ၽွမ်ႉၵၼ်ႁူမ်ႈပဵၼ်ႁႅင်း ပႅင်းၵၼ်ႁဝ်းယူႇလွတ်ႈ

လူမ်းလႅင်ႉလူင်ယႃႇၵီႉ (Typhoon YaGi) ၵေႃႇတူဝ်လုၵ်ႉတင်း ပၢင်ႇလၢႆႇၶႄႇပွတ်းၸၢၼ်း ၽတ်ႉၶဝ်ႈ မိူင်းၶႄႇ ၊ ဝႅတ်ႉၼၢမ်း၊ လၢဝ်း၊ ထႆး ၶဝ်ႈပႃးထိုင် မိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း တဝ်ႈႁွတ်ႈပႃး မိူင်းမၢၼ်ႈထုင်ႉပဵင်း ၼႂ်းလိူၼ် September,2024 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးလွင်ႈလုသုမ်း သၢႆၸႂ်တိူၵ်ႇႁႆႈလွၵ်းၼႃး ၶူဝ်းသူၼ် ႁိူၼ်းယေး တင်းၼမ်။

ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ဢၼ်လႆႈထူပ်းၽေးတုမ်ႉယွၼ်ႈ ၼမ်ႉထူမ်ႈၼမ်ႉလူၵ်ႈ မီး 110 ၸႄႈဝဵင်း၊ ၵူၼ်းမိူင်းလုတၢႆ 433 ၵေႃႉ ၊ ႁိူၼ်းယေးလုသုမ်း 115,005 လင် ၊ တိူၵ်ႈႁႆႈလွၵ်းၼႃး 780,000 ဢေႇၵႃႉပၢႆ၊  သဵၼ်ႈတၢင်း လႄႈၶူဝ် 1,358 ၊တူဝ်သတ်းလုတၢႆ 176,246 တူဝ် ၼႆ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႂႃႇ ၼႂ်းဝၼ်းထီႉ 27 / September / 2024 ။ ၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈႁၢႆးငၢၼ်း UNOCHA ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၼမ်ႉထူမ်ႈလူၵ်ႈၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၵူၼ်းလုတၢႆ ဢမ်ႇယွမ်း 360 ၵေႃႉလႄႈႁၢႆလၢႆ ဢမ်ႇယွမ်း100ၵေႃႈ၊ လွင်ႈလုသုမ်းမီးၼမ်လိူဝ်ဢၼ်ၽၢႆႇၶွင်ႇ သီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁၢႆးငၢၼ်းၼၼ်ႉဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း လႄႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၼႃႈတီႈ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆးၵုမ်းၵမ်လႆႈ ယိုၼ်းမိုဝ်း ၵဵပ်းလႆႈသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆ ၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈၼမ်ႉထူမ်ႈၼမ်ႉလူၵ်ႈၼၼ်ႉ ၸႄႈဝဵင်း မွၵ်ႇမႆႇ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ ၼမ်ႉၸၢင်၊  ၵဵင်းတွင်း ၊ ၶူဝ်လမ်၊ ၵႃႇလိ၊ ၵုၼ်ႁဵင်၊ ၵဵင်းတွင်း၊ မိူင်းပၼ်ႇ ၊ လၢင်းၶိူဝ်းလႄႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း တေမီး ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပဵင်း၊ မိူင်းတူၼ်၊ ပုင်ႇပႃႇၶႅမ်  လႆႈလုသုမ်းၸွမ်းယွၼ်ႉလူမ်းလႅင်ႉလူင်ၼႆႉ  တႄႉ တႄႉ။

ၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၵေႃႇမတီႇၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းထူပ်းၽေးၼမ်ႉထူမ်ႈ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈ တႆး တၢင်ႇထိုင်ၼႄၼၼ်ႉလႆႈႁူႉဝႃႈ လင်ႁိူၼ်းထူပ်းၺႃးၽေးၼမ်ႉ (5,448) လင်၊ ႁူဝ်ၵူၼ်းၸၢႆးယိင်း ႁူမ်ႈ (25,900) ၵေႃႉပၢႆ ၊ သူၼ်ႁႆႈၼႃး ဢမ်ႇယွမ်း(1,000) ဢေႇၵ၊ ၶူဝ်ၵွႆသဵၼ်ႈတၢင်းၶၢတ်ႇ လႄႈ တေႃႇထိုင်ဝၢႆးၼမ်ႉလူတ်းလူင်းယဝ်ႉၵေႃႈ မၢင်ၸႄႈဝဵင်း မၢင်ဝၢၼ်ႈယင်းတိုၵ်ႉလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပူၵ်းပွင် တႃႇၼႃႈႁိူၼ်းၽႂ်မၼ်းယူႇ။

လူင်းမိုဝ်း ၸွႆႈထႅမ်

ၵွၼ်ႇမုၵ်ႉၸုမ်းRCSS ပႆႇဢွၵ်ႇလိၵ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ထူပ်းၽေးၼမ်ႉထူမ်ႈၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်းမိူင်းထူပ်းၽေးၼမ်ႉယဝ်ႉလႄႈ  တင်ႈတႄႇ ၼႂ်းဝၼ်းထီႉ  30 / August / 2024 ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်းၼႃႈတီႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းၵဵင်းတွင်း လႆႈလူင်းၸွႆႈထႅမ် ၶူဝ်းၶွင်လႄႈ ၶွင်ၵိၼ်ယႅမ်ႉတီႈ ပေႃႈမႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉတုမ် လင်ႁိူၼ်း 92 လင်၊ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း ထုင်ႉဝၢၼ်ႈႁၢတ်ႇ ၼႃးၵူင်း လႆႈၸွႆႈထႅမ် တႃႇလင်ႁိူၼ်း 1623 လင် ႁူမ်ႈ (8) ဝၢၼ်ႈလႄႈ ၼႂ်းဝၼ်းထီႉ 04 / September / 2024 သိုပ်ႇၸွႆႈ ထႅမ်တီႈဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း တီႈဝၢၼ်ႈတႂ်ႈ၊ ဝၢၼ်ႈပွၵ်ႉၵၢတ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈလူင်ပွၵ်ႉဢွၵ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈပၢင်ႁုင်၊ ဝၢၼ်ႈပၢင် ဝွင်၊ ဝၢၼ်ႈပၢင်သၼွင်း၊ ဝၢၼ်ႈႁူဝ်ၼႃး၊ ႁူမ်ႈ 334 လင်။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ  လႆႈၸွႆႈ ထႅမ်တီႈၵူၼ်းမိူင်းထူပ်း ၺႃးၼမ်ႉ  လူၵ်းသူၼ်ၼႃး ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆးၼၼ်ႉ လႆႈၸွႆႈၸိူဝ်ႉထူဝ်ႇၼဝ်ႈ 3000 ၸွႆႉ တႃႇပဵၼ်ၵၢၼ် ၽုၵ်ႇ တႅၼ်းတၢင်ၵႂႃႇဝႃႈၼႆ။

ဢမ်ႇၵႃးၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းလၢတ်ႈမႃးပႃးၼိူဝ်ၼႆႉၵူၺ်း မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းပၼ်ႇ၊ မွၵ်ႇမႆႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇတီႈ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႃႈတီႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၽၢႆႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈလႆႈသိုပ်ႇၸွႆႈထႅမ်မႃး ဢမ်ႇၵိုတ်းဢမ်ႇလိုဝ်ႈ။

