ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၼၢင်းယိင်း မိူင်းၵူဝ်းရီးယႃးၸၢၼ်း လႆႈႁပ်ႉသူး ‘ၼူဝ်ႇပႄႇလိၵ်ႈလၢႆး’

ၵေႃႇမတီႇ သူးၼူဝ်ႇပႄႇလ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 10 October 2024 တီႈဝဵင်းသတွၵ်းႁူမ်း (Stockholm) ဝႃႈ ၽူႈလႆႈႁပ်ႉသူးလိၵ်ႈလၢႆး ပီႊၼႆႉ ပဵၼ် Han Kang  ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၼၢင်းယိင်း မိူင်းၵူဝ်းရီးယႃးၸၢၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။

Mats Malm ၽူႈတၢင်တူဝ် ၵေႃႇမတီႇ တွၼ်ႈသူး လၢတ်ႈဝႃႈ လိၵ်ႈဢၼ် Han Kang တႅမ်ႈသေလႆႈသူးပီႊၼႆ   ၵဵဝ်ႇၵပ်း လွင်ႈမၢတ်ႇၸဵပ်း လွင်ႈတိူဝ်ႉၸႂ် လွင်ႈလုသုမ်း  တႃႇသုၼ်ႇပုၵ်ႉၵူဝ်ႇၵူၼ်း လႄႈၵူၼ်းတင်းၼမ် ၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းၵူဝ်းရီးယႃးၸၢၼ်း ဢိၵ်ႇတင်း သွႆႉလိၵ်ႈမၼ်းၼၢင်းၼၼ်ႉ ပိုတ်ႇႁႂ်ႈႁၼ် ဝႃႈ ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းၶွပ်ႈမၢင်လုလႅဝ်လႆႈငၢႆႈမွၵ်ႈႁိုဝ်ၼႆယူႇ ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်မၼ်းၼၢင်းၸႂ်ႉ ၵေႃႈ မီးလွင်ႈႁၼ်ထိုင်ၵၢင်ၸႂ် တေႃႇၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႃႇလႄႈ လႆႈဝႃႈ လိၵ်ႈဢၼ်မၼ်းၼၢင်း တႅမ်ႈၼႆႉ မီးၸဵမ်လွင်ႈဢုၼ်ႇၸႂ်လႄႈ လွင်ႈႁုၵ်ႉႁၢႆႉၼင်ႇၵၼ်  ယူႇယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၵေႃႈ မၼ်းၼၢင်းယၢမ်ႈလႆႈႁပ်ႉသူး International Booker Prize ပီႊ 2016  ပဵၼ် ၸိူင်း “The Vegetarian” ဢၼ်လၢတ်ႈၼႄလွင်ႈ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ တႅပ်းတတ်း တႃႇတေၵိုတ်းယိုတ်း လွင်ႈၵိၼ်ၼိူဝ်ႉ၊ ထိုင်တီႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးၽွၼ်းႁၢႆႉၸႃႉၸွမ်းမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ သွင်ပီႊ လိၵ်ႈဢၼ် မၼ်းၼၢင်းတႅမ်ႈ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ “Human Acts” ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလိူၵ်ႈၶဝ်ႈ ၶေႉၶဵင်ႇႁိမ်သူးထီႉၼိုင်ႈ သူး Booker  ၵူႈမိူင်းမိူင်း (International Booker Prize) ထႅင်ႈၼႆယဝ်ႉ။

