ၵူၼ်းဢေးသျႃးထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႇဝိတ်ႉ 19 (COVID-19)

မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 14 March 2020 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶျၢင်း ဢၼ်ၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိတ်ႉလႅၼ်း Midland  ၸႄႈမိူင်း ထႅၵ်ႉသတ်သ် Texas ၸိုင်ႈမိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ မိူဝ်ႈပီႊ 2014 ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းၵုၼ် ဢေးသျႃးဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈဝူင်ႈပူၼ်ႉ (လိူၼ် 4 လွင်ႈ 6ၶမ်ႈ) ၼႆႉ သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်း ၶဝ်ပေႃႈလုၵ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၸၢဝ်း ၶိူဝ်းၶျၢင်း ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇသိုဝ်ႉၶူဝ်းၶွင် တီႈလၢၼ်ႉလူင် ၼႂ်းဝဵင်း မိတ်ႉလႅၼ်း ဝဵင်းဢၼ်ၶဝ်ယူႇၼၼ်ႉသေ ထုၵ်ႇၸၢႆးၼုမ်ႇ ဢႃႇယု 19 ပီႊ ၵူၼ်းၶိူဝ်းသပဵၼ်ႇ ဢဝ်မိတ်ႈတႅင်းသႂ်ႇ တီႈၼႃႈသလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်း ၵမ်းၼိုင်ႈ လႄႈ ၸွမ်းၵွၵ်းႁူဝ် လုၵ်ႈၸၢႆး သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်း ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းၵုၼ် ဢေးသျႃး ဢၼ်တႄႇပဵၼ် တၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႇရူဝ်ႇၼႃႇ COVID-19 ဝႃႈၼႆ။

သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်း လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်းတေႉ ၸၢႆးၼုမ်ႇၼႆႉ ယူႇၽၢႆႇလင်သေ လၢတ်ႈတေႃႇႁဝ်းၶႃႈယူႇ ၶႃႈထၢင်ႇဝႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းၵၼ်လႄႈ လၢတ်ႈယွၵ်ႇၵၼ် ၵူၺ်းၼႃႇ မၼ်းလၢတ်ႈယွၵ်ႇ  ႁႅင်းလိူဝ် မႃးလႄႈ ၶႃႈၵေႃႈဝၢႆႇၼႃႈတူၺ်းမၼ်း ၽွင်းၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ် မၼ်းဢဝ်မိတ်ႈ တႅင်းသႂ်ႇ ၼႃႈၶႃႈယဝ်ႉ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶႃႈၵေႃႈၼႅတ်ႈၶၢႆႉတီႈယူႇ သေတူၺ်းမၼ်း ၼင်ႇႁိူဝ်တေဢမ်ႇၸၢင်ႈ ႁဵတ်းႁၢႆႉ တိူဝ်းလိူဝ်မႃး ယၢမ်းၼၼ်ႉ ၸၢႆးၼုမ်ႇၼၼ်ႉၶိုၼ်း ဢဝ်မိတ်ႈတႅင်းသႂ်ႇ ႁူဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးၶႃႈထႅင်ႈ ဢၼ်ၼင်ႈယူႇဝႆႉ ႁိမ်းမၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ ၶႃႈၵေႃႈၼႅတ်ႈ ၸၼ်ပႅတ်ႈမိုဝ်းမၼ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ မိတ်ႈမၢတ်ႇ တိူဝ်ႉသႂ်ႇ ႁူဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးၶႃႈ ထိုင်မႃးတၢင်းၼႃႈ သေ မိၼ်ႇႁူပေႃး ၶၢတ်ႇၵႂႃႇဢိတ်းၼိုင်ႈ ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉႁွႆးမိတ်ႈမၢတ်ႇၸဵပ်းၼၼ်ႉသေ သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်း လႆႈယဵပ်ႉတီႈၼႃႈ 6 ႁွႆးသေ လုၵ်ႈၸၢႆး သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်း ဢၼ်မီးဢႃႇယု 6 ၶူပ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈယဵပ်ႉၸွမ်းႁူဝ်မၼ်းၸၢႆး 15 ႁွႆးယူႇ ဝၢႆးသေ ပဵၼ်ပၼ်ႁႃ ၵၼ် ၵမ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၽၢႆႇတၢင်းပလိၵ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ ၽႅဝ်မႃးယူႇမိူၼ်ၵၼ်ဝႃႈၼႆ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ပလိၵ်ႈၶဝ် ၵူတ်ႇထတ်းၸႅတ်ႈထၢမ်တူၺ်းသေ လႆႈႁူႉဝႃႈ ၸၢႆးၼုမ်ႇၵူၼ်းၶိူဝ်း သပဵၼ်ႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမီးတၢင်းပဵၼ်ပၢႆးၸႂ်သေ လွင်ႈလႆႈႁဵတ်းႁၢႆႉတေႃႇ သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်းၶဝ်ၼႆႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ် ၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်ယူႇတီႈၵုၼ် ဢေးသျႃးဢၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်း Coronavirus ဢမ်ႇၼၼ် COVID-19 ၽႄႈတိုၼ်းၼၼ်ႉဝႃႈၼႆယူႇသေ ၽၢႆႇတၢင်းပလိၵ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ ပိုတ်ႇလွင်ႈဢမူႉ (ၶတီး) ဢဝ်တၢင်းၽိတ်းၸၢႆးၼုမ်ႇသပဵၼ်ႇ ၼၼ်ႉဝႆႉယူႇဝႃႈၼႆ။