ၼႂ်းပၢႆလိူၼ် October သမ်ႉ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၽၢႆႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ လႆႈမႄးသဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တႃႇၵူၼ်းမိူင်း ၵႂႃႇမႃးပႆ ပွတ်းမိူင်းပၼ်ႇ၊ ပွတ်းထုင်ႉဝၢၼ်ႈႁၢတ်ႇၼႃးၵူင်း ပဵၼ်တီႈပဵၼ်တွၼ်ႈ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ႁၼ်ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ်ၶဝ် လႆႈဢဝ်ႁႅင်းတူဝ်ၸွႆႈႁဵတ်းလိူမ်ႇလႆႇ သုၵ်ႈသီလၢင်ႉ ၵူမ်ႇငႆႈဢုင် ဢၼ်ၶင်ႉၶေႃႇ ၸွမ်းၼႂ်းႁိူၼ်းၼႂ်းယေး၊ ဝတ်ႉဝႃး၊ ႁူင်းႁဵၼ်း၊ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းၼၼ်ႉ ၵေႃႉသိုၵ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈပဵၼ်တိၼ်ႁေႃ ၼိဝ်ႉတိၼ်ၼိဝ်ႉမိုဝ်းတၢႆ(ႁဵဝ်ႇၸွပ်ႈ)လႄႈ ပဵၼ်တီႈလီဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်ယုၵ်ႉယွင်ႈ ၼမ်ႉၸႂ်ၵေႃႉႁၢၼ် ဢမ်ႇယွမ်းၶျေႃႉ ၶၢမ်ႇယၢပ်ႇၸွႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် တီႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းထူပ်း တၢင်းယၢပ်ႇ ၼၼ်ႉယူႇ။

မုၵ်ႉၸုမ်း ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းထူပ်းၽေးၼမ်ႉထူမ်ႈ

ယွၼ်ႉၽူၼ်တူၵ်းဢမ်ႇထၢတ်ႇ လၢႆဝၼ်း ၼႂ်းႁၢင်လိူၼ်August လႄႈ တေႃႇထိုင် လူမ်းလႅင်းလူင် ယႃႇၵီႉ ၽတ်ႉၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းပၢႆလိူၼ် September သေ ႁႅင်းၼမ်ႉထူမ်ႈလူၵ်ႈတိူဝ်းၶိုၼ်ႈမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ ၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵၼ်ႁႅင်းတႃႇၵမ်ႉပူၵ်းပွင်ၸွႆႈထႅမ် ဢမ်ႇၵႃး ႁႂ်ႈၸၢင်ႈၵဵပ်းၶေႃႈမုၼ်း ႁပ်ႉႁူႉပႃး ၶေႃႈမုၼ်း ထူပ်းၽေးတုမ်ႉယွၼ်ႈ ၊ ႁႂ်ႈၽူႈမီးၼမ်ႉၸႂ် မီးၸေႇတၼႃႇ ၸၢင်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၸွႆႈထႅမ်လႆႈ ၼႆလႄႈ မိူဝ်ႈ ဝၼ်းထီႉ –  17/September/2024 ယူႇတီႈၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ပွင်ၵၢၼ်လူင် ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး လႆႈ ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ “ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်း ထူပ်းၽေးၼမ်ႉထူမ်ႈ” ၼႆသေ သိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ် မႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၽူႈမီးၼမ်ႉၸႂ် ၸေႇတၼႃႇ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွႆႈထႅမ်

