိုင်)
တႅမ်ႈ − 07/ October / 2024

မၢႆတွင်း − ပွင်ႈလိၵ်ႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင် ႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ် ၼမ်ႉၵႂၢမ်းပၢႆးဝူၼ်ႉ သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၵူၺ်းလႄႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း