သူးၼူဝ်ႇပႄႇလ် လိၵ်ႈလၢႆးၼႆႉ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး တေသူၼ်ၸႂ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းယူးရူပ်ႉ လႄႈ မိူင်းဢမေႇရိၵႁွင်ႇ ၼၼ်ႉမႃး ၵမ်ႈၼမ် လႄႈၽူႈလႆႈႁပ်ႉသူးၵေႃႈၵမ်ႈၼမ်တေပဵၼ်ၽူႈၸၢႆး။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ သူးဢၼ်လႆႈထိၼိုင်ႈ ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၽူႈၸၢႆး ။ ၼႂ်းၵူၼ်း 119 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်လႆႈႁပ်ႉသူးၼႆႉ​​တေမီးယူႇ 17 ၵေႃႉၵူၺ်းသေ ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်လႆႈသူးၼူဝ်ႇပႄႇလ် ၽၢႆႇလိၵ်ႈလၢႆး ၵေႃႉလိုၼ်းသုတ်း (ပီႊ2022) ၼၼ်ႉ ပဵၼ်  Annie Erno မိူင်းၾရင်ႇသဵတ်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ဝူင်ႈၼႆႉၵူၺ်းမီးၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸိုဝ်ႈသဵင် ၽူႈလႆႈႁပ်ႉသူးၼူဝ်ႇၼူဝ်ႇပႄႇလ်လၢႆၵေႃႉယဝ်ႉ။

တႄႇတီႈ Victor Ambrose လႄႈ Gary Ruffan ၊ ၽူႈလႆႈႁပ်ႉသူးၼူဝ်ႇပႄႇ ၽၢႆႇပၢႆးယူႇလီ လႆႈႁပ်ႉသူး ယွၼ်ႉသွၵ်ႈႁႃထူပ်းႁၼ် microRNA ဢၼ်လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇဢိတ်းမီးယူႇၼႂ်းပီႇၸႃႉသေ ၸၢင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၶွင် Jeans ၼႂ်းသႄးလ် လႄႈ ၸၢင်ႈၸွႆႈႁႂ်ႈၶူၼ်ႉႁႃ လွၵ်းလၢႆးမႂ်ႇတႃႇယူတ်းယႃ တၢင်းပဵၼ်ၵႅၼ်ႇသႃႇလႆႈၼၼ်ႉၼႆယူႇ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 10 October 2024 (Geoffrey Hinton) ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ တီႈၸၼ်ႉၸွမ် Toronto မိူင်း Canada ဢၼ်ႁူႉၸၵ်းၵၼ်ၼႂ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ဝႃႈ  ပဵၼ်​​ၽူႈသၢင်ႈ AI လႄႈ John Hopfield ၵူၼ်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈၸၼ်ႉၸွမ် Princeton ၼၼ်ႉ လႆႈသူးပၢႆး physics ပီႊၼႆႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 10 October 2024 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ  လႆႈမီးၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ David Baker, Demis Hassabis လႄႈ  John Jumper ဢၼ်ၶတ်းၸႂ်သႂ်ႇႁႅင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈ ၶူင်ႉသၢင်ႈပရူဝ်ႇတိၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈလႆႈႁပ်ႉသူး ၼူဝ်ႇပႄႇလ် ၽၢႆႇပၢႆးထၢတ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။

ပၢင်ႁပ်ႉသူးတေၸတ်းႁဵတ်း တီႈဝဵင်း Stockholm    ၼႂ်းဝၼ်းထီႉ 10 December    2024 ဢၼ်ပဵၼ်ဝၼ်း ၶွပ်ႈတဵမ် ဝၼ်းၶွပ်ႈၶူပ်ႇ ၸဝ်ႈပၢႆးသၢႆႊ ဢၼ်ၵေႃႇတင်ႈ သူးၼူဝ်ႇပႄႇလ် မိူဝ်ႈပီႊ 1895 ၼၼ်ႉ လႄႈ လႆႈပၼ်သူးတႄႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီႊ 1901 ၼၼ်ႉမႃးတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်သေ  ၽူႈလႆႈသူးၼူဝ်ႇပႄႇလ် တေလႆႈႁပ်ႉသူး ငိုၼ်း11 လၢၼ်ႉ Swedish krona (1 လၢၼ်ႉတေႃႇလႃႇ) ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ – လၢဝ်းၽွင်း

ဢၢင်ႈဢိင်− VOA thai