မိူဝ်ႈလႆႈႁၼ် ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈထူပ်းၽေးၼမ်ႉထူမ်ႈၼမ်ႉလူၵ်ႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ လွင်ႈယူႇၵိၼ်ၵႂႃႇမႃးပႆ ၼၼ်ႉ ႁူႉႁၼ်ၵၢင်ၸႂ်လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵၼ်သေ ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတူၵ်းႁွတ်ႈတၢင်ႇဝၢၼ်ႈတၢင်ႇမိူင်း ၊ ၼႂ်းမိူင်း လႆႈၸွႆႈထႅမ်မႃးႁႅင်းငိုၼ်းႁႅင်းၶူဝ်းၶွင်တင်းၼမ်တီႈ ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းထူပ်း ၽေးၼမ်ႉထူမ်ႈ သိုပ်ႇယိုၼ်ႈသူင်ႇပိုၼ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈဝဵင်း ထူပ်းၽေးၼၼ်ႉၵႂႃႇမီးတင်းၼမ်၊ ယွၼ်ႉလွင်ႈ ႁူမ်ႇလူမ်ႈ တႃႇသုၼ်ႇတူဝ် ၵႂႃႇမႃးပႆ ႁဵတ်းႁႃၵိၼ်ၶၢဝ်းၼႃႈလႄႈ ဢမ်ႇလႆႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇ ဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈဢွၵ်ႇသဵင် ယူႇတီႈၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းထူပ်းၽေး လႆႈႁဵတ်းဝႂ်ယုၵ်ႉယွင်ႈတႅမ်ႈၽိုၼ်မၢႆတွင်းၵိုၵ်းပိုၼ်း ဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်ၸွမ်း  ၊ ပဵၼ်ပိုၼ်းႁၢင်ႈလီ တိတ်းၸွမ်းႁွမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။

ႁႂ်ႈပဵၼ်ႁႅင်း ပိၼ်ႇပၢႆႇၵမ်ႉယၼ်ၵၼ်

ၵႆႉလႆႈငိၼ်း ၵႂၢမ်းၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၽူႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမီးၸိုဝ်ႈသဵင် တူၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉလႄႈ ပႃ ၊ သိုၵ်း လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႆႉ မၼ်းတိုၼ်းၵိုၵ်းၵၼ်မႃး ၊ ၵူၼ်းမိူင်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၼမ်ႉ ၊ ၵူၼ်းသိုၵ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ပႃ ၊ ၵွပ်ႈမၼ်းၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်လႄႈ တေလႆႈမေႃပိၼ်ႇပၢႆႇပိုင်ႈဢိင်ၵၼ်၊ ၼမ်ႉ ဢမ်ႇမီးပႃ ၼမ်ႉယူႇလႆႈ ၼႆၵေႃႈ ပႃ ဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇယူႇလွတ်ႈလႆႈ ၵွပ်ႈၼၼ် ၽွင်းပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ထူပ်းတၢင်း ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလိူတ်ႇမႆႈ လူဝ်ႇတၢင်းၸွႆႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ တပ်ႉသိုၵ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်း ပိုင်ႈဢိင်ၸႂ်ယႂ်ႇလႆႈ ၼႆ ယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉၼၼ် တီႈလႆႈႁၼ် ၵူၼ်းသိုၵ်းလႄႈၵူၼ်းမိူင်း ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၸွႆႈလိူဝ်ၵၼ်ၼင်ႇမႃႇႁႅင်းမီး၊ ႁႃသဵၼ်ႈ တၢင်းၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈ ၵူၼ်းတင်းလၢႆ ႁၵ်ႉႁူမ်ၸူမ်းပႅင်း၊ ၶွတ်ႇလိူတ်ႈၽၼ်ႈႁႅင်း၊ လွင်ႈမုၼ်း လႅင်းတူၼ်ႈၸႂ်တင်းသွင်ၽၢႆႇၵေႃႈပဵၼ် ၼႆသေ……………။

ယွၼ်းသူးႁႂ်ႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း လႄႈ ၵေႃႉႁၢၼ်တင်းသဵင်ႈ လွတ်ႈၽေးၶဵၼ်ၵူႈသမ်ႇသႅၼ်ပိူင်လႄႈ ႁၢင်ႈလီၵိုၵ်းပိုၼ်းၵူႈၵေႃႉသေၵမ်း…………… ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ၵေႃႉႁၢၼ် ၶူဝ်းလၢႆး (25/October/2024)

(ပွင်ႇၵႂၢမ်း ႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉၵႂၢမ်း တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈလႄႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတႆးလွတ်ႈလႅဝ်း )