လွင်ႈယူတ်းယႃ ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်းၶဝ်ပေႃႈလုၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈၽၢႆႇပလိၵ်ႈၸႄႈဝဵင်း မိတ်ႉလႅၼ်း ၶဝ်တေဢွၵ်ႇပၼ်တင်းသဵင်ႈယူႇၼႆ ပလိၵ်ႈၶဝ်လၢတ်ႈၵႂႃႇတီႈ သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်း။

သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်းလၢတ်ႈဝႃႈ တူဝ်ၶႃႈတႄႉယုမ်ႇယမ်ဝႆႉယူႇဝႃႈ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ဝႆႉ လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈ သုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း လႄႈ လွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄႇၶိူဝ်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇယူႇမိူင်းၼိုင်ႈ လႄႈ ယွၼ်ႉၵူၼ်းၵေႃႉလဵဝ်သေ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈပႅင်းၸင်းၵၼ်ၵႂႃႇတင်းၶိူဝ်း သေ ၶႂ်ႈၽၵ်ႇထိုင် ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တင်းသဵင်ႈ လႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢေးသျႃး ဢၼ်ၶၢႆႉ မႃးယူႇတီႈ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၼႆႉ ဢဝ်လွင်ႈတၢင်းၶႃႈၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်ႇယၢင်ႇသေ ဢွၼ်ၵၼ်ၾၢင်ႉ ၵၢၼ်ယူႇၵၢၼ်ၵိၼ် ၵၼ်ၽွင်ႈ မွၵ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်း ဝႃႈၼႆ။  

ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း မိတ်ႉလႅၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇတီႈၼၼ် မီးယူႇ 1,500 ပၢႆသေ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ပဵၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶျၢင်းဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼႃႇဝၢႆးရတ်ႉ COVID-19 ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၽႄႈလၢမ်းၵႂႃႇ ၼၼ်ႉသေ ၸူဝ်ႈၽွင်းၶၢဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ သလၢႆးပူၺ်ႇၸူင်းၵေႃႉလဵဝ်ၵူၺ်း မိူဝ်ႈလိူၼ် February လိူၼ်ဢၼ် ၸိူဝ်ႉမႅင်းတႄႇ ၽႄႈလၢမ်းယူႇ ၼႂ်းမိူင်းၼိဝ်းယွၵ်ႉၼၼ်ႉ ၼၢင်းယိင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶႄႇၵေႃႉၼိုင်ႈၵေႃႈ ထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉမိူၼ်ၵၼ် လႄႈ မိူဝ်ႈႁူဝ်လိူၼ် March ၼႆႉၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ လိုပ်ႈလမ်းၵူၼ်းၶိူဝ်းဢေးသျႃးၵေႃႉၼိုင်ႈ လူင်းၼိူဝ်လူတ်ႉၾႆးၾႃႉ ဝဵင်းၼိဝ်းယွၵ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ၶီႇမႃးၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၵမ်ႈပႃႈၼမ် ဢမ်ႇႁၼ်လီၸွမ်းသေ သၢၼ်ၶတ်းယူႇမိူၼ်ၵၼ်ဝႃႈၼႆ။

သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းၵမ်ႈပႃႈၼမ်တႄႉ ၸီႉၸမ်ႈၼႄဝႃႈ ပၼ်ႁႃလွင်ႈလႆႈၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ် ယွၼ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႇရူဝ်ႇၼႃႇ COVID-19 ပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇလူင်ၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတူဝ်ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၵေႃႈ ၵေႃႉလၢတ်ႈဝႃႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် Coronavirus 2019 (COVID-19) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် မိူင်းၶႄႇ ဝႃႈၼႆ။

 မိူဝ်ႈႁူဝ်လိူၼ် March ၼႆႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းသိင်ႇၵပူဝ်ႇ ဢၼ်ၵႂႃႇႁဵၼ်း ယူႇတီႈဝဵင်းလူင်လၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ တီႈၸၼ်ႉၸွမ် ဢွၵ်ႉသ်ၽူတ်ႉၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉဝႃႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢၼ်တေႃႉၸိူဝ်ႉမႅင်းမႃး ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉလွင်ႈတၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢေးသျႃး ဢၼ်ၵႂႃႇမီးယူႇတီႈ မိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လႄႈ မိူင်း ယူႇရူပ်ႇၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ် တူင်ႉတိုၼ်ႇသေ လၢတ်ႈၼႂ်းဢွၼ်ႇလၢႆးမႃးဝႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈ လွင်ႈၸႅၵ်ႇ ၽႄၶိူဝ်းၵူၼ်း လႄႈ တူဝ်ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်း ၸိူဝ်းၼႆႉဝႃႈၼႆ။

ဢိင်ၶေႃႈမုၼ်း − RFA
တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း